Wskaźnik demokracji
Wskaźnik demokracji (ang. Democracy Index) – indeks opracowywany przez Economist Intelligence Unit (jednostka badawcza związana z tygodnikiem The Economist) opisujący stan demokracji w 167 krajach świata.
Wskaźnik demokracji opiera się na 60 wskaźnikach pogrupowanych w pięciu różnych kategoriach: proces wyborczy i pluralizm, swobody obywatelskie, funkcjonowanie administracji publicznej, partycypacja polityczna oraz kultura polityczna.
Kraje zostały podzielone na „demokracje pełne”, „demokracje wadliwe”, „systemy hybrydowe” oraz na „systemy autorytarne”.
Po raz pierwszy opracowano go w 2006 roku, a następnie aktualizowano w latach 2008, 2010 i - następnie - corocznie.
Metodologia[edytuj | edytuj kod]
Jak opisano w raporcie wskaźnik demokracji jest średnią ważoną na podstawie odpowiedzi na 60 pytań. Każde z pytań posiada dwie lub trzy możliwe odpowiedzi do wyboru. Większość odpowiedzi należy do ekspertów, raport nie podaje jednak informacji odnośnie rodzaju ekspertów, ich liczby, narodowości, tego czy są oni niezależni czy też są pracownikami Economist Intelligence Unit. Niektóre odpowiedzi są udzielane na podstawie badań opinii publicznej przeprowadzanych w poszczególnych krajach. W przypadku krajów, w których brakuje wyników takich badań lub nie są one przeprowadzane wykorzystuje się ekspertyzy i wyniki z krajów o podobnym stanie.
Pytania są rozmieszczone w pięciu kategoriach – proces wyborczy i pluralizm, swobody obywatelskie, funkcjonowanie administracji publicznej, partycypacja polityczna oraz kultura polityczna. Każda odpowiedź jest kodowana jako 0 lub 1, lub (w przypadku trzech możliwych odpowiedzi) również jako 0,5. Punkty za odpowiedź zostały dodane w każdej kategorii, pomnożone przez dziesięć oraz podzielone przez łączną liczbę pytań w tej kategorii. Istnieje kilka modyfikacji zależności, które zostały opisane bardziej precyzyjnie niż główne zasady procedury. W kilku przypadkach, odpowiedź punktowaną jako zero w jednym pytaniu skutkuje otrzymaniem zero punktów w odpowiedzi na inne pytanie. Np. jeżeli wybory do ustawodawcy krajowego i do szefa rządu nie są uznane za wolne (pytanie nr 1), to następne pytanie – czy wybory są przeprowadzone w sposób uczciwy?- punktowane jest jako zero. Podobnie jest w przypadku kilku pytań uważanych za tak istotne, że ich niski wynik powoduje punkty ujemne w ich kategoriach. Są to pytania o:
- Wolność i sprawiedliwość wyborów
- Bezpieczeństwo wyborców
- Wpływ obcych mocarstw na politykę rządową
- Zdolność urzędników do wprowadzania regulacji prawnych w życie
Z pięciu kategorii, a właściwie z sumy punktów uzyskanych, oblicza się średnią dla danego kraju. Wskaźnik ten, w zaokrągleniu do jednego miejsca po przecinku decyduje o klasyfikacji danego kraju:
- Demokracje pełne – od 8 do 10
- Demokracje wadliwe – od 6 do 7,9
- Systemy hybrydowe – od 4 do 5,9
- Reżimy autorytarne – poniżej 4
Raport omawia inne wskaźniki demokracji, np. określone przez Freedom House, i opowiada się za jednym z wyborów dokonanych przez zespół z Economist Intelligence Unit. Np. w tym porównaniu, wyższy nacisk położono na opinię publiczną i postawy mierzone poprzez badania społeczne, ale z drugiej strony, ekonomiczny standard życia nie został uwzględniony jako jedno z kryteriów demokracji[1].
Wskaźnik demokracji według ustroju[edytuj | edytuj kod]
Poniższa tabela zawiera dane z badań z roku 2012.
| Typ ustroju | Państwa | % państw | % światowej populacji |
|---|---|---|---|
| Demokracje pełne | 25 | 15,0 | 11,3 |
| Demokracje wadliwe | 54 | 32,3 | 37,2 |
| Systemy hybrydowe | 37 | 22,2 | 14,4 |
| Systemy autorytarne | 51 | 30,5 | 37,1 |
Światowa populacja odnosi się do ogółu ludności 167 krajów, które zostały objęte badaniem.
Wskaźnik demokracji w Polsce[edytuj | edytuj kod]
W 2016 roku Polska spadła na 52. miejsce[2] z oceną łączną (wartością wskaźnika) 6,83, co oznacza demokrację wadliwą[3]. W 2017 roku nastąpił dalszy spadek wskaźnika demokracji dla Polski do poziomu 6,67, co dało 53. miejsce w rankingu 167 krajów. Średni poziom wskaźnika w 2017 roku dla 21 krajów Europy zachodniej wynosił 8,38.
