X-Men: Ostatni bastion

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z X-Men 3: Ostatni bastion)
X-Men: Ostatni bastion
X-Men: The Last Stand
Ilustracja
Logo filmu
Gatunek

superbohaterski
fantastyka naukowa
akcja

Rok produkcji

2006

Data premiery

22 maja 2006
26 maja 2006 (Polska)

Kraj produkcji

Stany Zjednoczone
Wielka Brytania

Język

angielski

Czas trwania

105 minut[1]

Reżyseria

Brett Ratner

Scenariusz

Simon Kinberg
Zak Penn

Główne role

Hugh Jackman
Halle Berry
Ian McKellen
Famke Janssen
Anna Paquin
Kelsey Grammer
James Marsden
Rebecca Romijn
Shawn Ashmore
Aaron Stanford
Vinnie Jones
Patrick Stewart

Muzyka

John Powell

Zdjęcia

Dante Spinotti

Scenografia

Edward Verreaux

Kostiumy

Judianna Makovsky

Montaż

Mark Helfrich
Mark Goldblatt
Julia Wong

Produkcja

Lauren Shuler Donner
Ralph Winter
Avi Arad

Wytwórnia

20th Century Fox
Dune Entertainment
Marvel Entertainment
The Donners’ Company
Ingenious Film Partners

Dystrybucja

20th Century Fox

Budżet

210 000 000 USD

Przychody brutto

459 359 555 USD

Poprzednik

X-Men 2 (2003)

Kontynuacja

X-Men: Pierwsza klasa (2011)

X-Men: Ostatni bastion (oryg. X-Men: The Last Stand) – amerykańskobrytyjski fantastycznonaukowy film akcji z 2006 roku na podstawie serii komiksów o grupie superbohaterów o tej samej nazwie wydawnictwa Marvel Comics. Za reżyserię odpowiadał Brett Ratner na podstawie scenariusza Davida Haytera. W rolach głównych wystąpili: Hugh Jackman, Halle Berry, Ian McKellen, Famke Janssen, Anna Paquin, Kelsey Grammer, James Marsden, Rebecca Romijn, Shawn Ashmore, Aaron Stanford, Vinnie Jones i Patrick Stewart.

Fabuła filmu oparta jest na komiksach z cyklu „The Dark Phoenix Saga” i „Astonishing X-Men: Obdarowani”. Koncentruje się ona wokół lekarstwa dla mutantów, które doprowadziło do walk między grupami mutantów oraz zmartwychwstania Jean Grey i odrodzenia się jej jako Phoenix.

Światowa premiera Ostatniego bastionu odbyła się 22 maja 2006 roku podczas 59. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Cannes. W Polsce film zadebiutował 26 maja tego samego roku. Film zarobił prawie 460 milionów dolarów przy budżecie 210 milionów, lecz spotkał się z mieszanymi reakcjami krytyków. Ostatni bastion jest kontynuacją filmów X-Men z 2000 i X-Men 2 z 2003 roku i trzecią produkcją wchodzącą w skład franczyzy uniwersum filmowego osadzonego w świecie X-Men. W 2009 roku swoją premierę miał spin-off trylogii X-Men Geneza: Wolverine, a w 2011 – prequel oryginalnej trylogii X-Men: Pierwsza klasa.

Streszczenie fabuły[edytuj | edytuj kod]

W 1986 roku profesor Charles Xavier i Erik Lehnsherr odwiedzają młodą Jean Grey w domu jej rodziców, aby zaprosić ją do szkoły dla mutantów mieszczącej się w posiadłości Xaviera. Dziesięć lat później, ojciec Warrena Worthingtona III odkrywa, że jego syn jest mutantem, kiedy ten próbuje odciąć sobie skrzydła. Współcześnie Worthington Labs ogłasza, że opracowało szczepionkę w celu stłumienia genu X odpowiedzialnego za mutacje i oferuje „lekarstwo” każdemu mutantowi, który tego chce. Lekarstwo jest tworzone z genomu młodego mutanta imieniem Jimmy, który mieszka w ośrodku Worthingtona na wyspie Alcatraz. Część mutantów, w tym Rogue, jest zainteresowanych lekarstwem, jednak znaczna część jest przerażona tą ofertą. Magneto odnawia swoje Bractwo z tymi, którzy sprzeciwiają się lekarstwu, ostrzegając ich, że zostanie ono użyte siłą do eksterminacji rasy mutantów[2].

Z pomocą Pyro Magneto rekrutuje Callisto i kilku innych. Atakują więzienie, w którym przetrzymywana jest Mystique, by ją uwolnić. Przy okazji uwalniają Juggernauta i Multiple Mana. Mystique, która zasłania Magneto przed strzałą z lekarstwem, zostaje trafiona i traci swoje zdolności, a w następstwie Magneto ją porzuca. W międzyczasie Scott Summers, który nadal opłakuje stratę swojej narzeczonej Jean Grey, jedzie do miejsca jej śmierci nad jeziorem Alkali. Jean pojawia się przed Scottem i go zabija. Wyczuwając kłopoty, Xavier wysyła Logana i Storm, aby zbadali sprawę. Kiedy przybywają, odkrywają unoszące się skały, okulary Scotta i nieprzytomną Jean[2].

