Wolność bolszewicka
Wolność bolszewicka – polski plakat propagandowy powstały w Wydziale Propagandy Ministerstwa Spraw Wojskowych, wydany w roku 1920 w Warszawie w czasie wojny polsko-bolszewickiej, znajdujący się w zbiorach Muzeum Niepodległości w Warszawie[1].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Plakat przedstawia rosyjskiego komisarza ludowego do spraw wojskowych i marynarki wojennej Lwa Trockiego (prawdziwe nazwisko Lew Dawidowicz Bronstein), jako nagiego diabła o czerwonym kolorze skóry i semickich rysach, siedzącego na stosie czaszek. Na długim i garbatym nosie ma założone binokle, jego usta są mięsiste, ma czarne włosy, bokobrody i brodę[2]. W prawej dłoni trzyma ociekający krwią bagnet a w lewej pistolet. Do Trockiego przytula się personifikacja śmierci: kościotrup owinięty białą tkaniną[2]. Obaj przyglądają się bolszewickim żołnierzom mordującym kolejne bezbronne ofiary. W tle po prawej stronie widoczne jest palące się miasto, natomiast na pierwszym planie w prawym dolnym rogu widoczny jest napis o treści:
Obiecali bolszewicy Damy wam pokój, damy wam wolność, damy wam ziemię, pracę i chleb — Nikczemnie oszukali Rozpętali wojnę z Polską, zamiast wolności dali pięść – zamiast ziemi – rekwizycje, zamiast pracy – nędzę, zamiast chleba – głód
Plakat Wolność bolszewicka jest podobny do plakatu „białej” prasy rosyjskiej z okresu wojny domowej, na którym nagi Trocki, o semickich rysach twarzy i gwiazdą Dawida zawieszoną na szyi, siedzi na wiadukcie, pod którym leżą czaszki i szkielety ludzi[2]. Polski plakat wykorzystany został przez Niemców w czasie II wojny światowej do rozpowszechniania wśród Polaków zamieszkujących Generalne Gubernatorstwo strachu przed widmem bolszewickiego zniewolenia i barbarzyństwa. Z oryginału usunięto napis znajdujący się w prawym dolnym rogu[3].
Plakat „białych”
Wersja niemiecka plakatu
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wolność bolszewicka, Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa [dostęp 2023-02-15].
- ↑ a b c Sylwia Szczotka, Wizerunek bolszewika w polskich plakatach propagandowych z wojny polsko-rosyjskiej 1919-1920 ze zbiorów Muzeum Niepodległości w Warszawie, „Niepodległość i Pamięć”, 19 (1–4), 2012, s. 205-213 [dostęp 2023-02-15], patrz s. 211.
- ↑ Piotr Policht, Kto Polak, na bagnety! Propaganda z czasów wojny polsko-bolszewickiej, Culture.pl, 14 sierpnia 2020 [dostęp 2023-02-15].