Wspólnota Narodów

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wspólnota Narodów
The Commonwealth
Mapa
Język roboczy

angielski

Siedziba

Londyn

Członkowie

56

Głowa Wspólnoty Narodów

Karol III

Sekretarz generalny

Patricia Scotland

Utworzenie

11 grudnia 1931

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Wspólnota Narodów[1][2] (ang. The Commonwealth lub Commonwealth of Nations[3][4][5]) – organizacja międzynarodowa zrzeszająca 56 niepodległych państw, której celem jest współpraca na rzecz rozwoju, demokracji i pokoju[6].

Organizacja została ustanowiona w 1931 roku na mocy Statutu Westminsterskiego jako Brytyjska Wspólnota Narodów (British Commonwealth of Nations), zwana także Wspólnotą Brytyjską (British Commonwealth). Członkami założycielskimi były Wielka Brytania oraz sześć dominiów brytyjskich – Kanada, Australia, Nowa Zelandia, Południowa Afryka, Nowa Fundlandia oraz Irlandia. Pod obecną nazwą organizacja funkcjonuje od 1949 roku; wówczas to warunkiem członkostwa przestało być uznawanie monarchy brytyjskiego za głowę państwa, a podkreślona została pełna niezależność państw członkowskich od Wielkiej Brytanii. W okresie dekolonizacji dawnego imperium brytyjskiego do Wspólnoty przystępowały kolejne państwa, znajdujące się wcześniej pod zwierzchnictwem brytyjskim. Proces ten zapoczątkowany został w 1947 roku wraz z przystąpieniem Indii i Pakistanu, a trwał niemal do końca XX wieku[7][8]. Członkostwo w organizacji jest dobrowolne, niektóre byłe kolonie do niej nie przystąpiły (m.in. Mjanma), a na przestrzeni lat kilka państw ją opuściło (m.in. Irlandia), część w późniejszym czasie powróciła (m.in. Południowa Afryka). Niemal wszystkie państwa członkowskie stanowiły w przeszłości część imperium brytyjskiego, wyjątkiem są jedynie Mozambik, Rwanda, Togo i Gabon[4].

Część państw członkowskich Wspólnoty Narodów – tak zwane commonwealth realms – uznaje brytyjskiego monarchę za głowę swojego kraju, jednak większość z nich to republiki, w których głową państwa jest prezydent, a niektóre mają własne monarchie. Król Karol III jest wszędzie traktowany jako Głowa Wspólnoty Narodów.

Terytoria członkowskie nie mają wobec siebie żadnych zobowiązań prawnych. Łączy je język, historia, kultura, a także deklarowane wartości jak: demokracja, prawa człowieka i rządy prawa. Przymioty te zawarte są w Karcie Wspólnoty Narodów i promowane są przez Igrzyska Wspólnoty.

Państwa członkowskie[edytuj | edytuj kod]

Członkowie Wspólnoty Narodów:

     obecni

     brytyjskie terytoria zamorskie i dependencje Korony brytyjskiej

     zawieszeni

     byli

W 2022 roku Wspólnota Narodów liczyła 56 państw członkowskich zamieszkanych przez 2,5 mld ludzi (blisko 1/3 populacji świata). 32 spośród nich to „małe państwa”, definiowane przez organizację jako państwa o liczbie mieszkańców nie przekraczającej 1,5 mln, bądź nieco większe lecz o podobnym uwarunkowaniu geopolitycznym, w tym liczne państwa wyspiarskie[9][10].

W nawiasach podano rok przystąpienia[9].

Europa[edytuj | edytuj kod]

Ameryka Północna[edytuj | edytuj kod]

Ameryka Południowa[edytuj | edytuj kod]

Afryka[edytuj | edytuj kod]

  •  Południowa Afryka (1931–1961, ponownie przyjęta w 1994)
  •  Ghana (1957)
  •  Nigeria (1960, zawieszona w latach 1995–1999)
  •  Sierra Leone (1961)
  •  Uganda (1962)
  •  Kenia (1963)
  •  Tanzania (1964)
  •  Malawi (1964)
  •  Zambia (1964)
  •  Gambia (1965–2013[11], ponownie przyjęta w 2018[12])
  •  Botswana (1966)
  •  Lesotho (1966)
  •  Mauritius (1968)
  •  Eswatini (1968)
  •  Seszele (1976)
  •  Namibia (1990)
  •  Mozambik (1995; jedno z czterech państw członkowskich, które nigdy nie należały do imperium brytyjskiego)
  •  Kamerun (1995)
  •  Rwanda (2009; jedno z czterech państw członkowskich, które nigdy nie należały do imperium brytyjskiego)
  •  Gabon (2022; jedno z czterech państw członkowskich, które nigdy nie należały do imperium brytyjskiego; częściowo zawieszony od 2023[13])
  •  Togo (2022; jedno z czterech państw członkowskich, które nigdy nie należały do imperium brytyjskiego)

Azja[edytuj | edytuj kod]

Australia i Oceania[edytuj | edytuj kod]

Dawni członkowie[edytuj | edytuj kod]

  •  Irlandia (1931–1949)
  •  Zimbabwe (1980–2003, zawieszone od 2002)
  •  Tanganika (1961–1964; obecnie stanowi część Tanzanii, będącej państwem członkowskim)
  •  Zanzibar (1963–1964; obecnie stanowi część Tanzanii, będącej państwem członkowskim)
  •  Nowa Fundlandia (1931–1934; obecnie stanowi część Kanady, będącej państwem członkowskim)
  •  Federacja Malajska (1957–1963, obecnie stanowi część Malezji, będącej państwem członkowskim)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Wspólnota Narodów, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2013-10-04].
  2. ↑ Dzień Wspólnoty Narodów. Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 2013-03-13. [dostęp 2013-03-13].
  3. ↑ Profile: The Commonwealth. BBC News, 2012-02-01. [dostęp 2013-10-04]. (ang.).
  4. ↑ a b Commonwealth, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2013-10-04] (ang.).
  5. ↑ the Commonwealth of Nations. Cambridge Dictionaries Online. [dostęp 2013-10-04]. (ang.).
  6. ↑ About us. Commonwealth. [dostęp 2022-04-18]. (ang.).
  7. ↑ Our history. Commonwealth. [dostęp 2022-04-18]. (ang.).
  8. ↑ Contemporary context: Commonwealth of Nations. UK Parliament. [dostęp 2022-04-18]. (ang.).
  9. ↑ a b Member countries. Commonwealth. [dostęp 2022-07-30]. (ang.).
  10. ↑ Small States. Commonwealth. [dostęp 2022-04-18]. (ang.).
  11. ↑ Gambia to leave the Commonwealth telegraph.co.uk.
  12. ↑ The Gambia rejoins the Commonwealth thecommonwealth.org.
  13. ↑ Gabon partially suspended from Commonwealth after coup, „BBC News”, 20 września 2023 [dostęp 2023-09-20] (ang.).
  14. ↑ Maldives quits Commonwealth over alleged rights abuses The Guardian.
  15. ↑ Maldives becomes 54th member of Commonwealth family | The Commonwealth, thecommonwealth.org [dostęp 2020-02-02].
Wspólnota Narodów (Commonwealth of Nations)
Europa
Ameryka Północna
Ameryka Południowa
Azja
Australia i Oceania
Afryka
Dawni członkowie
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wspólnota_Narodów&oldid=71310595”