Po powrocie Logana i Storm do posiadłości, Xavier wyjaśnia Loganowi, że kiedy Jean poświęciła się, by ich ocalić, uwolniła także „Feniksa”, mroczną i niezwykle potężną alternatywną osobowość, którą Xavier telepatycznie stłumił. Logan jest oburzony tym, że Xavier manipulował umysłem Jean. Kiedy Jean się budzi, Logan odkrywa, że zabiła ona Scotta i nie jest tą samą Jean Grey, którą znał. Pojawia się Feniks, nokautuje Logana i ucieka[2].

Magneto dowiaduje się od Callisto o zmartwychwstaniu Jean, a X-Meni pojawiają się w domu Greyów w tym samym czasie, co Bractwo. Magneto i Xavier wchodzą do środka i obaj walczą o Jean, zanim Feniks powróci. Kiedy się pojawia, niszczy dom i dezintegruje Xaviera. Magneto i Logan powstrzymują dalszą destrukcję. Jean odchodzi z Magneto. Po przesłuchaniu Mystique, FBI odkrywa, że baza Magneto znajduje się w lesie. Jednak okazuje się, że formy życia w obozie to podstęp, kopie Multiple Mana. Magneto i Bractwo wyruszyli do Alcatraz. Magneto użył swojej mocy, aby przekierować most Golden Gate na wyspę. X-Meni rozpoczynają z nimi walkę[2].

Podczas walki Kitty Pryde ratuje Jimmy’ego przed Juggernautem, który został wysłany przez Magneto, aby go zabić. Logan prosi Colossusa, aby ten odwrócił uwagę Magneto, aby Hank McCoy mógł mu wstrzyknąć „lekarstwo”, które pozbawi go mocy. Przybywają posiłki wojskowe i zaczynają strzelać do Jean w momencie, kiedy Loganowi udaje się ją uspokoić. Feniks odpowiada atakiem na atak i rozbija wojsko, następnie zaczyna niszczyć Alcatraz i każdego w zasięgu jej mocy. Logan zdaje sobie sprawę, że tylko on może ją powstrzymać. Kiedy dociera do niej, Jean na chwilę przejmuje kontrolę i błaga go, aby uratował ją i wszystkich innych, zabijając ją. Logan to robi[2].

Później mutanci uzyskują prawa, a szkoła Xaviera nadal działa. Storm zostaje jej dyrektorem. McCoy zostaje mianowany ambasadorem przy ONZ przez prezydenta. Rogue wyjawia Bobby’emu Drake’owi, że wzięła lekarstwo, jednak on jest tym rozczarowany. W tym czasie Magneto gra w szachy w San Francisco. Przesuwa nieznacznie metalowy pionek, sugerując, że działanie lekarstwa jest tymczasowe. Moira MacTaggert sprawdza pacjenta w śpiączce, który wita ją głosem Xaviera[2].

Obsada[edytuj | edytuj kod]

  • Hugh Jackman jako James „Logan” Howlett / Wolverine, mutant posiadający szpony w rękach, wyostrzone zmysły oraz umiejętność regeneracji. W wyniku eksperymentu jego szkielet, w tym również szpony, został pokryty niezniszczalnym adamantium[3].
  • Halle Berry jako Ororo Munroe / Storm, mutantka potrafiąca kontrolować pogodę. Jest nauczycielką w Szkole Xaviera dla Utalentowanych Dzieci oraz należy do X-Menów[3].
  • Ian McKellen jako Eric Lensherr / Magneto, mutant posiadający umiejętność manipulowania polem magnetycznym oraz metalem, który dowodzi Braterstwem Mutantów[3].
  • Famke Janssen jako Jean Grey, mutantka posiadająca zdolności telekinetyczne i telepatyczne. Jest nauczycielką w Szkole Xaviera dla Utalentowanych Dzieci oraz należy do X-Menów[4].
  • Anna Paquin jako Marie D’Ancanto / Rogue, nastoletnia mutantka, która uciekła z domu po tym jak po pocałowaniu chłopaka zapadł on w śpiączkę. Poprzez fizyczny kontakt potrafi odebrać siły życiowe, poznać czyjeś wspomnienia, a w przypadku mutantów – używać ich mocy[4].
  • Kelsey Grammer jako Henry „Hank” McCoy / Beast, mutant pokryty futrem, mający chwytne stopy i nadludzkie zdolności fizyczne[3].
  • James Marsden jako Scott Summers / Cyclops, mutant posiadający zdolność generowania wiązek energii z oczu, który w związku z tym nosi specjalne okulary. Jest nauczycielem w Szkole Xaviera dla Utalentowanych Dzieci oraz należy do X-Menów[5].
  • Rebecca Romijn-Stamos jako Raven Darkholme / Mystique, mutantka posiadająca zdolność zmiany swojego wyglądu, należąca do Braterstwa Mutantów[6].
  • Shawn Ashmore jako Bobby Drake / Iceman, uczeń szkoły Charlesa Xaviera potrafiący kontrolować lód[4].
  • Aaron Stanford jako John Allerdyce / Pyro, były uczeń szkoły Charlesa Xaviera potrafiący kontrolować ogień, który dołączył do Braterstwa Mutantów[3].
  • Vinnie Jones jako Cain Marko / Juggernaut, mutant i przestępca zrekrutowany przez Braterstwo Mutantów; posiada nadludzką siłę[4].
  • Patrick Stewart jako Charles Xavier / Profesor X, mutant, który posiada zdolność telepatii, pacyfista. Założyciel Szkoły Xaviera dla Utalentowanych Dzieci oraz X-Menów[3].

