Wulkany Kamczatki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wulkany Kamczatki[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Kluczewska Sopka – zdjęcie z pokładu Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
(16 listopada 2013)
Państwo

 Rosja

Kraj

 Kamczacki

Typ

przyrodniczy

Spełniane kryterium

VII, VIII, IX, X

Numer ref.

765

Region[b]

Azja i Pacyfik

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1996
na 20. sesji

Dokonane zmiany

2001

Położenie na mapie Kraju Kamczackiego
Mapa konturowa Kraju Kamczackiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Wulkany Kamczatki”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, po prawej znajduje się punkt z opisem „Wulkany Kamczatki”
Ziemia55°35′N 158°47′E/55,583333 158,783333
Multimedia w Wikimedia Commons
  1. ↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO
  2. ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Wulkany Kamczatki – lista wulkanów leżących na Kamczatce we wschodniej Rosji.

Wulkanizm na Kamczatce[edytuj | edytuj kod]

Kamczatka jest jednym z obszarów należących do „Pacyficznego Pierścienia Ognia”[1]. Półwysep charakteryzuje się wysoką aktywnością wulkaniczną związaną z subdukcyją płyty pacyficznej postępującej w tempie 9–10 cm na rok[1].

Znajduje się tu ok. 30 czynnych wulkanów oraz setki kominów, które tworzą 700-kilometrowy pas z północy na południe[1]. Wulkany tradycyjnie łączy się w trzy grupy: depresji centralnej Kamczatki, pasma Gór Środkowych oraz wschodniego pasa wulkanicznego, który obejmuje wschodnią Kamczatkę, dorzecze rzeki Awaczy i południową Kamczatkę[1].

Kamczatka charakteryzuje się największą na świecie liczbą erupcji tworzących kopuły wulkaniczne[2]. Znajduje się tu najwięcej na świecie stratowulkanów – 44 – przede wszystkim w Górach Środkowych po zachodniej stronie półwyspu[2].

Wulkany monitorowane są regularnie od 1935 roku. Wówczas w Pietropawłowsku Kamczackim powstała stacja wulkanologiczna, która z czasem została przekształcona w Instytut Wulkanologii[2]. Instytut był największą tego typu placówką na świecie, a w 1991 roku został podzielony na Instytut Wulkanologii i Instytut Geologii Wulkanicznej i Geofizyki[2].

W 1996 roku pięć obszarów wulkanicznych Kamczatki zostało wpisanych na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO pod nazwą „Wulkany Kamczatki”: Kronocki Rezerwat Biosfery, rezerwat przyrody „Jużno-Kamczatskij”, park przyrody „Bystrinskij” (z wulkanami Górach Środkowych, m.in. Iczyńską Sopką[3]), park przyrody „Nałyczewo” (z wulkanami: Dziendzur, Żupanowskaja Sopka, Awaczyńska Sopka i Koriacka Sopka[3]) oraz park przyrody „Jużno-Kamczatskij” (z wulkanami: Wiluczinskaja Sopka, Mutnowskij, Asacza, Chodutka, Ksudacz, Żełtowskaja Sopka i Iljinskaja Sopka[3])[4]. W 2001 roku wpis rozszerzono o park przyrody „Kljuczewskoj” (z wulkanami: Kluczewska Sopka i Tołbaczik[3])[5]. Aby lepiej zarządzać obiektami światowego dziedzictwa UNESCO w 2010 roku w miejsce czterech parków przyrody utworzono jeden park przyrody „Wulkany Kamczatki”[3].

W 2008 roku Centralny Bank Federacji Rosyjskiej wybił trzy monety okolicznościowe z wulkanami Kamczatki w serii upamiętniającej rosyjskie obiekty liście światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO[6].

Wulkany Kamczatki[edytuj | edytuj kod]

Poniższa tabela przedstawia listę wulkanów Kamczatki według listy zamieszczonej u Sieberta (2011)[7]:

