Wojciech Gajewski (starosta)
 Herb Ostoja | |
| starosta ujsko-pilski, dworzanin królewski | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Barbara Czacka |
| Żona |
Jadwiga Szczawińska |
Wojciech Gajewski z Błociszewa herbu Ostoja (zm. w 1609 r.) – dziedzic dóbr Gorzyce, Gorzyczki, Przysieka Polska, Orle, Głuchowo i innych, starosta ujsko-pilski, dworzanin króla Zygmunta III Wazy.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Wojciech Gajewski pochodził z Gaju w Wielkopolsce. Był synem Jana Gajewskiego, sędziego ziemskiego poznańskiego i Barbary z Czackich. Po śmierci ojca odziedziczył liczne dobra w Wielkopolsce, m.in. Gorzyczki, Witkówki, Słonino, części w Czaczu[1]. W latach 1599–1608 wykupywał kolejne części w Czaczu od Macieja, Stanisława, Stefana i Prokopa Czackich[2][3][4][5]. W roku 1599 kupił od Komorowskich wieś Śródka i części dóbr Pakawie za 14 000 zł[6]. Tego roku nabył też wsie Orle i Głuchowo za 16 000 zł od Andrzeja Krzyskowskiego[7]. Był także właścicielem wsi Śląskowo, którą kupił w 1604 roku od Mikołaja Zakrzewskiego za 5000 zł[8]. Na dwa lata przed śmiercią, w roku 1607, sprzedał Witkówki i Słonino Łukaszowi Gułtowskiemu za 13 700 zł[1][9].
Wojciech Gajewski jako młody człowiek odbył wiele podróży po Europie. W tym okresie studiował filozofię i prawo. Edukację rozpoczął na uniwersytecie w Lipsku w 1587 roku. Następnie studiował filozofię w Heidelbergu. W latach 1591–1593 kształcił się w Bazylei, Strasburgu i Padwie, gdzie przyswajał zagadnienia z zakresu prawa. Dotarł również do Neapolu[10].
Po powrocie do ojczyzny związał się z dworem króla Zygmunta III Wazy. Kilkukrotnie był wysyłany z różnymi poselstwami m.in. na Węgry w trakcie antyhabsburskiego powstania w latach 1604–1606[11]. Gajewski w roku 1600 uczestniczył w działaniach wojennych prowadzonych przez Jana Zamoyskiego w Mołdawii i Wołoszczyźnie zwanych awanturami mołdawskimi[11]. Służył także w trakcie wojny polsko-szwedzkiej (1600–1611). Wsławił się podczas oblężenia Wolmaru przez siły Rzeczypospolitej, które odbywało się w październiku i grudniu 1601 roku[10]. W 1606 roku Gajewski został starostą ujsko-pilskim[11]. W roku 1609 brał udział w oblężeniu Smoleńska, w trakcie którego poległ[11] (postrzelono go w szyję). Zmarłemu zostało poświęcone epitafium napisane przez autora posługującego się pseudonimem Baltyzer:
- Poległeś, cny Gajowski, w obozie stanąwszy
- Pod Smoleńskiem, niestetyż, szable nie dobywszy.
- Poczet został, a tyś sam w szyję postrzelony,
- Nie mogłeś od balwierzów już być wyleczony.
- Smoleńsko nieszczęśliwe, niegodnoś ty tego,
- Żeś się cną krwią oblało starosty ujskiego!
- Ciało jego z obozu do Polski wysłano,
- Kilka mil od rycerstwa było prowadzono[11].
Potwierdzenie tego zdarzenia znajdujemy również w utworze Jana Krajewskiego:
- Tam Gajewski, dworzanin królewski, zabity,
- Człowiek dobry, cnotliwy, lecz wróg nieużyty
- I cnocie nie folguje, atoli na pańskiej
- Posłudze żywot skończył od ręki tyrańskiej,
- Bo acz tylko szańcom się przyszedł przypatrować,
- Zginął, którego wiele musiało żałować[11].
Wojciech Gajewski nie pozostawił potomstwa. Jego jedynym spadkobiercą był brat stryjeczny Łukasz Gajewski[1].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Ród Ostojów (Mościców)
- Ostoja (herb szlachecki)
- Jakusz z Błociszewa
- Świętomir Błociszewski
- Gajewscy herbu Ostoja
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Z. Cieplucha: Z przeszłości ziemi Kościańskiej. Kościan: Z. Cieplucha, 1929, s. 134.
- ↑ Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Kościan > Inskrypcje 4154 (Nr 279) - 1599
- ↑ Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVI wiek 15469 (Nr. 1403) - 1599
- ↑ Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVI wiek - 15962 (Nr. 1404) 1601
- ↑ Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVII wiek > Część 1 - 5501 (Nr. 1406) 1608
- ↑ Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVI wiek - 15448 (Nr. 1403) 1599
- ↑ Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVI wiek - 15515 (Nr. 1403) 1599
- ↑ Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVII wiek > Część 1 - 894 (Nr. 1405) 1604
- ↑ Teki Dworzaczka - Regesty > Grodzkie i ziemskie > Poznań > Rezygnacje > XVII wiek > Część 1 - 5295 (Nr 1406) 1607
- ↑ a b A. Oźlański: Miaskowscy o śmierci Wojciecha Gajewskiego. O twórczej relacji między utworami. "Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura", nr 1 (8), Rocznik V: 2018, s. 18.
- ↑ a b c d e f A. Oźlański: Dwie mowy Wojciecha Miaskowskiego wygłoszone na pogrzebie Wojciecha Gajewskiego – edycja krytyczna. "Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura", nr 2 (9), Rocznik V: 2018, s. 72-73.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Teki Dworzaczka. Materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wielkopolskiej XV-XX w., Biblioteka Kórnicka PAN, Kórnik-Poznań 1995–2019 - Teki Dworzaczka.
- Z. Cieplucha, Z przeszłości ziemi Kościańskiej, Kościan 1929.
- A. Oźlański, Miaskowscy o śmierci Wojciecha Gajewskiego. O twórczej relacji między utworami, [w:] "Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura", nr 1 (8) (2018), Rocznik V, s. 17-29.
- A. Oźlański, Dwie mowy Wojciecha Miaskowskiego wygłoszone na pogrzebie Wojciecha Gajewskiego – edycja krytyczna, [w:] "Meluzyna. Dawna Literatura i Kultura", nr 2 (9) (2018).
- K. Lepszy, Gajewski Jan, [w:] „Polski Słownik Biograficzny”, t. 7, Kraków 1948–1958.
- A. Boniecki, Herbarz Polski, t. 5.
- K. Miaskowski, Zbiór rytmów, Kraków 1861.