W filmie ponadto wystąpili: Daniel Cudmore jako Peter Rasputin / Colossus[7], Elliot Page jako Kitty Pryde[8], Bryce Hodgson jako Artie Maddicks[9], Shauna Kain jako Theresa Cassidy / Siryn[8] i Kea Wong jako Jubilation Lee / Jubilee[10] – uczniowie w szkole Charlesa Xaviera; Olivia Williams jako Moira McTaggert[11]; Shohreh Aghdashloo jako Kavita Rao, naukowiec, która pracuje w Worthington Labs nad lekarstwem dla mutantów[12]; Ben Foster jako Warren Kenneth Worthington III / Angel, mutant, który posiada skrzydła umożliwiające mu latanie[4]; Michael Murphy jako Warren Worthington II, właściciel Worthington Labs, ojciec Worthingtona III, który za pomocą lekarstwa chce się pozbyć mutacji u syna[12]; Eric Dane jako Jamie Madrox / Multiple Man, mutant potrafiący się multiplikować, zwerbowany przez Braterstwo Mutantów[13]; Lance Gibson jako Spike, mutant również zwerbowany przez Braterstwo[8]; Dania Ramirez jako Callisto[14], przywódczyni The Omegas, mutanka potrafiąca wyczuć innych mutantów i ich zdolności; Omahyra Mota jako Arclight[15], Ken Leung jako Kid Omega[16] i Meiling Melançon jako Psylocke – mutanci należący do The Omegas[17]; Cameron Bright jako Jimmy / Leech, mutant blokujący zdolności innych mutantów[4] oraz Bill Duke jako Bolivar Trask, szef Departamentu Bezpieczeństwa[12].

W rolach cameo wystąpili: Chris Claremont i Stan Lee, twórcy komiksów Marvel Comics jako sąsiedzi nastoletniej Jean Grey[18].

Hugh Jackman
(James „Logan” Howlett / Wolverine)
Halle Berry
(Ororo Munroe / Storm)
Ian McKellen
(Eric Lensherr / Magneto)
Famke Janssen
(Jean Grey)
Anna Paquin
(Marie D’Ancanto / Rogue)
Kelsey Grammer
(Henry „Hank” McCoy / Beast)
James Marsden
(Scott Summers / Cyclops)
Rebecca Romijn-Stamos
(Raven Darkholme / Mystique)
Shawn Ashmore
(Bobby Drake / Iceman)
Aaron Stanford
(John Allerdyce / Pyro)
Vinnie Jones
(Cain Marko / Juggernaut)
Patrick Stewart
(Charles Xavier / Profesor X)

Produkcja[edytuj | edytuj kod]

Rozwój projektu[edytuj | edytuj kod]

Brett Ratner, reżyser filmu

Bryan Singer, który wyreżyserował dwa pierwsze filmy, zrezygnował z pracy nad trzecim na rzecz filmu Superman: Powrót[19]. W marcu 2005 roku 20th Century Fox zatrudniło Matthew Vaughna na tym stanowisku[20]. Jednak po trzech miesiącach Vaughn zrezygnował z powodów rodzinnych[21]. Studio rozważało na miejsce Vaughna dwóch reżyserów: Johna Moore’a i Bretta Ratnera[22]. Ostatecznie Ratner został nowym reżyserem filmu[23].

Simon Kinberg został zatrudniony do napisania scenariusza w sierpniu 2004 roku[24]. Kinberg i Zak Penn osobno pracowali nad innymi wersjami scenariusza. Ostatecznie obydwaj połączyli siły w styczniu 2005 roku[25].

Casting[edytuj | edytuj kod]

W listopadzie 2000 roku ujawniono, że Patrick Stewart i Ian McKellen podpisali kontrakty na udział w trzech filmach[26]. W czerwcu 2004 roku James Marsden poinformował, że powinna powrócić większość obsady z drugiej części[27]. W lutym 2005 Famke Janssen, której postać zginęła w poprzedniej części, ujawniła, że zagra również w trzecim filmie[28]. W kwietniu negocjacje rozpoczął Vinnie Jones do roli Juggernauta. Wtedy potwierdzono również powrót Stewarta, McKellena, Hugh Jackmana i Halle Berry[29].