Nazwa – polska nazwa (w przypadku braku egzonimu ustalonego przez Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej podana jest transkrypcja z języka rosyjskiego) wraz z nazwą rosyjską;
Typ – typ wulkanu;
Położenie – współrzędne geograficzne;
Wysokość – wysokość w m n.p.m. (w przypadku wulkanów aktywnych może się zmieniać);
Aktywność – data ostatniej erupcji dla wulkanów aktywnych;
Opis – krótki opis.
Lp. Zdjęcie Nazwa Typ Położenie Wysokość Aktywność Opis
1. Wulkan Maszkowcewa
Вулкан Машковцева 		Stratowulkan 51°06′00″N 156°43′12″E/51,100000 156,720000 503 Nieaktywny Najbardziej wysunięty na południe wulkan Kamczatki, powstały w holocenie, tworzy niewielki półwysep wcinający się w Morze Ochockie[8]. Stratowulkan zbudowany z bazaltu[8].
2. Kambalnyj
Камбальный 		Stratowulkan 51°18′00″N 156°52′12″E/51,300000 156,870000 2156 24 marca 2017 –
11 kwietnia 2017[9] 		Stratowulkan na południowym krańcu Kamczatki[10][9]. 24 marca 2017, po długim okresie uśpienia, miała miejsce erupcja, po której jego aktywność obniżyła się. Brak jest dokładnych danych dotyczących poprzednich erupcji, przypuszczalnie do wybuchu doszło w roku 1350[11].
3. Wulkan Koszelewa
Вулкан Кошелева 		Stratowulkan 51°21′25″N 156°45′00″E/51,357000 156,750000 1812[a] 1690 Wulkan złożony z kilku stratowulkanów[b], z najwyższym, środkowym stożkiem o wysokości 1812 m n.p.m., położony na południu Kamczatki[12]. Uformowany w plejstocenie i holocenie, zbudowany z bazaltu i andezytu[14].
4. Jawinskij
Явинский 		Stratowulkan 51°34′12″N 156°36′00″E/51,570000 156,600000 705[c] 4050 p.n.e.[15] Stratowulkan powstały w plejstocenie i zbudowany z bazaltu, tworzy grzbiet wzdłuż południowo-zachodniego wybrzeża Kamczatki[15]. Około 6000 tys. lat temu po stronie północno-zachodniej powstał stożek Ucho[15].
5. Dikij chriebiet
Dikij griebień
Дикий Хребет
Дикий гребень 		Kopuły wulkaniczne 51°27′00″N 156°58′12″E/51,450000 156,970000 1070[d] 350[16] Stratowulkan na południu Kamczatki, na zachód od Jeziora Kurylskiego[16]. Powstały w późnym holocenie, z kopułą wulkaniczną (ros. Неприятная) pośrodku kaldery Paużetki (ros. Паужетка)[16]. Zbudowany z dacytu, andezytu i ryolitu[16].
6. Jezioro Kurylskie
Курильское озеро 		Kaldera 51°27′00″N 157°07′12″E/51,450000 157,120000 81 6440 p.n.e. Jezioro Kurylskie leży we wschodniej części wielkiej kaldery Paużetki (ros. Паужетка) uznawanej za osobny system wulkaniczny[18]. Kaldera jeziora (8 × 14 km) uformowała się w dwóch fazach w okresie późnego plejstocenu i wczesnego holocenu[18]. Pośrodku jeziora znajduje się skała (ros. Сердце Алаида, dosł. „Serce Alaida”) wyrastająca z dna kaldery na 300 m – ryolityczna kopuła wulkaniczna[18].
7. Iljinskaja Sopka
Ильинская Сопка 		Stratowulkan 51°29′24″N 157°12′00″E/51,490000 157,200000 1578[e] 1901[19] Wulkan stożkowy na północno-wschodnim brzegu Jeziora Kurylskiego, zbudowany z dacytu, andezytu i ryolitu[19].
8. Żełtowskaja Sopka
Желтовская Сопка 		Stratowulkan 51°34′12″N 157°19′23″E/51,570000 157,323000 1953[f] 1923[20] Stratowulkan na południu Kamczatki, utworzony na przestrzenie 8 tys. lat w kalderze wcinającej się we wzniesieniu plejstoceńskim[20].
9. Kiellja
Келля 		Stratowulkany 51°39′00″N 157°21′00″E/51,650000 157,350000 900 Wygasły Stratowulkan na południu Kamczatki, złożony z trzech kalder, utworzony w holocenie w kalderze Pizrak, zbudowany z bazaltu, sąsiaduje bezpośrednio z Żeltowskają Sopką[21].
10. Bielenkaja
Беленькая 		Stratowulkan 51°45′00″N 157°16′12″E/51,750000 157,270000 892 Nieznana Stratowulkan na południu Kamczatki, na południowy zachód od wulkanu Ksudacz (ros. Ксудач) i na północny zachód od wulkanu Kelja[22]. Powstał w holocenie, zbudowany z bazaltu[22].
11. Ksudacz
Ксудач 		Stratowulkan 51°48′00″N 157°31′48″E/51,800000 157,530000 1079 1907[23] Ogromny stratowulkan na południu Kamczatki, zbudowany z naprzemiennych warstw bazaltowo–andezytywej lawy i dacytowego materiału piroklastycznego, z systemem pięciu kalder z dwoma jeziorami na wschodzie i stożkiem Sztjubel w części północnej[23].
12. Ozernoj
Озерной 		Wulkan tarczowy 51°52′48″N 157°22′48″E/51,880000 157,380000 562 Nieznana Wulkan tarczowy w środkowej części południowej Kamczatki sąsiadujący z Ksudaczem, powstał we wczesnym holocenie, zbudowany z bazaltu[24].
13. Olkowij
Ольковий 		Pole wulkaniczne 52°01′12″N 157°31′48″E/52,020000 157,530000 681 Nieznana Nagromadzenie wielu bazaltowych stożków i zastygłych strumieni lawy na północ od Ksudacza i na południowy zachód od wulkanu Chodutka[25].
14. Chodutka
Ходутка 		Stratowulkany 52°03′47″N 157°42′11″E/52,063000 157,703000 2090[g] 300 p.n.e.[26] Stratowulkan w zachodniej części południowej Kamczatki, uformowany w okresie od późnego plejstocenu do wczesnego holocenu, zbudowany z andezytu, ryolitu i dacytu[26]. Około 2800 lat temu, w wyniku potężnej erupcji na północnym zachodzie powstał maar[26].
15. Piratkowskij
Пиратковский 		Stratowulkan 52°06′47″N 157°50′56″E/52,113000 157,849000 1322 Nieznana Stratowulkan z niewielką kalderą w południowej Kamczatce, na północny wschód od wulkanu Chodutka, uformowany w okresie od środkowego plejstocenu do holocenu[27].
16. Ostaniec
Останец 		Wulkan tarczowy 52°08′46″N 157°19′19″E/52,146000 157,322000 719 Nieznana Wulkan tarczowy w południowej Kamczatce, na południe od plejstoceńskiego wulkanu Sawan, uformowany w holocenie, zbudowany z bazaltu[28].
17. Otdielnyj
Отдельный 		Wulkan tarczowy 52°13′12″N 157°25′41″E/52,220000 157,428000 791 Nieznana Wulkan tarczowy w południowej Kamczatce, na wschód od rzeki Sawan, uformowany we wczesnym holocenie, zbudowany z bazaltu[29].
18. Gołaja
Голая 		Stratowulkan 52°15′47″N 157°47′13″E/52,263000 157,787000 858 Nieznana Stratowulkan w południowej Kamczatce, na południe od wulkanu Azacza, uformowany w okresie od plejstocenu do holocenu, zbudowany z bazaltu[30].
19. Asacza
Асача 		Wulkan złożony 52°21′18″N 157°49′37″E/52,355000 157,827000 1910 Nieznana Grupa wulkanów z okresu plejstocenu i holocenu położona wzdłuż zachodnio-południowego bloku wulkanu Mutnowskij[31]. Starszy geologicznie stratowulkan Asacza, stratowulkan Żełtyj, młodszy geologicznie stratowulkan Asacza oraz stożek Tumanow pochodzą z plejstocenu[31]. W 1983 roku w rejonie Żełtyja miało miejsce trzęsienie ziemi[31].
20. Wysokij
Высокий 		Stratowulkan 52°25′48″N 157°55′48″E/52,430000 157,930000 1234 Nieznana Holoceński stratowulkan pomiędzy wulkanami Asacza i Mutnowskij, zbudowany z bazaltu[32].
21. Mutnowskij
Мутновский 		Wulkan złożony 52°27′11″N 158°11′42″E/52,453000 158,195000 2322 2000 Jeden z najbardziej aktywnych wulkanów południowej Kamczatki, złożony z czterech stratowulkanów o budowie bazaltowej[33]. Charakteryzuje się erupcjami eksplozywnymi, lawa płynęła jedynie podczas wybuchu w 1904 roku[33].