Poziomy wskaźnika dla Polski kształtowały się w kolejnych latach następująco:
| Rok | Wartość wskaźnika[4] | Zmiana | Ranking (lokata) | Klasyfikacja |
| 2006 | 7,30 | — | 46 | demokracja wadliwa |
| 2008 | 7,30 | 0,00 | 45 | demokracja wadliwa |
| 2010 | 7,05 | - 0,25 | 48 | demokracja wadliwa |
| 2011 | 7,12 | + 0,07 | 45 | demokracja wadliwa |
| 2012 | 7,12 | 0,00 | 44 | demokracja wadliwa |
| 2013 | 7,12 | 0,00 | 44 | demokracja wadliwa |
| 2014 | 7,47 | + 0,35 | 40 | demokracja wadliwa |
| 2015 | 7,09 | - 0,38 | 48 | demokracja wadliwa |
| 2016 | 6,83 | - 0,26 | 52 | demokracja wadliwa |
| 2017 | 6,67 | - 0,16 | 53 | demokracja wadliwa |
| 2018 | 6,67 | 0,00 | 54 | demokracja wadliwa |
| 2019 | 6,62 | - 0,05 | 57 | demokracja wadliwa |
Zmiany w rankingu do 2011 roku[edytuj | edytuj kod]
Według wydania z 2011 roku, Norwegia zdobyła w sumie 9,80 w skali od zera do dziesięciu, co było najlepszym wynikiem. Taki sam wynik zdobyła w 2010 roku, zajmując miejsce Szwecji, która miała najlepszy wynik w 2008 roku, a następnie spadła na czwarte miejsce. Korea Północna (podobnie jak w poprzednich latach) zajęła ostatnie, 167 miejsce, zdobywając 1,08 punktów. Wskaźnik demokracji z 2010 roku podkreśla wpływ światowego kryzysu finansowego w latach 2008–2009 na politykę, zwłaszcza na obszarze Europy. Według indeksu stan demokracji w 2010 roku w porównaniu z 2008 rokiem był niższy w 97 krajach ze 167 badanych, jednak w większości z nich pogorszenie było niewielkie[5]. Na raport z 2011 roku duży wpływ miała tzw. Arabska wiosna oraz dalsze pogłębianie się kryzysu.
W latach 2008–2010 w 13 krajach nastąpiła zmiana typu systemu, 11 z nich było w regresji. W szczególności we Francji trendy polityczne doprowadziły do tego, że kraj ten został zdegradowany z demokracji pełnej do demokracji wadliwej[6]. Podobna sytuacja odnosi się do Włoch. Pogorszenie sytuacji mediów wraz z powrotem premiera Silvio Berlusconiego do władzy sprawiło, że zostały one zdegradowane do demokracji wadliwej. Jedynie dwa kraje (Ghana i Mali w Afryce Subsaharyjskiej) zostały awansowane – z hybrydowych systemów do demokracji wadliwej.
W 2011 roku z miana demokracji pełnej została zdegradowana Portugalia. Istotną zmianą w porównaniu do roku 2010 jest także zdeklasowanie Ukrainy z miana „wadliwej demokracji”, do „systemu hybrydowego” oraz Rosji z „systemu hybrydowego” do „reżimu autorytarnego”[7].
Ranking 2017[8][edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Direct Democracy
- ↑ Wskaźnik Demokracji 2016: najgorsze miejsce Polski od początku istnienia rankingu, Polsat News, 2017-01-26 [dostęp: 28.01.2017]
- ↑ Democracy Index 2016 Revenge of the “deplorables” (PDF), A report by The Economist Intelligence Unit, 2017 [dostęp: 28.01.2017]
- ↑ The Economist Intelligence Unit, Democracy Index 2017
- ↑ Democracy Index 2010
- ↑ Democracy in Retreat
- ↑ Democracy Index 2011
- ↑ 20 Cabot Square London, The Economist Intelligence Unit, 10 października 2018.
Państwa nieuwzględnione w badaniu[edytuj | edytuj kod]
- Andora
- Antigua i Barbuda
- Bahamy
- Barbados
- Belize
- Brunei
- Dominika
- Grenada
- Kiribati
- Liechtenstein
- Malediwy
- Wyspy Marshalla
- Federacja Mikronezji
- Monako
- Nauru
- Palau
- Wyspy Świętego Tomasza i Książęca
- Saint Kitts i Nevis
- Saint Lucia
- Saint Vincent i Grenadyny
- Wyspy Salomona
- Samoa
- San Marino
- Seszele
- Somalia
- Tonga
- Tuvalu
- Vanuatu
- Watykan
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- The Economist Intelligence Unit's index of democracy 2006
- The Economist Intelligence Unit's index of democracy 2008
- Democracy index 2010. Democracy in retreat. A report from the Economist Intelligence Unit
- Democracy Index 2011, Democracy under stress. A report from the Economist Intelligence Unit
- Democracy index 2012, Democracy at a standstill. A report from The Economist Intelligence Unit
- Democracy index 2013, Democracy in limbo. A report from The Economist Intelligence Unit
- Democracy Index 2014, Democracy and its discontents. A report from The Economist Intelligence Unit
- Democracy Index 2015, Democracy in an age of anxiety. A report from The Economist Intelligence Unit
- Democracy Index 2016, Revenge of the “deplorables”. A report from The Economist Intelligence Unit