Wrośniak szorstki
| ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | grzyby | |
| Typ | podstawczaki | |
| Klasa | pieczarniaki | |
| Rząd | żagwiowce | |
| Rodzina | żagwiowate | |
| Rodzaj | wrośniak | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Trametes hirsuta (Wulfen) Lloyd Mycol. Writ. 7: 1319 (1924) | ||
Wrośniak szorstki (Trametes hirsuta (Wulfen) Lloyd) – gatunek grzybów z rodziny żagwiowatych (Polyporaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Trametes, Polyporaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1]. Synonimów naukowych ma około 80[2].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1791 r. Wulfen nadając mu nazwę Boletus hirsutus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1924 r. Lloyd, przenosząc go do rodzaju Trametes[1].
Polską nazwę po raz pierwszy podano w pracy Stanisława Domańskiego i in. w 1967 r[3]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym ma też inne nazwy: huba aksamitna, huba kosmata, huba szorstka, hubka kosmata, hubczak szorstki, żagiew kosmata[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Osiąga szerokość do 10 cm i grubość do 1 cm. Jest płaski, przyrasta do drzewa bokiem i ma kształt półkolisty, wachlarzowaty lub muszlowaty. Górna powierzchnia ma kolor od białawego poprzez szarożóltawy i rdzawy do orzechowego oraz charakterystyczne koncentryczne rowkowanie. Jest pokryta kosmkami nadającymi jej kosmaty lub filcowaty wygląd. Brzeg jest zazwyczaj ciemniejszy (brązowawy) i falisty lub karbowany[5]. Często owocnik porasta glonami, wskutek czego staje się zielony[6]. Nigdy nie występują odcienie niebieskawe lub szaroczarne. Owocniki często występują gromadnie, w szeregach. Są bardzo zmienne morfologicznie i w różnych warunkach środowiska grzyb ten tworzy wiele form znacznie różniących się morfologią owocników[7].
Rurkowaty, na młodych okazach biały, potem kremowy, na koniec szarawy lub rdzawy. Rurki tworzą jedną tylko warstwę. Mają długość 1-3 (wyjątkowo do 5) mm, pory okrągłe lub wieloboczne, białe, na starszych owocnikach kremowe, o średnicy 0,2–0,4 mm[7].
Białawy, elastyczny, o grubości 2–6 mm. Ma lekki zapach anyżu[6].
Biały lub słomkowożółty. Zarodniki gładkie, cylindryczne, o zaostrzonej podstawie i końcach prostych lub wygiętych, nieamyloidalne. Rozmiary 6-7,5 x 1,5-2,5 μm[7].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek kosmopolityczny. Poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach, a także na wielu wyspach[8]. W Europie Środkowej jest jednym z najbardziej pospolitych wrośniaków[6].
Zazwyczaj występuje w skupiskach, często bardzo licznych. Rośnie na drewnie, głównie drzew liściastych, rzadko iglastych. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest występowanie na drewnie suchym i w dobrze oświetlonych miejscach. Rośnie w lesie, w zaroślach, parkach i ogrodach na pniakach, obumarłych drzewach i ich gałęziach, ale także w wielu innych miejscach, gdzie znajduje się świeże martwe drzewo, np. na drewnianych płotach, żerdziach, w składach drzewa, itd.[6]. Owocniki wyrastają przez cały rok, również poza lasami na drewnie użytkowym[7].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb jednoroczny. W Europie i w Polsce uważany jest za grzyb niejadalny[5]. Jednak na opracowanej dla FAO liście grzybów jest wymieniony jako jadalny w Hongkongu i w Nepalu[9]. Saprotrof i pasożyt wnikający do żywych drzew przez rany. Wywołuje białą zgniliznę drewna. Ochrona polega na unikaniu zranień drzew oraz zabezpieczanie ich ran i drewna konstrukcyjnego środkami grzybobójczymi[7].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
- blaszkowiec drobnozarodnikowy (Lenzites betulina), często zupełnie identyczny, nie do odróżnienia od górnej strony owocnik, jednak różni się zasadniczo dolną stroną, gdyż nie ma rurek, lecz blaszki[6],
- wrośniak miękkowłosy (Trametes pubescens), który również ma kosmki na kapeluszu. Jest jednak niemal jednolicie biały i nie ma koncentrycznego rowkowania. Jest też dużo rzadszy[5],
- wrośniak strefowany (Trametes ochracea) ma owocniki wyraźniej strefowane, bardziej barwne i o trójkątnym przekroju[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum (ang.). [dostęp 2013-11-12].
- ↑ Species Fungorum (ang.). [dostęp 2013-11-12].
- ↑ Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A. Żagwiowate II (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate II (Mucronosporaceae pileateae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewiowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae), In: J. Kochman, A. Skirgiełło (eds.), Grzyby (Mycota) 3: Podstawczaki (Basidiomycotes). Bezblaszkowce (Aphyllophorales). PWN, 1967, Warszawa, pp. 398+ Pls XXXiX (in Polish)
- ↑ Władysław Wojewoda: Checklist of Polisch Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Scienceas, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c d e Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
- ↑ a b c d e f Piotr Łakomy, Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.Sprawdź autora:2.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2016-10-19].
- ↑ Eric Boa: Wild edible fungi: A global overview of their use and importance to people. FAO, 2004, seria: Non-wood Forest Products 17. ISBN 92-5-105157-7. [dostęp 2011-09-29]. (ang.)