22. Goriełyj
Горелый 		Kaldera 52°33′29″N 158°01′48″E/52,558000 158,030000 1829 2010 Wulkan złożony z pięciu mniejszych, nachodzących na siebie stratowulkanów w wielkiej kalderze (9 × 13,5 km) powstałej 38–40 tys. lat temu[34]. Kompleks, przecięty trzema szczelinami, obejmuje 11 szczytów i 30 kalder bocznych, kilka z których wypełniają jeziora ze słodką lub kwaśną wodą[34].
23. Opała
Опала 		Kaldera 52°32′35″N 157°20′06″E/52,543000 157,335000 2475 1776 Stratowulkan uformowany w okresie od późnego plejstocenu do holocenu na północnym krańcu kaldery (12 × 14 km) sprzed 40 tys. lat[35]. Ostatnia erupcja miała miejsce ok. 1776 roku – wulkan drzemiący[35].
24. bez nazwy Stożek żużlowy 52°34′12″N 157°01′12″E/52,570000 157,020000 610 Nieznana
25. Tolmaczow Dol
Толмачёв Дол 		Stożki żużlowe 52°37′48″N 157°34′48″E/52,630000 157,580000 1021 300 Szeroki płaskowyż wulkaniczny na północny wschód od wulkanu Opała, pokryty strumieniami lawy i usłany licznymi stożkami żużlowymi[36]. W połowie odległości pomiędzy wulkanami Opała a Goriełyj, w głębokiej depresji, znajduje się jezioro Tolmaczew[36]. Na jego południowo-wschodnim brzegu stoi stratowulkan Tolmaczow[36]. Około 4600 lat temu, w północnej części płaskowyżu miała miejsce większa erupcja eksplozywna w wyniku, której doszło do wyrzucenia 1 km³ materiału piroklastycznego[36].
26. Wiluczinskaja Sopka
Вилючинская Сопка
Вилю́чинский 		Stratowulkan 52°42′00″N 158°16′48″E/52,700000 158,280000 2173 8050 p.n.e. Stratowulkan andezytowo-bazaltowy o stromych zboczach; wulkan drzemiący[37].
27. Barchatnaja sopka
Бархатная сопка 		Kopuły wulkaniczne 52°49′23″N 158°16′12″E/52,823000 158,270000 870[h] 3550 p.n.e. Kompleks andezytowo-ryolitowych kopuł wulkanicznych wzdłuż rzeki Paratunka na północny zachód od Wulkanu Wiluczyński[38].
28. bez nazwy Wulkany tarczowe 52°55′12″N 158°03′00″E/52,920000 158,050000 450 Nieznana
29. bez nazwy Wulkany tarczowe 52°52′48″N 158°18′00″E/52,880000 158,300000 700 Nieznana
30. Bolsze-Bannaja
Больше-Банная 		Kopuły wulkaniczne 52°54′00″N 157°46′48″E/52,900000 157,780000 1200 Nieznana Pierścień kopuł wulkanicznych i stożków na północ od rzeki Bannaja, położony w ogromnej kalderze (17 × 32 km)[39].
31. Koriacka Sopka[40]
Корякская сопка 		Stratowulkan 53°19′12″N 158°40′05″E/53,320000 158,668000 3456[i] 2009 Jeden z wulkanów górujących nad największym miastem Kamczatki – Pietropawłowskiem[41]. Zbudowany z andezytu i bazaltu[41].
32. Awaczyńska Sopka[40]
Авачинская сопка 		Stratowulkan 53°15′18″N 158°49′48″E/53,255000 158,830000 2741[j] 2001 Jeden z najbardziej aktywnych wulkanów Kamczatki, wznosi się nad największym miastem Kamczatki – Pietropawłowskiem[42].
33. Dziendzur
Дзензур 		Wulkan złożony 53°38′13″N 158°59′31″E/53,637000 158,992000 2285 Nieznana Stratowulkan znacznie zniszczony przez erozję[43].
34. Żupanowskaja Sopka
Жупановская Сопка 		Wulkan złożony 53°38′13″N 158°59′31″E/53,637000 158,992000 2958[k] 2016 Masyw wulkaniczny złożony z czterech, nachodzących na siebie stratowulkanów[44].
35. Wiejer
Веер 		Stożki żużlowe 53°45′00″N 158°32′24″E/53,750000 158,540000 520 390 Stożki żużlowe wzdłuż rzeki Lewaja Awacza (ros. Левая Авача), ok. 60 km od Pietropawłowska[45].
36. Kostakan
Костакан 		Stożki żużlowe 53°49′48″N 158°03′00″E/53,830000 158,050000 1150 1350 Łańcuch bazaltowych stożków żużlowych nierozciągający się z północy na południe, na południe od wulkanu Bakiening[46].
37. Bakiening
Бакенинг 		Stratowulkan 53°54′18″N 158°04′12″E/53,905000 158,070000 2278 550 p.n.e. Stratowulkan andezytowy położony na zachód od wschodniego łańcucha wulkanicznego, ok. 100 km na północny zachód Pietropawłowska[47]. U jego podstawy na północy i północnym wschodzie znajduje się kilka kopuł, w tym najmłodsza Nowo Bakiening sprzed 10–9 tys. lat[47].
38. Zawarickij
Заварицкий 		Stożki żużlowe 53°54′18″N 158°23′06″E/53,905000 158,385000 1567 800 p.n.e. Grupa sześciu stożków żużlowych wraz z kraterem na zachód od wschodniego łańcucha wulkanicznego, nad rzeką Lewa Awacza[48]. Stożki powstały w wyniku erupcji ok. 2800 at temu[48].
39. Akademia Nauk
Академия Наук 		Stratowulkany 53°58′48″N 159°27′00″E/53,980000 159,450000 1180 1996 Jeden z trzech wulkanów w kalderze Polowinka (15 km średnicy), w którego kalderze znajdują się dwa jeziora wulkaniczne: Akademia Nauk (3 × 5 km) i Karymskoje (5 × 4 km)[49].
40. Karymskaja Sopka
Карымская Сопка 		Stratowulkan 54°03′00″N 159°27′00″E/54,050000 159,450000 1536[l] 2018 Symetryczny stratowulkan w kalderze sąsiadującej z kalderą Polowinka; najbardziej aktywny wulkan wschodniej Kamczatki[50].
41. Malyj Sjemjaczyk
Малый Семячик 		Kaldera 54°07′48″N 159°40′12″E/54,130000 159,670000 1560[m] 1952 Złożony stratowulkan z kaldera (10 km średnicy) położony w większej kalderze Stena-Soboliny ze środkowego plejstocenu[51].
42. Bolszoj Sjemjaczyk
Большой Семячик 		Stratowulkany 54°19′12″N 160°01′12″E/54,320000 160,020000 1720 4450 p.n.e. Grupa stratowulkanów w kalderze (10 km średnicy) w depresji (20 × 30 km) w pobliżu wybrzeża Oceanu Spokojnego we wschodniej Kamczatce[52].
43. Taunszyc
Тауншиц 		Stratowulkan 54°31′48″N 159°48′00″E/54,530000 159,800000 2352[n] 550 p.n.e. Andezytowy stratowulkan położony na zachód od kaldery Uzonu, powstały 39 tys. lat BP[53].
44. Uzon
Узон 		Kaldery 54°30′00″N 159°58′12″E/54,500000 159,970000 1617 200 Bliźniacze kaldery Uzonu (9 × 12 km) i Giejziernaja to największy geotermiczny obszar Kamczatki (7 × 18 km)[54]. Kaldery wypełnia ignimbryt (20–25 km³) na przestrzeni 1700 km²[54]. W północno-wschodniej części kaldery Uzonu znajduje się maar[54]. System geotermiczny jest rozbudowany, obejmuje liczne termalne źródła i kotły błotne oraz gejzery w Dolinie Gejzerów[54]. W 1986 i 1989 roku odnotowano tu eksplozje geotermalne[54].
45. Kichpinycz
Кихпиныч 		Stratowulkany 54°29′13″N 160°15′11″E/54,487000 160,253000 1552[o] 1550 p.n.e. Najmłodsze stratowulkany wschodniej strefy wulkanicznej na Kamczatce, których formacja rozpoczęła się 4800 lat temu[55]. Występuje tu aktywność geotermiczna, m.in. dwa gejzery[55].
46. Wulkan Kraszeninnikowa
Вулкан Крашенинникова 		Kaldera 54°35′35″N 160°16′23″E/54,593000 160,273000 1856[p] 1550 Wulkan złożony z dwóch nachodzących na siebie stratowulkanów w kalderze plejstoceńskiej (9 × 11 km)[56].
47. Kronocka Sopka[40]
Кроноцкая сопка 		Stratowulkan 54°45′11″N 160°31′37″E/54,753000 160,527000 3528[q] 1923 Symetryczny stratowulkan między Oceanem Spokojnym a Jeziorem Kronockim, jeden z najbardziej malowniczych wulkanów Kamczatki[57].
48. Wulkan Schmidta