W maju 2005 roku Kelsey Grammer dołączył do obsady jako Beast[30]. W czerwcu 2005 poinformowano, że Alan Cumming nie powróci jako Nightcrawler[31]. W lipcu obsadzono Bena Fostera jako Angela, Michaela Murphy’ego jako jego ojca, Warrena Worthingtona II[32] i Elliot Page jako Kitty Pryde[33]. W sierpniu do obsady dołączyli Bill Duke jako Bolivar Trask[34] i Olivia Williams jako Moira MacTaggert[35]. W grudniu poinformowano, że Meiling Melançon zagra Psylocke[36].

Zdjęcia i postprodukcja[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia do filmu rozpoczęły się w sierpniu 2005, a zakończyły się w styczniu 2006 roku[37]. Film był kręcony w Vancouver w Kanadzie[38]. Za zdjęcia odpowiadał Dante Spinotti, scenografią zajął się Edward Verreaux, a kostiumy zaprojektowała Judianna Makovsky[1].

Montażem zajęli się Mark Helfrich, Mark Goldblatt i Julia Wong[1]. Efekty specjalne przygotowały studia: Cinesite, Weta Digital, Kleiser–Walczak Construction, Framestore, Soho VFX, CIS Hollywood, Rhythm & Hues, New Deal Studios, Hydraulx, Lola VFX i Moving Picture Company, a odpowiadał za nie John Bruno[39].

Muzyka[edytuj | edytuj kod]

John Powell został zatrudniony do skomponowania muzyki do filmu[1]. X-Men: The Last Stand (Original Motion Picture Soundtrack) z muzyką Powella został wydany 23 maja 2006 roku przez Varèse Sarabande[40].

2006X-Men: The Last Stand (Original Motion Picture Soundtrack)
Nr Tytuł utworu AutorDługość
1.„20 Years Ago”J. Powell1:10
2.„Bathroom Titles”J. Powell1:08
3.„The Church of Magneto/Raven is My Slavename”J. Powell2:40
4.„Meet Leech Then Off to the Lake”J. Powell2:38
5.„Whirlpool of Love”J. Powell2:02
6.„Examining Jean”J. Powell1:12
7.„Dark Phoenix”J. Powell1:28
8.„Angels Cure”J. Powell2:32
9.„Jean and Logan”J. Powell1:39
10.„Dark Phoenix Awakes”J. Powell1:44
11.„Rejection is Never Easy”J. Powell1:08
12.„Magneto Plots”J. Powell2:05
13.„Entering the House”J. Powell1:18
14.„Dark Phoenix’s Tragedy”J. Powell3:13
15.„Farewell to X”J. Powell0:30
16.„The Funeral”J. Powell2:52
17.„Skating on the Pond”J. Powell1:12
18.„Cure Wars”J. Powell2:59
19.„Fight in the Woods”J. Powell3:04
20.„St. Lupus Day”J. Powell3:02
21.„Building Bridges”J. Powell1:16
22.„Shock and No Oars”J. Powell1:16
23.„Attack on Alcatraz”J. Powell4:37
24.„Massacre”J. Powell0:31
25.„The Battle of the Cure”J. Powell4:21
26.„Phoenix Rises”J. Powell4:21
27.„The Last Stand”J. Powell5:29
1:01:27

Wydanie[edytuj | edytuj kod]

Światowa premiera Ostatniego bastionu odbyła się 22 maja 2006 roku podczas 59. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Cannes. Film był pokazywany poza konkursem[41]. W Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Polsce film zadebiutował 26 maja tego samego roku[3][12].

Film został wydany na DVD w Stanach Zjednoczonych 3 października 2006 roku[42]. 14 listopada 2006 roku został wydany na Blu-ray[43]. W Polsce został wydany na DVD 2 października 2006 roku[44].

Odbiór[edytuj | edytuj kod]

Box office[edytuj | edytuj kod]

Film, przy budżecie 210 milionów dolarów, zarobił w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie w weekend otwarcia 102,7 miliona. Łącznie Ostatni bastion zarobił w Ameryce Północnej ponad 234 miliony dolarów, a na całym świecie uzyskał wynik prawie 460 milionów[45].

Krytyka w mediach[edytuj | edytuj kod]

Film spotkał się z mieszanymi opiniami krytyków. W serwisie Rotten Tomatoes 58% z 234 recenzji uznano za pozytywne, a średnia ocen wystawionych na ich podstawie wyniosła 5,9 na 10[46]. Na portalu Metacritic średnia ważona ocen z 38 recenzji wyniosła 58 punktów na 100[47]. Natomiast według serwisu CinemaScore, zajmującego się mierzeniem atrakcyjności filmów w Stanach Zjednoczonych, publiczność przyznała mu ocenę A- w skali od F do A+[48].

