Wytowno (wieś)
54°35′17″N 16°58′31″E/54,588056 16,975278
| wieś | |
.jpg) Kościół św. Franciszka z Asyżu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2017-09-27) |
341[2] |
| Strefa numeracyjna |
59 |
| Kod pocztowy |
76-270[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GSL |
| SIMC |
0752390[4] |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Ustka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu słupskiego  | |
| 54°35′17″N 16°58′31″E/54,588056 16,975278[1]
| |
Wytowno (kaszb. Wëtowno[5], niem. Weitenhagen) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Ustka[6][4].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.
Wieś stanowi sołectwo w którego skład wchodzi również Dalimierz Przewłocki i Wytowno (osada)[2].
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa wsi ma genezę słowiańską i charakter topograficzny. Powstała przez dodanie do pomorskiej nazwy pospolitej *vit „wić, witwa” formantu -owno[7]. Friedrich Lorentz przytacza dwa warianty nazwy w lokalnych gwarach słowińskich: Vȧ͂tɵvnɵ, Vȧ͂tɵwnɵ, wraz z utworzonymi od nich nazwami mieszkańców: Vȧ͂tɵvńȯu̯n, Vȧ͂tɵvńȯu̯nkă „wytownianin, wytownianka” – Vȧ͂tɵwńȯu̯n, Vȧ͂tɵwńȯu̯nkă „ts.”[8]. Twarda spółgłoska /v/ i samogłoska /ɨ/ w nagłosie (Wytowno zamiast *Witowno) nawiązuje do wymowy gwarowej[7].
Niemiecka nazwa Weitenhagen, po raz pierwszy poświadczona w 1789, jest hybrydą, złożoną z członu weit wywodzącego się od pomorskiej podstawy *wit z adideacją do dlniem. weit „biały”, oraz z nazwy pospolitej Hagen „ogrodzenie, ogrodzony teren”[7].
Rada Języka Kaszubskiego proponuje kaszubską formę nazwy Wëtowno[9].
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0752409 | Smużki | część wsi |
W latach 1945-1954 istniała gmina Wytowno.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Kościół św. Franciszka z Asyżu, wzmiankowany w 1482. W 1880 przeprowadzono konserwację wieży i nawy. Świątynia jest kościołem parafialnym rzymskokatolickiej parafii św. Franciszka z Asyżu w Wytownie[10]. Dominantą ryglowej świątyni z XVII w. jest XIV w., murowana, szersza od nawy, wieża, ukoronowana smukłym hełmem. Wystrój barokowy, uzupełniony gotyckimi elementami[11].
- Dwór z przełomu XVII i XVIII w, piętrowy, dwuskrzydłowy, murowany, kryty dachem naczółkowym. Od frontu dwupiętrowy ryzalit[12] zwieńczony frontonem z głównym wejściem pod balkonem. We frontonie herb właścicieli rodziny von Bandemer. W otoczeniu pozostałości parku[13].
-
Dwór rodziny von Bandamer -
Herb właścicieli dworu von Bandemer -
Szkoła
.jpg)
.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 153918
- ↑ a b Strategia Rozwoju Gminy Ustka na lata 2017-2027. s.14
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1565 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Friedrich Lorentz, Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem, Instytut Zachodnio-Słowiański przy Uniwersytecie Poznańskim, 1923, s. 154 (pol.).
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b c Witold Iwicki, Toponimia byłego powiatu słupskiego, Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1993, s. 116.
- ↑ Friedrich Lorentz, Slovinzisches Wörterbuch: zweiter Teil: P-Z : Orts- und Personennamen. Nachträge, Unsichere Wörter, Sankt Petersburg: Kaiserliche Akademie der Wissenschaften, 1912, s. 1529.
- ↑ Felicja Baska-Borzyszkowska i inni, Polsko-kaszubski słownik nazw miejscowych, Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, 2017, s. 224, ISBN 978-83-62137-50-3.
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 280-281, ISBN 978-83-7495-133-3.
- ↑ Wytowno
- ↑ Czesław Piskorski, Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 312, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jolanta Nitkowska-Węglarz, Krzyżacka granica, Pomerania, nr 9, 1997.
- Siedziba gminy: miasto Ustka