Вулкан Шмидта 		Wulkan tarczowy 54°55′12″N 160°37′48″E/54,920000 160,630000 2020 Nieznana Wulkan tarczowy na północ od Kronockiej Sopki i południowy zachód od wulkanu Gamczen[58].
49. Gamczen
Гамчен 		Wulkan złożony 54°58′23″N 160°42′07″E/54,973000 160,702000 2161[r] 550 p.n.e. Kompleks czterech stratowulkanów[59].
50. Wulkan Komarowa
Вулкан Комарова 		Stratowulkan 55°01′55″N 160°43′12″E/55,032000 160,720000 2070[s] 950 Struktura wulkaniczna w północnej części grzbietu Gamczen[60]. Kaldera (2,5 × 4 km) z dwoma bliźniaczymi stożkami[60]
51. Wysokij
Высокий 		Stratowulkan 55°04′12″N 160°43′12″E/55,070000 160,720000 2161[t] 550 p.n.e. Wulkan na północnym krańcu łańcucha niewielkich wulkanów na północny zachód od wulkanu Gamczen[61].
52. Kizimien
Кизимен 		Stratowulkan 55°07′48″N 160°19′12″E/55,130000 160,320000 2376[u] 2013 Aktywny stratowulkan o prawidłowo stożkowatym kształcie, najwyższy punkt w pasmie Gór Wschodnich w południowej części Kamczatki[62]. Powstał w wyniku trzech cykli wulkanicznych, który pierwszy datuje się na około 12 tys. lat temu[62]. Morfologicznie zbliżony do budowy wulkanu Mount St. Helens przed jego wybuchem w 1980 roku[62].
53. bez nazwy Stożki żużlowe 55°55′12″N 161°45′00″E/55,920000 161,750000 Nieznana
54. Tołbaczik[63]
Толбачик 		Wulkan tarczowy 55°49′48″N 160°19′48″E/55,830000 160,330000 3682[v] 2013 Kompleks stratowulkanów znajdujących się w południowo-zachodniej części Kluczewskiej grupy wulkanów[64]. W skład kompleksu wchodzi Płaski Tołbaczik oraz Ostry Tołbaczik[64].
55. Udina
Удина 		Stratowulkany 55°45′18″N 160°31′37″E/55,755000 160,527000 2923[w] Nieznana Masyw wulkaniczny z dwoma stożkami w południowej części Kluczewskiej grupy wulkanów – zachodni stożek to stratowulkan andezytowy Bolszaja Udina, stożek wschodni to stratowulkan bazaltowy Malaja Udina[65].
56. Zimina
Зимина 		Stratowulkany 55°51′43″N 160°36′11″E/55,862000 160,603000 3081[x] Nieznana Bliźniacze stratowulkany Ostraja Zimina i Owalnaja Zimina tworzą północny grzbiet kompleksu Udiny w południowo-wschodniej części Kluczewskiej grupy wulkanów[66].
57. Wulkan Bezimienny[40]
Безымянный 		Stratowulkan 55°58′41″N 160°35′13″E/55,978000 160,587000 2882 2021 Zbudowany z dacytu i andezytu[67]. Przed erupcją w latach 1955–1956 uznawany za wygasły[67]. Erupcja ta wytworzyła duży krater w kształcie podkowy, powstały w wyniku zawalenia się szczytu wskutek bocznego wybuchu[67]. Od tej pory epizodyczna aktywność wybuchowa[67].
58. Kamień
Камень 		Stratowulkan 56°01′12″N 160°35′35″E/56,020000 160,593000 4585 Nieznana Leży między Wulkanem Bezimiennym i Kluczewską Sopką[68]. Wulkan o stromych zboczach, zbudowany z bazaltu i andezytu[68]. Drugi pod względem wysokości wulkan Kamczatki[68]. Wschodnia strona zapadła się ok. 1200–1300 lat tam, powodując potężną lawinę kamienną, która zeszła przez ponad 30 km na południowy wschód[68].
59. Kluczewska Sopka[40]
Ключевская сопка 		Stratowulkan 56°03′25″N 160°38′17″E/56,057000 160,638000 4835[y] 2021 Najwyższy i najbardziej aktywny wulkan Kamczatki[69]. Wznosi się ponad siodło na północny wschód od wulkanu Kamień i leży na południowy wschód od szerokiego masywu wulkanu Uszkowskij[69]. Zbudowany z bazaltu i andezytu, charakteryzuje się wysokim, symetrycznym stożkiem[69]. Na przestrzeni ostatnich 3000 lat szacuje się, że doszło do ponad 100 erupcji bocznych[69]. Erupcje szczytowe notuje się od końca XVII wieku[69].
60. Uszkowskij
Ушковский 		Wulkan złożony 56°04′12″N 160°28′12″E/56,070000 160,470000 3943 1890 Zespół Uszkowskij leży na północno-zachodnim krańcu Kluczewskiej grupy wulkanów[70]. Jest to wielki złożony masyw wulkaniczny, zbudowany z bazaltu i andezytu[70]. Najwyższym szczytem jest Krestowskij, a na południowy wschód o niego leży Uszkowskij z kalderą (4,5 × 5,5 km) wypełnioną lodowcem[70].
61. Szywiełucz[63]
Шивелуч 		Stratowulkan 56°39′11″N 161°21′36″E/56,653000 161,360000 3283 2021 Masyw wulkanu wznosi się na północny wschód od Kluczewskiej grupy wulkanów[71]. Zbudowany z bazaltu i andezytu tworzy jedną z największych i najbardziej aktywnych struktur wulkanicznych na Kamczatce – co najmniej 60 dużych erupcji w holocenie[71].
62. Wulkan Piipa
Вулкан Пийпа 		Wulkan podwodny 55°25′12″N 167°19′48″E/55,420000 167,330000 300 m p.p.m. 5050 p.n.e. Zbudowany z dacytu i andezytu podwodny wulkan u wybrzeży Kamczatki, ok. 140–150 km od Roww Aleuckiego[72]. Składa się z trzech stożków o stromych bokach, ułożonych na osi północ-południe[72]. Ze stożk północnego uchodzą gazy[72].
63. Hangar
Хангар 		Stratowulkan 54°45′00″N 157°22′48″E/54,750000 157,380000 2000[z] 1500 Najbardziej na południe wysunięty wulkan Gór Środkowych w zachodniej Kamczatce[73]. Składa się z dwóch części: stratowulkanu z kalderą i dużej kopuły lawowej na wschodnim zboczu[73]. Kalderę wypełnia jeizoro powstałe podczas wielkiej erupcji około 7000 lat temu[73]. Zbudowany z bazaltu, dacytu, andezytu i riolitu[73].
64. Czerpuk
Черпук 		Stożki wulkaniczne 55°33′00″N 157°28′12″E/55,550000 157,470000 1868 4550 p.n.e. Dwa andezytowe stożki wulkaniczne, Siewiernyj Czerpuk i Jużnyj Czerpuk, na południowy zachód od Iczyńskiej Sopki, leżące wzdłuż pasma Gór Środkowych w zachodniej Kamczatce[74].
65. Iczyńska Sopka[40]
Ичинская Сопка 		Stratowulkan 55°40′48″N 157°43′48″E/55,680000 157,730000 3621[aa] 1740 Najwyższy szczyt pasma Gór Środkowych w zachodniej Kamczatce[75]. Zbudowany z andezytu, z kalderą i dwoma kopułami lawy pokrytymi lodowcem[75]. Aktywność fumarolowa odnotowana w kalderze i w dolnej części stoku północnego boku[75].
66. Malyj Pajalpan
Малый Паялпан 		Wulkany tarczowe 55°49′12″N 157°58′48″E/55,820000 157,980000 1802 Nieznana Niewielki wulkan tarczowy zbudowany z bazaltu i andezytu na północny wschód od Iczyńskiej Sopki[76]
67. Bolszoj Pajalpan
Большой Паялпан 		Wulkany tarczowe 55°52′48″N 157°46′48″E/55,880000 157,780000 1906 Nieznana Zbudowany z bazaltu i andezytu wulkan tarczowy na północ od Iczyńskiej Sopki[77].
68. Płoskij
Плоский 		Wulkan tarczowy 55°12′00″N 158°28′12″E/55,200000 158,470000 1236 Nieznana Niewielki wulkan tarczowy zbudowany z bazaltu i andezytu na południowy wschód od Iczyńskiej Sopki[78].
69. Achtang
Ахтанг 		Wulkan tarczowy 55°25′48″N 158°39′00″E/55,430000 158,650000 1956 Nieznana Bazaltowo-andezytowy masyw wulkaniczny na południowy wschód od Iczyńskiej Sopki[79]
70. Kozyrewka
Козыревка 		Wulkan tarczowy 55°34′48″N 158°22′48″E/55,580000 158,380000 2016[ab] Nieznana Niewielki wulkan zbudowany z bazaltu i andezytu ok. 40 km na wschód od Iczyńskiej Sopki[80].
71. Romanowka
Романовка 		Wulkan tarczowy 55°39′00″N 158°48′00″E/55,650000 158,800000 1442 Nieznana
72. Uksiczan