Justin Chang z „Variety” stwierdził, że film jest „wyraźnie pozbawiony popowej powagi, nastrojowej atmosfery i ciężaru emocjonalnego, dzięki którym pierwsze dwie adaptacje komiksów Marvela były tak porywająco udane”[1]. Frank Lovece z „Film Journal International” stwierdził: „Ryzykowny scenariusz naprawdę konsekwentnie nadaje rangę miernej reżyserii Bretta Ratnera, którego rzetelna chałtura skutecznie, ale niemal bezdusznie prowadzi historię”[49]. Manohla Dargis z „The New York Timesa” napisała: „Jak można się było spodziewać, Ostatni bastion wygląda i działa tak samo jak pierwsze filmy, chociaż może bardziej hałaśliwie i wyzywająco oraz nieco mniej posępnie”[50].

Marcin Kamiński z portalu Filmweb stwierdził: „X-Men: Ostatni bastion sprawdza się jako letnia produkcja, zapewniając widzom nieco ponad 100 minut szybkiej i okraszonej niesamowitymi efektami specjalnymi akcji. Co prawda fabularnie nie dorównuje poprzedniej części, a powierzchowne potraktowanie przez scenarzystów niektórych wątków i sporej części obecnych na ekranie mutantów może zirytować fanów, ale ja wyszedłem z kina zadowolony”[51]. Maria Zelno z Onetu napisała: „Ratner dał się poznać jako dobrze przygotowany kontynuator. Dzięki jego filmowi z niecierpliwością można czekać na kolejny film z serii X-Men[52].

Nagrody i nominacje[edytuj | edytuj kod]

Rok Ceremonia Kategoria Nominowani Rezultat Przypis
2006 Teen Choice Awards Ulubiony film dramatyczny / akcji / przygodowy X-Men: Ostatni bastion Nominacja [53]
Ulubiony dramatyczny / akcji film lata X-Men: Ostatni bastion Nominacja
Ulubiona aktorka dramatu / filmu akcji Halle Berry Nominacja
Ulubiony aktor dramatu / filmu akcji Hugh Jackman Nominacja
Ulubiony pocałunek Famke Janssen, Hugh Jackman Nominacja
Ulubiona filmowa scena walki X-Men: Ostatni bastion Nominacja
Ulubiony czarny charakter Ian McKellen Nominacja
Golden Schmoes Awards Najlepsze rozczarowanie X-Men: Ostatni bastion Wygrana [54]
Najlepsze efekty sepcjalne X-Men: Ostatni bastion Nominacja
Scream Awards Najlepszy superbohater Famke Janssen Nominacja [55]
Hugh Jackman Nominacja
Najlepsza adaptacja komiksu X-Men: Ostatni bastion Wygrana
Najlepszy złoczyńca Ian McKellen Nominacja
Najlepsze efekty sepcjalne X-Men: Ostatni bastion Nominacja
Satellite Awards Najlepszy montaż Julia Wong, Mark Goldblatt, Mark Helfrich Wygrana [56]
Najlepsze zdjęcia Dante Spinotti Nominacja
Najlepszy dźwięk Doug Hemphill, John A. Larsen, Rick Klein, Steve Maslow Nominacja
Najlepsze efekty specjalne John Bruno Nominacja
2007 Saturn Awards Najlepszy film science fiction X-Men: Ostatni bastion Nominacja [57]
Najlepsza aktorka drugoplanowa Famke Janssen Wygrana
Najlepszy aktor drugoplanowy Kelsey Grammer Nominacja
Najlepsze kostiumy Judianna Makovsky Nominacja
Najlepsze efekty specjalne John Bruno, Eric Saindon, Craig Lyn Nominacja
Najlepsza muzyka John Powell Nominacja
Kids’ Choice Awards Ulubiona aktorka filmowa Halle Berry Nominacja [58]
Empire Awards Najlepszy film science fiction / fantasy X-Men: Ostatni bastion Nominacja [59][60]
Najlepszy scena filmowa X-Men: Ostatni bastion Nominacja
Amerykańska Gildia Kostiumologów Najlepsze kostiumy w filmie współczesnym Judianna Makovsky Nominacja [61]
Irish Film & Television Awards Najlepszy aktor zagraniczny Ian McKellen Nominacja [62]
People’s Choice Awards Ulubiony film X-Men: Ostatni bastion Nominacja [63]
Ulubiony film dramatyczny X-Men: Ostatni bastion Nominacja
Ulubiona aktorka w filmie akcji Halle Berry Wygrana
Young Artist Awards Najlepszy drugoplanowy występ młodego aktora w filmie Cameron Bright Nominacja [64]

Kontynuacje, anulowane projekty i reboot Filmowego Uniwersum Marvela[edytuj | edytuj kod]

W 2008 roku ujawniono, że 20th Century Fox pracuje nad prequelem X-Men: Pierwsza klasa[65]. W marcu 2010 roku poinformowano, że studio planuje rozpocząć tym filmem nową trylogię[66]. Matthew Vaughn zajął się reżyserią, a także razem z Ashley Miller, Zackiem Stentzem i Jane Goldman napisał scenariusz. Film miał premierę w 2011 roku. W młodszych wersjach Charlesa Xaviera, Magneto, Hanka McCoya i Mystique zostali obsadzeni James McAvoy, Michael Fassbender, Jennifer Lawrence i Nicholas Hoult[67].

