X Pawilon Cytadeli Warszawskiej
52°16′00″N 21°00′01″E/52,266667 21,000278| Oddział Muzeum Niepodległości w Warszawie | |
 Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Skazańców 25 |
| Data założenia |
22 stycznia 1963 |
| Kierownik |
Jarosław Jaskólski |
Położenie na mapie Warszawy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
| 52°16′00″N 21°00′01″E/52,266667 21,000278
| |
| Strona internetowa | |
X Pawilon Cytadeli Warszawskiej – jeden z pawilonów Cytadeli Warszawskiej, siedziba oddziału Muzeum Niepodległości poświęconego walkom narodowowyzwoleńczym w czasie zaboru rosyjskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
X Pawilon Cytadeli Warszawskiej powstał w 1828 roku w ramach rozbudowy koszar z przeznaczeniem na magazyn umundurowania. Od 5 lipca 1833 rozpoczęto przystosowywanie pomieszczeń na cele więzienne i zlokalizowano centralne więzienie śledcze dla więźniów politycznych, kilkuset z nich stracono na stokach twierdzy, tysiące wywieziono stąd na katorgę bądź zesłanie syberyjskie. Od 1834 działała tu Komisja Śledcza przy naczelnym Dowódcy Armii Czynnej i Naczelniku Królestwa Polskiego, będąca centralnym organem śledczym przestępstw politycznych w Królestwie Polskim[1].
Wśród więźniów X Pawilonu byli m.in. Apollo Korzeniowski (ojciec Józefa Korzeniowskiego), Romuald Traugutt, Józef Piłsudski, Roman Dmowski, Gustaw Ehrenberg, ks. Piotr Ściegienny, Stefan Okrzeja, Róża Luksemburg, Władysław Jabłonowski, Jan Rosół, Adolf Hennel i Janusz Meissner.
Budynek Pawilonu X został doszczętnie zniszczony w wybuchu prochowni w Cytadeli Warszawskiej 13 października 1923[2].
Po II wojnie światowej X Pawilon wydzielono wraz z najbliższym otoczeniem. Został udostępniony zwiedzającym 22 stycznia 1963 w ramach obchodów setnej rocznicy powstania styczniowego[3][4].
W 2015 zakończył się kolejny remont obiektu. Odnowiono m.in. elewację, a na wystawie zainstalowano multimedia[5][6].
W sierpniu 2015 przed budynkiem X Pawilonu odsłonięto popiersia pięciu członków Rządu Narodowego, którzy zostali skazani na karę śmierci przez władze rosyjskie: Romualda Traugutta, Rafała Krajewskiego, Józefa Toczyskiego, Romana Żulińskiego i Jana Jeziorańskiego[7].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Kibitka przed budynkiem
-
Fragment ekspozycji
-
Fragment ekspozycji
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Stała Komisja Wojenno-Śledcza, AGAD, opis zespołu, wstęp. baza.archiwa.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-17)]. Archiwum Główne Akt Dawnych, Nr zespołu: 241 / 0 Karta: A opis zespołu.
- ↑ Wybuch prochowni w warszawskiej cytadeli. „Nowości Illustrowane”. Nr 42, s. 9, 20 października 1923.
- ↑ Warszawa. Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1966, s. 25.
- ↑ Dobrosław Kobielski, Józef Zięba: Kronika lat 1944–1986 [w:] Kalendarz Warszawski'88. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 32. ISBN 83-03-01684-9.
- ↑ Stefan Artymowski, Nowe spojrzenie na Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej, „Niepodległość i Pamięć”, 2015 nr 2, s. 301.
- ↑ Jerzy S. Majewski. X Pawilon na nowo. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 10–11 listopada 2015.
- ↑ Skazani powrócą na Cytadelę. zw.com.pl. [dostęp 2017-07-15].