Уксичан 		Wulkan tarczowy 56°04′48″N 158°22′48″E/56,080000 158,380000 1692 Nieznana Łagodnie opadający wulkan w Górach Środkowych – największy w paśmie[81]. zbudowany z bazaltu i andezytu, z centralną kalderą o szerokości 12 km, w której znajduje się kilka kopuł z dacytu – największa wznosi się na 900 m[81].
73. Bolszoj-Kiekuknajskij
Большой-Кекукнайский 		Wulkany tarczowe 56°28′12″N 157°48′00″E/56,470000 157,800000 1401 5310 p.n.e. Dwa, częściowo na siebie zachodzące bazaltowe wulkany tarczowe (Bolszoj i Kiekuknajskij) położone na północny zachód od wulkanu Uksiczan[82].
74. Kułkiew
Кулкев 		Wulkan tarczowy 56°22′12″N 158°22′12″E/56,370000 158,370000 915 Nieznana Niewielki wulkan tarczowy zbudowany z bazaltu i andezytu na południu Gór Środkowych w zachodniej Kamczatce, sąsiadujący z wulkanem Uksiczan[83].
75. Geodezistow
Геодезистов 		Wulkan tarczowy 56°19′48″N 158°40′12″E/56,330000 158,670000 1170 Nieznana Niewielki wulkan tarczowy zbudowany z bazaltu i andezytu na północny zachód od większego wulkanu Anaun na południu Gór Środkowych[84].
76. Anaun
Анаун 		Stratowulkan 56°19′12″N 158°49′48″E/56,320000 158,830000 1828 Nieznana Bazaltowy stratowulkan na północny zachód od większego wulkanu Uksiczan na południu Gór Środkowych[85].
77. Krajnij
Крайний 		Wulkan tarczowy 56°22′12″N 159°01′48″E/56,370000 159,030000 1554 Nieznana Niewielki wulkan tarczowy zbudowany z bazaltu i andezytu na północny wschód wulkanu Anaun na południu Gór Środkowych[86].
78. Kekurnyj
Кекурный 		Wulkany tarczowe 56°24′00″N 158°51′00″E/56,400000 158,850000 1377 Nieznana Najbardziej na północ wysunięty wulkan z pary zachodzących na siebie małych czwartorzędowych wulkanów bazaltowo-andezytowych na północ od wulkanu Anaun i na zachód od wulkan Krajnij na południu Gór Środkowych[87].
79. Eggiełła
Эггелла 		Wulkan tarczowy 56°34′12″N 158°31′12″E/56,570000 158,520000 1046 Nieznana Niewielki wulkan tarczowy zbudowany z bazaltu i andezytu na zachód od południowego pasma Gór Środkowych[88].
80. bez nazwy Wulkan tarczowy 56°49′12″N 158°57′00″E/56,820000 158,950000 1185 Nieznana
81. Wierchowoj
Верховой 		Wulkan tarczowy 56°31′12″N 159°31′48″E/56,520000 159,530000 1400 Nieznana Niewielki wulkan tarczowy zbudowany z bazaltu i andezytu w środkowych Górach Środkowych, sąsiaduje z wulkanem Alniej–Czaszakondża[89].
82. Alniej–Czaszakondża
Алней-Чашаконджа 		Stratowulkan 56°42′00″N 159°39′00″E/56,700000 159,650000 2598[ac] 1600 Pokryty lodowcem zespół dwóch dużych stratowulkanów – Alniej na północy i Czaszakondża na południu – jest jednym z największych w paśmie Gór Środkowych[90].
83. Czornyj
Чёрный 		Stratowulkan 56°49′12″N 159°40′12″E/56,820000 159,670000 1778 Nieznana Niewielki bazaltowo-andezytowy stratowulkan na północ od ogromnego kompleksu Alniej–Czaszakondża w środkowych Górach Środkowych[91].
84. Pogranicznyj
Пограничный 		Wulkany tarczowe 56°51′00″N 159°48′00″E/56,850000 159,800000 1427 Nieznana Najwyższy i najbardziej na wschód wysunięty wulkantarczowy z grupy trzech niewielkich bazaltowo-andezytowych wulkanów w środkowym paśmie Gór Środkowych, ok. 20 km na północny wschód od ogromnego kompleksu Alniej–Czaszakondża[92].
85. Zaoziornyj
Заозёрный 		Wulkany tarczowe 56°52′48″N 159°57′00″E/56,880000 159,950000 1349 Nieznana Trzy niewielkie bazaltowo-andezytowe wulkany tarczowe na wschód od środkowego pasma Gór Środkowych, ok. 30 km na północny wschód od ogromnego kompleksu Alniej–Czaszakondża[93].
86. Blizniec
Близнец 		Stratowulkan 56°58′12″N 159°46′48″E/56,970000 159,780000 1244 Nieznana Trzy niewielkie bazaltowo-andezytowe wulkany tarczowe na wschód od środkowego pasma Gór Środkowych, ok. 30 km na północny wschód od ogromnego kompleksu Alniej–Czaszakondża[94].
87. Kebieniej
Кэбеней 		Wulkan tarczowy 57°06′00″N 159°55′48″E/57,100000 159,930000 1527 Nieznana Bazaltowo-andezytowy wulkan tarczowy w środkowym paśmie Gór Środkowych[95].
88. Fiedotycz
Федотыч 		Wulkan tarczowy 57°07′48″N 160°24′00″E/57,130000 160,400000 965 Nieznana Mały, bazaltowo-andezytowy wulkan tarczowy, ok. 20 km na wschód od środkowego pasma Gór Środkowych, na wschód od wulkanu Kebieniej[96].
89. Szyszejka
Шишейка 		Kopuła wulkaniczna 57°09′00″N 161°04′48″E/57,150000 161,080000 379[ad] 2240 p.n.e. Andezytowa kopuła wulkaniczna na zachód od środkowego pasma Gór Środkowych[97].
90. Tierpuk
Терпук 		Wulkan tarczowy 57°12′00″N 159°49′48″E/57,200000 159,830000 765 800 p.n.e. Mały, bazaltowy wulkan tarczowy na zachód od Gór Środkowych, na południe od wulkanu Leutongiej i na północny zachód od wulkanu Kebieniej[98].
91. Siedankinskij
Седанкинский 		Wulkan tarczowy 57°16′12″N 160°04′48″E/57,270000 160,080000 1241 7050 p.n.e.
92. Leutongiej
Леутонгей 		Wulkan tarczowy 57°18′00″N 159°49′48″E/57,300000 159,830000 1333[ae] Nieznana Bazaltowy wulkan tarczowy ok. 20 km na zachód od środkowego pasma Gór Środkowych[99].
93. Tuzowskij
Тузовский 		Wulkany tarczowe 57°19′12″N 159°58′12″E/57,320000 159,970000 1533[af] Nieznana Trzy niewielkie, zachodzące na siebie bazaltowo-andezytowe wulkany tarczowe na północny wschód od wulkanu Leutongiej, na zachód od środkowego pasma Gór Środkowych[100].
94. Gornyj Institut
Горный Институт 		Stratowulkan 57°19′48″N 160°12′00″E/57,330000 160,200000 2125 1250 Stratowulkan na północno-wschodnim krańcu łańcucha niewielkich wulkanów rozciągających się na północny wschód od wulkanu Kebieniej w środkowym paśmie Gór Środkowych[101].
95. Kinienin
Киненин 		Maar 57°21′00″N 160°58′12″E/57,350000 160,970000 583 850 Maar w kształcie lejka u wschodnich zboczy Gór Środkowych, ok. 80 km na północny zachód od wulkanu Szywiełucz[102]. Częściowo wypełniony przez jezioro[102].
96. Blizniecy
Близнецы 		Stożek lawowy 57°21′00″N 161°22′12″E/57,350000 161,370000 265 1060 p.n.e. Stożki lawowe na wschód od Gór Środkowych[103].
97. Titila
Титила 		Wulkany tarczowe 57°24′00″N 160°06′00″E/57,400000 160,100000 1559[ag] 550 p.n.e. Mały bazaltowy wulkan tarczowy na zachód od środkowego pasma Gór Środkowych[104]. Na zachodzie zachodzi na inny mały wulkan tarczowy Raccoszyna[104].
98. Mieżdusopocznyj
Междусопочный 		Wulkan tarczowy 57°28′12″N 160°15′00″E/57,470000 160,250000 1641 Nieznana Bazaltowy wulkan tarczowy na północny wschód od grupy małych wulkanów tarczowych leżących na zachód od Gór Środkowych[105].
91. Szyszel
Шишель 		Wulkan tarczowy 57°27′00″N 160°22′12″E/57,450000 160,370000 2525 Nieznana Przykryty lodowcem bazaltowy wulkan tarczowy w środkowej części Gór Środkowych[106],.
100. Jelowskij
Еловский 		Wulkany tarczowe 57°33′00″N 160°31′48″E/57,550000 160,530000 1381 7550 p.n.e. Grupa nachodzących na siebie małych wulkanów bazaltowych na wschód od Gór Środkowych, na północny wschód od wulkanu Szyszel i na południowy wschód od wulkanu Alngej[107]. Największym jest wulkan tarczowy Jelowskij[107].
101. Alngiej