Kolejny film, X-Men: Przeszłość, która nadejdzie zadebiutował w 2014 roku. Bryan Singer, który wyreżyserował dwa pierwsze filmy franczyzy zajął się ponownie reżyserią na podstawie scenariusza Simona Kinberga. W filmie powróciła obsada zarówno z Pierwszej klasy, jak i z oryginalnej trylogii. Swoje role powtórzyli między innymi: Hugh Jackman, McAvoy, Fassbender, Lawrence, Hoult, Halle Berry, Elliot Page, Ian McKellen i Patrick Stewart[68]. Jeszcze w grudniu 2013 roku Singer zapowiedział kontynuację[69]. Ponownie zajął się reżyserią, a scenariusz napisał Kinberg. X-Men: Apocalypse miał premierę w 2016 roku. Swoje role powtórzyli McAvoy, Fassbender, Lawrence, Hoult, Rose Byrne i Lucas Till. Do obsady dołączył Oscar Isaac jako Apocalypse oraz Tye Sheridan, Sophie Turner i Alexandra Shipp jako młodsze wersje Cyclopsa, Jean Grey i Storm[70].

W maju 2016 roku Kinberg zapowiedział, że 20th Century Fox planuje kolejną trylogię, która tym razem ma się koncentrować na młodych mutantach[71]. W lutym 2017 roku poinformowano, że Kinberg rozpoczął negocjacje ze studiem dotyczące wyreżyserowania kontynuacji na podstawie własnego scenariusza inspirowanego komiksami Dark Phoenix Saga[72]. X-Men: Mroczna Phoenix miała premierę w 2019 roku. W głównych rolach powrócili McAvoy, Fassbender, Lawrence, Hoult, Turner, Sheridan i Shipp. Dołączyła do nich Jessica Chastain jako Vuk[73].

Studio rozwijało też kilka spin-offów franczyzy filmowej o X-Menach. W 2009 roku premierę miał X-Men Geneza: Wolverine z Jackmanem w tytułowej roli[74]. Doczekał się on dwóch kontynuacji: Wolverine (2013)[75] i Logan: Wolverine (2017)[76] oraz dwóch części jego spin-offu: Deadpool[77] i Deadpool 2 z Ryanem Reynoldsem w głównej roli z 2016 i 2018 roku[78]. Wśród niezrealizowanych projektów studia znalazły się między innymi: Gambit z Channingiem Tatumem w głównej roli, Multiple Man z Jamesem Franco, Kitty Pryde z Elliotem Pagem oraz filmy o Alpha Flight i o Exiles[79].

W 2019 roku The Walt Disney Company sfinalizował transakcję zakupu 21st Century Fox, wskutek czego wszystkie filmy Foxa związane z franczyzą zostały anulowane, w tym planowane spin-offy i kontynuacje Mrocznej Phoenix, a Marvel Studios przejęło kontrolę nad postaciami[79]. Prezes Disneya, Robert Iger, poinformował, że X-Meni zostaną włączeni do Filmowego Uniwersum Marvela[80]. W lipcu 2019 roku, podczas San Diego Comic-Conu, Kevin Feige zapowiedział, że studio pracuje nad rebootem filmu o mutantach[81].

