XV Kozacki Korpus Kawalerii SS
 Kozacy SS, 1942 | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
gen. Helmuth von Pannwitz |
| Działania zbrojne | |
| II wojna światowa | |
| Organizacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
XV Kozacki Korpus Kawalerii SS (niem. XV. Kosaken-Kavallerie-Korps, ros. 15-й Казачий кавалерийский корпус СС) – związek operacyjny w ramach Waffen-SS złożony z Kozaków pod koniec II wojny światowej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Na pocz. sierpnia 1943 r. w Mchowie koło okupowanej Mławy została sformowana 1 Kozacka Dywizja Kawalerii. Jej dowódcą był Niemiec płk Helmuth von Pannwitz. We wrześniu tego roku skierowano ją na obszar Jugosławii do walki z komunistyczną partyzantką Josipa Broz Tity. We wrześniu 1944 r. na naradzie gen. H. von Pannwitza i innych dowódców kozackich pułków z Reichsführerem-SS Heinrichem Himmlerem zdecydowano o przekształceniu dywizji w korpus armijny. W celu przeprowadzenia mobilizacji Kozaków przebywających na terytorium Niemiec powstał w Berlinie przy Głównym Urzędzie SS specjalny urząd wojskowy pod nazwą Kosaken-Reserve na czele z b. generałem carskim Andriejem G. Szkuro.
25 lutego 1945 r. został utworzony XV Kozacki Korpus Kawalerii SS. I Brygada 1 Kozackiej Dywizji Kawalerii została rozwinięta w dywizję, na bazie II Brygady 1 Kozackiej Dywizji Kawalerii sformowano 2 Kozacką Dywizję Kawalerii, zaś na bazie 5 Dońskiego Pułku Kawalerii – kozacką brygadę pieszą (wkrótce przekształconą w 3 Kozacką Dywizję Pieszą). Dotychczasowe dywizjony artylerii konnej zostały rozwinięte w pułki artylerii. W skład korpusu weszły też oddziały korpuśne. Liczebność korpusu uzupełniły dwa kozackie bataliony policyjne z Krakowa, 69 kozacki batalion policji SS z Warszawy, kozacki batalion ochronny z Hanoweru i 360 Kozacki Pułk Grenadierów. Zostały one rozformowane, a ich żołnierze zasilili dotychczasowe jednostki. Dodatkowo pobór w Niemczech przyniósł ok. 2 tys. Kozaków wcielonych do korpusu. Do Austrii nad granicę ze Słowenią został też przerzucony 5 kozacki pułk szkoleniowo-zapasowy. Do korpusu dołączono kałmucki pułk kawalerii (ok. 5 tys. ludzi), kaukaski dywizjon kawalerii, ukraiński batalion SS i grupę czołgistów ROA. Korpus wraz z oddziałami dołączonymi liczył ok. 30-35 tys. żołnierzy, w tym ok. 3-5 tys. Niemców. Podlegał Grupie Armii F, a następnie Grupie Armii E. Wchodził w skład Waffen-SS jedynie formalnie, gdyż wiązało się to z uzyskaniem lepszego wyposażenia i uzbrojenia (żołnierze nosili mundury Wehrmachtu). Dzięki temu pułki artyleryjskie dostały haubice 105 mm, korpuśny batalion saperów – moździerze, korpuśny oddział zwiadowczy – karabiny szturmowe StG-44, zaś oddział pancerny – prawdopodobnie 12 pojazdów pancernych (samobieżne działa szturmowe i czołgi).
Korpus działał w dolinie rzeki Drawy w Chorwacji. Walczył z oddziałami Armii Czerwonej i komunistyczną partyzantką J. Broz Tity. Na pocz. marca 1945 r. część korpusu wraz z oddziałami niemieckimi i chorwackimi uczestniczyła w swoim ostatnim ataku na południowym brzegu Balatonu w rejonie węgierskiej miejscowości Mohacz przeciwko wojskom bułgarskim i sowieckim, powstrzymując je. Pod koniec marca w miejscowości Virovitica Kozacy wybrali gen. H. von Pannwitza swoim atamanem i zdecydowali o podporządkowaniu się gen. Andriejowi A. Własowowi. W rezultacie pod koniec kwietnia korpus został formalnie podporządkowany Siłom Zbrojnym Komitetu Wyzwolenia Narodów Rosji, chociaż faktycznie nigdy nie wszedł w ich skład.
W ostatnich tygodniach wojny oddziały korpusu zajmowały pozycje na południowym brzegu Drawy. Dowództwo przewidywało, jaki będzie los żołnierzy w niewoli sowieckiej, dlatego postanowiło przedostać się do Karyntii w Austrii. 9 maja korpus nawiązał kontakt z przednimi oddziałami brytyjskiej 11 Dywizji Pancernej, zaś 12 maja skapitulował w rejonie Klagenfurt am Wörthersee. Kozacy wierzyli, że Brytyjczycy nie wydadzą ich Sowietom. Jeszcze 24 maja Brytyjczycy informowali Kozaków, że nikt nie zostanie repatriowany do ZSRR. Jednakże już 28 maja ponad 2 tys. kozackich oficerów zostało zaproszonych do obozu w miejscowości Spittal, gdzie ich rozbrojono i przekazano Sowietom. W ciągu czerwca uczyniono to samo z pozostałymi Kozakami, w tym kobietami i dziećmi. Generał H. von Pannwitz mógł tego uniknąć, ale odmówił, gdyż postanowił do końca dzielić los ze swoimi podkomendnymi. Wydanie Kozaków odbyło się w ramach operacji "Keelhaul", której warunki zostały uzgodnione na konferencji przywódców tzw. Wielkiej Trójki w lutym 1945 r. w Jałcie.
Dowództwo korpusu[edytuj | edytuj kod]
- dowódca: gen. Helmuth von Pannwitz
- szef sztabu: płk Günther von Steinsdorff[1]
Skład korpusu[edytuj | edytuj kod]
XV Kozacki Korpus Kawalerii liczył około 50 000 żołnierzy[2]. 2 lutego 1945 roku tworzyły go[1]:
- 1 Kozacka Dywizja Kawalerii
- 2 Kozacka Dywizja Kawalerii
- Brygada Płastuńska (późniejsza 3 Kozacka Dywizja Piechoty) - płk Iwan Kononow
- 7 Pułk Płastuński
- 8 Pułk Płastuński oraz sekcja zwiadowcza i oddziały wsparcia i zaopatrzenia
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Newland 2010 ↓, s. 231.
- ↑ Bishop 2015 ↓, s. 77.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Chris Bishop: Zagraniczne formacje SS. Zagraniczni ochotnicy w Waffen-SS 1940-1945. Warszawa: 2015. ISBN 978-83-11-13701-1.
- Samuel Newland: Kozacy w Wehrmachcie 1941-1945. Warszawa: 2010. ISBN 978-83-11-11882-9.
- Jarosław W. Gdański, Zapomniani żołnierze Hitlera, Warszawa 2005
- Werner H. Krause, Kozacy i Wehrmacht, Kraków 2006
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Historia 1 Kozackiej Dywizji Kawalerii i XV Kozackiego Korpusu Kawalerii SS (jęz. rosyjski)
- Historia i organizacja XV Kozackiego Korpusu Kawalerii SS (jęz. angielski)