Алнгей 		Stratowulkan 57°42′00″N 160°24′00″E/57,700000 160,400000 1853[ah] Nieznana Bazaltowo-andezytowy stratowulkan na wschód od dużego plejstoceńskiego wulkanu tarczowego Tekletunup i na zachód od północnego pasma Gór Środkowych[108].
102. Uka
Ука 		Wulkan tarczowy 57°42′00″N 160°34′48″E/57,700000 160,580000 1643[ai] Nieznana Bazaltowy wulkan tarczowy w pobliżu wschodniego krańca dużego wzniesienia wzdłuż północnego pasma Gór Środkowych, naprzeciwko wulkanu Alngej[109].
103. Kajlenej
Кайленэй 		Wulkan tarczowy 57°48′00″N 160°40′12″E/57,800000 160,670000 1582[aj] Nieznana Bazaltowy wulkan tarczowy w pobliżu wschodniego krańca dużego wzniesienia wzdłuż północnego pasma Gór Środkowych, na północny wschód od wulkanu Uka[110].
104. Płoskij
Плоский 		Wulkan tarczowy 57°49′48″N 160°15′00″E/57,830000 160,250000 1255 Nieznana Bazaltowy wulkan tarczowy ok. 20 km na zachód od Gór Środkowych, na północ od dużego plejstoceńskiego wulkanu Tekletunup[111].
105. Biełyj
Белый 		Wulkany tarczowe 57°52′48″N 160°31′48″E/57,880000 160,530000 2080 Nieznana Bazaltowy wulkan tarczowy w północnym paśmie Gór Środkowych przykryty niewielkim stratowulkanem[112].
106. Wulkan Atłasowa
Вулкан Атласова
Нилгуменкин 		Wulkany tarczowe 57°58′12″N 160°39′00″E/57,970000 160,650000 1764 3550 p.n.e. Bazaltowy wulkan tarczowy w północnym paśmie Gór Środkowych[113].
107. Snieżnyj
Снежный 		Wulkan tarczowy 58°01′12″N 160°48′00″E/58,020000 160,800000 2169 Nieznana Bazaltowy wulkan tarczowy w pobliżu wschodniego krańca dużego wzniesienia wzdłuż północnego pasma Gór Środkowych[114].
108. Iktunup
Иктунуп 		Wulkany tarczowe 58°04′48″N 160°46′12″E/58,080000 160,770000 2300 Nieznana Bazaltowo-andezytowy wulkan tarczowy 5 km na zachód od niższego wulkanu Tunupiljanum[115].
109. Spokojnyj
Спокойный 		Stratowulkan 58°07′48″N 160°49′12″E/58,130000 160,820000 2171 3450 p.n.e. Dacytowo-rialitowy stratowulkan na południe od wulkanu Ostraja i północny wschód od wulkanu Iktunup w północnym paśmie Gór Środkowych[116].
110. Ostraja
Острая 		Stratowulkan 58°10′48″N 160°49′12″E/58,180000 160,820000 2552 2050 p.n.e. Bazaltowo-andezytowy stratowulkan – jeden z najwyższych szczytów północnego pasma Gór Środkowych[117].
111. Sniegowoj
Снеговой 		Wulkan tarczowy 58°12′00″N 160°58′12″E/58,200000 160,970000 2169 Nieznana Przykryty lodowcem bazaltowo-andezytowy stratowulkan ok. 10 km na północny wschód od wulkanu Ostraja, w pobliżu północno-wschodniego krańca Gór Środkowych[118].
112. Siewiernyj
Северный 		Wulkan tarczowy 58°16′48″N 160°52′12″E/58,280000 160,870000 1936 1550 p.n.e. Bazaltowo-andezytowy stratowulkan na północno-zachodnim krańcu dużego wzniesienia biegnącego wzdłuż północnych Gór Środkowych[119].
113. Iettunup
Иэттунуп 		Wulkany tarczowe 58°24′00″N 161°04′48″E/58,400000 161,080000 1340 Nieznana
114. Wojampolskij
Воямпольский 		Wulkany tarczowe 58°22′12″N 160°37′12″E/58,370000 160,620000 1225[ak] Nieznana Bazaltowo-andezytowy wulkan tarczowy na północny zachód od Gór Środkowych[120].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 1822 m n.p.m.[12] lub 1853 m n.p.m.[13]
  2. ↑ Jedne źródła podają, że z pięciu[14], inne źródła, że z czterech[12].
  3. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 646 m n.p.m.[15]
  4. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 1040 m n.p.m.[16] lub 1079 m n.p.m.[17]
  5. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 1555 m n.p.m.[19]
  6. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 1926 m n.p.m.[20]
  7. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 2039 m n.p.m.[26]
  8. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 874 m n.p.m.[38]
  9. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 3430 m n.p.m.[41]
  10. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 2717 m n.p.m.[42]
  11. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 2899 m n.p.m.[44]
  12. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 1513 m n.p.m.[50]
  13. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 1527 m n.p.m.[51]
  14. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 2301 m n.p.m.[53]
  15. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 1506 m n.p.m.[55]
  16. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 1816 m n.p.m.[56]
  17. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 3482 m n.p.m.[57]
  18. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 2539 m n.p.m.[59]
  19. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 2065 m n.p.m.[60]
  20. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 2129 m n.p.m.[61]
  21. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 2334 m n.p.m.[62]
  22. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 3611 m n.p.m.[64]
  23. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 2886 m n.p.m.[65]
  24. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 3057 m n.p.m.[66]
  25. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 4754 m n.p.m.[69]
  26. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 1967 m n.p.m.[73]
  27. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 3596 m n.p.m.[73]
  28. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 2004 m n.p.m.[80]
  29. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 2570 m n.p.m.[90]
  30. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 355 m n.p.m.[97]
  31. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 1318 m n.p.m.[99]
  32. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 1516 m n.p.m.[100]
  33. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 1523 m n.p.m.[104]
  34. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 1822 m n.p.m.[108]
  35. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 1607 m n.p.m.[109]
  36. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 1607 m n.p.m.[110]
  37. ↑ Inne źródła podają, że wysokość wynosi 1103 m n.p.m.[120]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d Institute of Volcanology and Seismology ↓.
  2. ↑ a b c d Siebert 2011 ↓, s. 131.
  3. ↑ a b c d e Природный парк «Вулканы Камчатки» ↓.
  4. ↑ UNESCO: World Heritage Nomination – IUCN Summary Volcanoes of Kamchatka (Russia). [dostęp 2022-01-08]. (ang.).
  5. ↑ UNESCO: World Heritage Nomination – IUCN Technical Evaluation Volcanoes of Kamchatka (Russia). Extension to include Kluchevskoy Nature Park. [dostęp 2022-01-08]. (ang.).
  6. ↑ Bank of Russia: Commemorative Coins of Russia 2008. s. 30–33. [dostęp 2022-01-08].
  7. ↑ Siebert 2011 ↓, s. 134–144.
  8. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Mashkovtsev. 2017. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  9. ↑ a b Kamchatka Volcanic Eruption Response Team: Kambalny Volcano. [w:] www.kscnet.ru [on-line]. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  10. ↑ Kambalny volcano. www.volcanodiscovery.com. [dostęp 2017-10-28].