W 2020 roku premierę miał ostatni film franczyzy filmowej o X-Menach, samodzielny spin-off, Nowi mutanci[82].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e Justin Chang: X-Men: The Last Stand. Variety. [dostęp 2006-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-09)]. (ang.).
  2. a b c d e f X-Men: Ostatni bastion, reż. Brett Ratner
  3. a b c d e f g Daniel Fienberg: X-Man Pyro's Fired Up for 'Last Stand'. Los Angeles Times. [dostęp 2006-03-10]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  4. a b c d e f Dan Jolin: X-Men: The Last Stand Review. Empire. [dostęp 2006-05-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-10-29)]. (ang.).
  5. Jen Yamato: Hop's James Marsden on X-Men Sequels, Three Stooges, Nailed and Typecasting. Movie Line. [dostęp 2011-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-07)]. (ang.).
  6. Jennifer Lawrence ending role as Mystique after X-Men: Apocalypse. BBC. [dostęp 2015-03-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-22)]. (ang.).
  7. Kevin Melrose: “X-Men: Days of Future Past” Adds “X2’s” Daniel Cudmore and Two Others. CBR.com. [dostęp 2013-03-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-14)]. (ang.).
  8. a b c Paul Young: X-Men Movies: The Complete Mutant Character Guide. Screen Rant. [dostęp 2014-04-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-01)]. (ang.).
  9. Paul Young: X-Men Movies: The Complete Mutant Character Guide. Screen Rant. [dostęp 2014-04-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-15)]. (ang.).
  10. Albert Ching: Bryan Singer announces Jubilee as latest addition to „X-Men: Apocalypse”. CBR.com. [dostęp 2015-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]. (ang.).
  11. Daniel Semper: Dr. Moira cameo in X-Men 3 (the after credits scene). aeromental.net. [dostęp 2011-06-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-25)]. (ang.).
  12. a b c d „X-MEN: OSTATNI BASTION”: CZOŁÓWKA. interia.pl. [dostęp 2006-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-07)]. (pol.).
  13. Paul Young: X-Men Movies: The Complete Mutant Character Guide. Screen Rant. [dostęp 2014-04-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-15)]. (ang.).
  14. Paul Young: X-Men Movies: The Complete Mutant Character Guide. Screen Rant. [dostęp 2014-04-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-10)]. (ang.).
  15. The Supermanual Arclight. AV Club. [dostęp 2017-04-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-11-17)]. (ang.).
  16. Chris Arrant: Lost & X-Men Alum Hired as Marvel’s Karnak. Newsarama. [dostęp 2017-03-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-07)]. (ang.).
  17. Josh Wilding: X-Men 3 Star Mei Melancon Talks About Playing Psylocke!. Comic Book Movie. [dostęp 2010-09-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-06)]. (ang.).
  18. Bryan Enk: X-Men: The Last Stand – Mutants You May Have Missed. ugo.com. [dostęp 2009-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  19. Cathy Dunkley, Michael Fleming: Supe’s on with ‘X’ man. Variety. [dostęp 2004-07-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-11)]. (ang.).
  20. Dave McNary: Next ‘X-Men’ firms up. Variety. [dostęp 2005-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-12)]. (ang.).
  21. Director quits X-Men 3 for family. BBC. [dostęp 2005-06-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-10)]. (ang.).
  22. Daniel Saney: 'X-Men 3' close to finding director. Digital Spy. [dostęp 2005-06-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]. (ang.).
  23. Michael Fleming, Claude Brodesser: New master for mutants. Variety. [dostęp 2005-06-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-16)]. (ang.).
  24. Chris Gardner: Fox, Marvel Tap Kinberg to Draw 'X3'. The Hollywood Reporter. [dostęp 2004-10-01]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  25. Sean Elliott: Exclusive Interview: SCREENWRITER SIMON KINBERG TALKS X-MEN: THE LAST STAND – PART 1. If Magazine. [dostęp 2006-06-08]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  26. Rick DeMott: Singer Could Mark X-Men Sequel. AWM. [dostęp 2000-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]. (ang.).
  27. James Marsden Talks X-Men 3. Toy News International. [dostęp 2004-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]. (ang.).
  28. Brad Brevet: Janssen Returns for ‘X-Men 3’. Coming Soon. [dostęp 2005-02-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]. (ang.).
  29. Vinnie Jones jako Juggernaut. Onet.pl. [dostęp 2005-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]. (pol.).
  30. Jay Cochran: Kelsey Grammer To Play The X-Men’s Beast In X3. Toy News International. [dostęp 2005-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]. (ang.).
  31. Larry Carroll: Alan Cumming not Returning for 'X3'. MTV. [dostęp 2005-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-11)]. (ang.).
  32. Ben Foster to Play Angel in X-Men 3. Superhero Hype. [dostęp 2005-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-04)]. (ang.).
  33. Ellen Page Is Kitty Pryde In X-Men 3. Toy News International. [dostęp 2005-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  34. Evan Jacobs: Bill Duke Joins the Cast of X-Men 3. Movie Web. [dostęp 2005-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  35. The List Of Actors For 'X-Men 3' Keeps Growing. Toy News International. [dostęp 2005-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]. (ang.).
  36. Brian B.: Mei Melancon is 'Psylocke' in X-Men 3. Movie Web. [dostęp 2005-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]. (ang.).
  37. George A. Tramountanas: "X-Men: The Last Stand" – Dave Gorder – The Super-Associate Producer. CBR.com. [dostęp 2006-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-03-22)]. (ang.).
  38. Don Townson: Tax credit creation. Variety. [dostęp 2005-02-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-10)]. (ang.).
  39. Tara DiLullo: 'X-Men': The Last VFX Stand. Animation World Network. [dostęp 2006-06-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-13)]. (ang.).
  40. X-Men The Last Stand (X3) (2006). soundtrackinfo.com. [dostęp 2020-08-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-18)]. (ang.).
  41. Richard Corlis, Mary Corliss: X-Men, Keanu and Other Mutants. Time. [dostęp 2006-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-13)]. (ang.).
