Wskaźnik filtracji kłębuszkowej

Wskaźnik filtracji kłębuszkowej, współczynnik przesączania kłębuszkowego, wielkość filtracji kłębuszkowej, szybkość filtracji kłębuszkowej, GFR (z ang. glomerular filtration rate) – ilość osocza przefiltrowana w jednostce czasu przez kłębuszki nerkowe do tak zwanego moczu pierwotnego. Zwykle podawany jest w ml/min lub w ml/(min×1,72 m²) (czyli po przeliczeniu na standardową powierzchnię ciała). Pozwala on na ocenę stopnia wydolności nerek.

Przesączanie kłębuszkowe zależy od wielu czynników, między innymi od napięcia zwieracza przedkłębuszkowego, zwieracza zakłębuszkowego (co w dużej mierze wpływa na frakcję przesączania), ciśnienia onkotycznego, ciśnienia tętniczego, a przede wszystkim od liczby czynnych nefronów i ściśle z tym związanego nerkowego przepływu krwi (RBF, z ang. renal blood flow).

Zastosowanie

W praktyce klinicznej stosowany jest jako orientacyjny miernik ilości funkcjonujących nefronów i stanowi podstawowe kryterium kwalifikacji stadium – jednego z pięciu – przewlekłej niewydolności nerek (przewlekłej choroby nerek).

Stadia przewlekłej niewydolności nerek

Stadium	Nazwy opisowe		Charakterystyka	GFR [ml/min/1,73 m²]	Częstość w Stanach Zjednoczonych
I	choroba nerek z prawidłowym GFR		uszkodzenie nerek z prawidłowym lub zwiększonym GFR	≥ 90	3,32%
II	wczesna PNN	utajona PNN	uszkodzenie nerek z niewielkim lub zmniejszonym GFR	60–89	3%
III	umiarkowana PNN	wyrównana PNN	umiarkowane zmniejszenie GFR	30–59	4,32%
IV	ciężka PNN	niewyrównana PNN	duże zmniejszenie GFR	15–29	0,2%
V	schyłkowa niewydolność nerek	mocznica	drastyczne zmniejszenie GFR	< 15 lub leczenie dializami	0,15%

U człowieka prawidłowe są wartości wskaźnika filtracji kłębuszkowej od 110 do 150 ml/(min×1,72 m²).

W niektórych sytuacjach przesączanie kłębuszkowe jest patologicznie zwiększone – na przykład we wczesnych stadiach cukrzycowej choroby nerek, gdy GFR osiąga 400 ml/(min×1,72 m²), co jest stanem wysoce niepożądanym, powodującym szybką utratę funkcjonujących nefronów, wyraźnie przyspieszającym rozwój przewlekłej choroby nerek.

Oznaczanie

Wskaźnik filtracji kłębuszkowej może być oznaczany metodą klasyczną na podstawie klirensu inuliny (obecnie rzadko stosowana metoda, zwykle w badaniach naukowych).

Z uwagi na konieczność szybkiej oceny czynności wydalniczej nerek stosuje się klirens kreatyniny, oznaczany metodą bezpośrednią (w praktyce dość uciążliwe), lub szacunkowy wskaźnik filtracji kłębuszkowej (eGFR, z ang. estimated glomerular filtration rate), oznaczany na podstawie łatwo dostępnych wielkości. W tym celu powszechnie stosuje się dwie formuły:

1. wzór MDRD, stworzony na podstawie wyników badań Hunsickera i współpracowników z 1997 roku. W stosunku do wzoru Cockcrofta-Gaulta lepiej szacuje niskie wartości GFR.
2. wzór Cockcrofta-Gaulta. W 1976 roku Donald William Cockcroft i Matthew Henry Gault zaproponowali wzór, który pozwala dość łatwo oszacować klirens kreatyniny endogennej:

$C_{Cr}(ml/min)={\frac {(140-wiek)\times m.c.}{(72\times S_{Cr})}}\times W$

gdzie:

• C_Cr – klirens kreatyniny
• S_Cr – stężenie kreatyniny w surowicy [mg/dl]
• wiek – wiek pacjenta [lata]
• m.c. – masa ciała [kg]
• W – współczynnik płci: 0,85 dla kobiet lub 1 dla mężczyzn.

Przypisy

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.