  11. ↑ Kambalny volcano news & activity updates. www.volcanodiscovery.com. [dostęp 2017-10-28].
  12. ↑ a b c Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Koshelev. 2017. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  13. ↑ Vera Ponomareva: Koshelev. [w:] Institute of Volcanology and Seismology [on-line]. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  14. ↑ a b Kamchatka Volcanic Eruption Response Team: Koshelev Volcano. [w:] www.kscnet.ru [on-line]. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  15. ↑ a b c d Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Yavinsky. 2017. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  16. ↑ a b c d e Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Diky Greben. 2017. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  17. ↑ Dikii Greben’. [w:] Institute of Volcanology and Seismology [on-line]. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  18. ↑ a b c Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Kurile Lake. 2017. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  19. ↑ a b c Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Iliinsky. 2017. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  20. ↑ a b c Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Zheltovsky. 2017. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  21. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Kell. 2017. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  22. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Belenkaya. 2017. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  23. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Ksudach. 2017. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  24. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Ozernoy. 2017. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  25. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Olkoviy Volcanic Group. 2017. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  26. ↑ a b c d Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Khodutka. 2017. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  27. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Piratkovsky. 2017. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  28. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Ostanets. 2017. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  29. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Otdelniy. 2017. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  30. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Golaya. 2017. [dostęp 2017-10-28]. (ang.).
  31. ↑ a b c Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Asacha. 2017. [dostęp 2018-05-01]. (ang.).
  32. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Visokiy. 2017. [dostęp 2018-05-01]. (ang.).
  33. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Mutnovsky. 2017. [dostęp 2018-05-01]. (ang.).
  34. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Gorely. 2017. [dostęp 2018-05-01]. (ang.).
  35. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Opala. 2017. [dostęp 2018-05-01]. (ang.).
  36. ↑ a b c d Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Tolmachev Dol. 2017. [dostęp 2018-05-01]. (ang.).
  37. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Vilyuchik. 2017. [dostęp 2018-05-01]. (ang.).
  38. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Barkhatnaya Sopka. 2017. [dostęp 2018-05-01]. (ang.).
  39. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Bolshe-Bannaya. 2017. [dostęp 2018-05-01]. (ang.).
  40. ↑ a b c d e f Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata 2019 ↓, s. 235.
  41. ↑ a b c Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Koryaksky. 2017. [dostęp 2018-05-01]. (ang.).
  42. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Avachinsky. 2017. [dostęp 2018-05-01]. (ang.).
  43. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Dzenzursky. 2017. [dostęp 2018-05-01]. (ang.).
  44. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Zhupanovsky. 2017. [dostęp 2018-05-01]. (ang.).
  45. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Veer. 2017. [dostęp 2018-05-01]. (ang.).
  46. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Kostakan. 2017. [dostęp 2018-05-01]. (ang.).
  47. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Bakening. 2017. [dostęp 2018-05-13]. (ang.).
  48. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Zavaritsky. 2017. [dostęp 2018-05-13]. (ang.).
  49. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Akademia Nauk. 2017. [dostęp 2018-05-13]. (ang.).
  50. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Karymsky. 2017. [dostęp 2018-05-13]. (ang.).
  51. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Maly Semyachik. 2017. [dostęp 2018-05-13]. (ang.).
  52. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Bolshoi Semiachik. 2017. [dostęp 2018-05-13]. (ang.).
  53. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Taunshits. 2017. [dostęp 2018-05-13]. (ang.).
  54. ↑ a b c d e Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Uzon. 2017. [dostęp 2018-05-13]. (ang.).
  55. ↑ a b c Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Kikhpinych. 2017. [dostęp 2018-05-13]. (ang.).
  56. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Krasheninnikov. 2017. [dostęp 2018-05-13]. (ang.).
  57. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Kronotsky. 2017. [dostęp 2018-05-13]. (ang.).
  58. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Schmidt. 2017. [dostęp 2018-05-13]. (ang.).
  59. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Gamchen. 2017. [dostęp 2018-05-13]. (ang.).
  60. ↑ a b c Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Komarov. 2017. [dostęp 2018-05-13]. (ang.).
  61. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Vysoky. 2017. [dostęp 2018-05-13]. (ang.).
  62. ↑ a b c d Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Kizimen. 2017. [dostęp 2018-05-21]. (ang.).
  63. ↑ a b Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej 2005 ↓, s. 67.
  64. ↑ a b c Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Tolbachik. 2017. [dostęp 2018-05-21]. (ang.).
  65. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Udina. 2017. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  66. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Zimina. 2017. [dostęp 2018-06-10]. (ang.).