  42. X-Men: The Last Stand (2006). dvdsreleasedates.com. [dostęp 2018-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-10)]. (ang.).
  43. X-Men: The Last Stand Blu-ray. blu-ray.com. [dostęp 2018-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-17)]. (ang.).
  44. X-Men: Ostatni bastion. interia.pl. [dostęp 2018-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]. (pol.).
  45. X-Men: The Last Stand. Box Office Mojo. [dostęp 2018-09-30]. (ang.).
  46. X-Men: The Last Stand (2006). Rotten Tomatoes. [dostęp 2018-09-30]. (ang.).
  47. X-Men: The Last Stand 2006. Metacritic. [dostęp 2018-09-30]. (ang.).
  48. Matt Singer: 'Dark Phoenix' Is the Worst Reviewed X-Men Movie in History. Sreen Crush. [dostęp 2019-06-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-20)]. (ang.).
  49. Frank Lovece: X-Men: The Last Stand. Film Journal International. [dostęp 2006-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  50. Manohla Dargis: 'X-Men: The Last Stand' Asks Are Mutants Born or Made, and Should They Be Cured?. The New York Times. [dostęp 2006-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-17)]. (ang.).
  51. Marcin Kamiński: Dark Phoenix Saga. Filmweb. [dostęp 2006-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-03)]. (pol.).
  52. Maria Zelno: X-Men: Ostatni bastion. Onet.pl. [dostęp 2006-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-03)]. (pol.).
  53. Teen Choice Awards Spread the Love. Chicago Tribune. [dostęp 2006-06-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-03)]. (ang.).
  54. Golden Schmoes Winners and Nominees (2006). joblo.com. [dostęp 2018-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-13)]. (ang.).
  55. Get Yer Scream On! Categories and Nominees Announced for Spike TV's Scream Awards 2006. The Futon Critic. [dostęp 2006-07-21]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  56. 11th Annual Satellite Awards. Satellite Awards. [dostęp 2018-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  57. David S.Cohen: 'Superman' tops Saturns. Variety. [dostęp 2007-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  58. Justin Timberlake to Host Nickelodeon's Milestone 20th Anniversary Kids' Choice Awards Breaking the Slime Barrier Live from Los Angeles on Saturday, March 31. nickkcapress.com. [dostęp 2007-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-03)]. (ang.).
  59. The Winners – Best Sci-fi / Fantasy. Empire. [dostęp 2018-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  60. The Winners – Scene Of The Year. Empire. [dostęp 2018-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  61. CDG Awards:Excellence in Film Fantasy. costumedesignersguild.com. [dostęp 2018-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  62. The 4th Annual Irish Film & Television Awards Winners. Irish Film & Television Awards. [dostęp 2018-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  63. People’s Choice Awards 2007 Nominees. People’s Choice Awards. [dostęp 2018-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  64. Young Artist Awards 28th nominations. Young Artist Awards. [dostęp 2018-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  65. Tatiana Siegel, Marc Graser: Fox, Josh Schwartz mutate ‘X-Men’. Variety. [dostęp 2008-11-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-10)]. (ang.).
  66. Mike Fleming Jr: Bryan Singer Producing 'X-Men: First Class'. Deadline Hollywood. [dostęp 2010-03-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-23)]. (ang.).
  67. Justin Chang: X-Men: First Class. Variety. [dostęp 2011-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-06)]. (ang.).
  68. Justin Chang: Film Review: ‘X-Men: Days of Future Past’. Variety. [dostęp 2014-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-17)]. (ang.).
  69. Rebecca Ford, Borys Kit: Release Date Announced for 'X-Men: Apocalypse'. The Hollywood Reporter. [dostęp 2013-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-12)]. (ang.).
  70. Geoff Berkshire: Film Review: ‘X-Men: Apocalypse’. Variety. [dostęp 2016-05-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-12)]. (ang.).
  71. Hilary Lewis: James McAvoy, 'X-Men: Apocalypse' Cast Talk Future Franchise Films. The Hollywood Reporter. [dostęp 2016-05-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-20)]. (ang.).
  72. Steve Weintraub: Exclusive: Simon Kinberg in Talks to Write and Direct the Next ‘X-Men’ Movie. Collider. [dostęp 2017-02-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-17)]. (ang.).
  73. Tim Grierson: 'X-Men: Dark Phoenix': Review. Screen Daily. [dostęp 2019-06-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-30)]. (ang.).
  74. Justin Chang: Film Review: ‘X-Men Origins: Wolverine’. Variety. [dostęp 2009-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-29)]. (ang.).
  75. Peter Debruge: Film Review: ‘The Wolverine’. Variety. [dostęp 2013-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-02)]. (ang.).
  76. Brett White: Updated: 20th Century Fox Refutes Extended Logan Synopsis. CBR.com. [dostęp 2017-02-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-30)]. (ang.).
  77. Justin Chang: Film Review: ‘Deadpool’. Variety. [dostęp 2016-02-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-18)]. (ang.).
  78. Andrew Barker: Film Review: ‘Deadpool 2’. Variety. [dostęp 2018-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-10)]. (ang.).
  79. a b Allie Gemmill: X-Men Movies Fox Had Planned (That Won’t Happen At Disney). Screen Rant. [dostęp 2019-07-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-28)]. (ang.).
  80. Peter White, Dade Hayes: Disney-Fox Deal: Bob Iger Discusses Digital Future, James Murdoch, Hulu and $2B Cost Savings. Deadline Hollywood. [dostęp 2017-12-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-17)]. (ang.).
  81. Hannah Shaw-Williams: Blade Is Officially An MCU Phase 5 Movie. Screen Rant. [dostęp 2019-07-21]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  82. Peter Debruge: ‘The New Mutants’ Review: Orphaned X-Men Spinoff an Off-Brand Remix of 1980s Teen and Horror Movie Clichés. Variety. [dostęp 2020-08-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-31)]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]