Współczynnik Giniego

Współczynnik Giniego, indeks Giniego, wskaźnik Giniego – stosowana w statystyce (i jej zastosowaniach, takich jak ekonometria) miara koncentracji (nierównomierności) rozkładu zmiennej losowej. Nazwa wskaźnika pochodzi od nazwiska jego twórcy, włoskiego statystyka, Corrado Giniego.

Definicja

Jeżeli obserwacje $y_i$ są uporządkowane w kolejności rosnącej, wówczas współczynnik Giniego wyraża się wzorem:

$G(y) = \frac{\sum_{i=1}^n(2i-n-1)y_i}{{n^2}\overline{y}}$

gdzie ${y_i}$ to wartość i-tej obserwacji (np. dochód i-tego gospodarstwa domowego), a $\overline{y}$ to średnia wartość wszystkich obserwacji ${y_i}$ (np. przeciętny dochód gospodarstw domowych), czyli:

$\overline{y} = \frac{1}{n}\sum_{i=1}^n{y_i}$

Interpretacja graficzna

Jeżeli bok kwadratu ma długość 1, to współczynnik Giniego jest równy podwojonemu polu obszaru oznaczonego przez a

Współczynnik Giniego stanowi pole obszaru pomiędzy krzywą Lorenza a przekątną kwadratu jednostkowego pomnożone razy 2. W przypadku, gdy bok kwadratu jest różny od 1 (krzywa Lorenza jest nieznormalizowana), wzór przyjmuje postać:

$G=\frac{a}{a+b}$

gdzie $a$ to pole wspomnianego wcześniej obszaru, a $b$ to pole jego dopełnienia do trójkąta.

Właściwości

• współczynnik Giniego przyjmuje wartości z przedziału [0; 1], często jednak wyraża się go w procentach,
• wartość zerowa współczynnika wskazuje na pełną równomierność rozkładu,
• wzrost wartości współczynnika oznacza wzrost nierówności rozkładu,
• wartość 1 współczynnik Giniego przyjąłby w sytuacji gdyby tylko jedna obserwacja uzyskała dodatnią wartość zmiennej (np. tylko jedno gospodarstwo domowe posiadało dochody) przy nieskończonej liczbie obserwacji.

Zastosowanie w ekonometrii

Czerwonym kolorem oznaczono kraje o najwyższym współczynniku, słomkowym zaś Szwecję, gdzie występuje najmniejsze rozwarstwienie społeczne na świecie. Grafika opracowana na podstawie danych z lat 1989-2009.

W ekonometrii indeks Giniego nosi też nazwę Wskaźnik Nierówności Społecznej. Indeks Giniego stosowany jest często w ekonometrii do liczbowego wyrażania nierównomiernego rozkładu dóbr, w szczególności nierównomiernego rozkładu dochodu np. gospodarstw domowych.

Rozkład dochodów w społeczeństwach jest bardzo zróżnicowany, a przyczyny jego występowania bardzo złożone. Wysokość dochodów zależy bowiem od poziomu wykształcenia, wykonywanego zawodu, intensywności pracy, miejsca zamieszkania, wielkości rodziny, predyspozycji fizycznych i umysłowych.

Współczynnik Giniego należy interpretować w ten sposób, że im jest wyższy tym nierówności w dochodach w danym kraju są większe.

Wskaźnik Giniego, oparty na krzywej Lorenza, pokazuje nierówności w dochodach danego społeczeństwa. W Stanach wynosił on w 2011 roku 0,45. W Polsce w 2008 roku ten wskaźnik kształtował się na poziomie 0,34. Od początku lat 90. obserwowano jego systematyczny wzrost, jednak tendencja ta uległa odwróceniu, a współczynnik Giniego spadał w Polsce w latach 2009 do 2013 z poziomu 0,313 do 0,299.

Zobacz też

• Lista państw według wskaźników nierównomierności w dystrybucji dochodów
• krzywa Lorenza
• Nierówności dochodowe w Stanach Zjednoczonych

Linki zewnętrzne

• Gini Coefficient from MathWorld (ang.)
• Concentration – Free Statistics Software (Calculator) (ang.)
• Diagnoza Społeczna - oficjalna strona projektu