  67. ↑ a b c d Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Bezymianny. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  68. ↑ a b c d Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Kamen. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  69. ↑ a b c d e f Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Klyuchevskoy. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  70. ↑ a b c Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Ushkovsky. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  71. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Sheveluch. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  72. ↑ a b c Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Piip. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  73. ↑ a b c d e f Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Khangar. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  74. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Cherpuk Group. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  75. ↑ a b c Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Ichinsky. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  76. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Maly Payalpan. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  77. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Bolshoi Payalpan. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  78. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Plosky. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  79. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Akhtang. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  80. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Kozyrevsky. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  81. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Uksichan. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  82. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Bolshoi-Kekuknaysky. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  83. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Kulkev. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  84. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Geodesistov. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  85. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Anaun. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  86. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Krainy. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  87. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Kekurny. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  88. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Eggella. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  89. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Verkhovoy. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  90. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Alney-Chashakondzha. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  91. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Cherny. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  92. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Pogranychny. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  93. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Zaozerny. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  94. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Bliznets. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  95. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Kebeney. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  96. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Fedotych. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  97. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Shisheika. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  98. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Terpuk. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  99. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Leutongey. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  100. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Tuzovsky. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  101. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Gorny Institute. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  102. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Kinenin. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  103. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Bliznetsy. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  104. ↑ a b c Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Titila. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  105. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Mezhdusopochny. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  106. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Shishel. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  107. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Elovsky. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  108. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Alngey. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  109. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Uka. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  110. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Kaileney. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  111. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Plosky. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  112. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Bely. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  113. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Nylgimelkin. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  114. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Snezhniy. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  115. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Iktunup. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  116. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Spokoiny. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  117. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Ostry. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  118. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Snegovoy. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  119. ↑ Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Severny. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
  120. ↑ a b Global Volcanism Program. Department of Mineral Sciences. National Museum of Natural History. Smithsonian Institution: Voyampolsky. 2017. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wulkany_Kamczatki&oldid=72607443”