Zębina

Budowa zęba

Szkliwo (góra) i zębina (dół), zdjęcie mikroskopowe

Zębina, dentyna (łac. dentinum) – tkanka leżąca pod szkliwem w obrębie korony zęba i pod cementem w obrębie szyjki i korzenia zęba. Zbudowana jest w ok. 70% z części nieorganicznej w postaci kryształów dwuhydroksyapatytu, w ok. 20% z materii organicznej w postaci kolagen (typu I), mukopolisacharydy, glikozaminoglikany, proteoglikany i fosfoproteiny oraz małe ilości cytrynianu, siarczanu chondroityny, nierozpuszczalnych białek i lipidów; pozostałe 10% stanowi woda. Zębina jest wytworem odontoblastów, które należą do miazgi zęba i tworzą na jej obwodzie zbitą jednokomórkową warstwę.

Rodzaje zębiny

• zębina pierwszorzędowa (pierwotna) – występuje podczas rozwoju zęba, jest słabo zmineralizowana
• zębina drugorzędowa (wtórna) – występuje w zębach po wyrznięciu, jest w pełni zmineralizowana
• zębina trzeciorzędowa (sklerotyczna) – pojawia się jako reakcja obronna zębiny na uszkodzenie zęba, następuje zamknięcie kanalików zębinowych

Funkcje zębiny

• ochrania miazgę zęba przed wpływem szkodliwych czynników
• jest bardzo wrażliwa na bodźce; na zmianę temperatury reaguje bólem
• z czasem reakcja na bodźce zmniejsza się, bo kanaliki ulegają zobliterowaniu (zamknięciu)
• bierze udział w metabolizmie szkliwa i cementu

Parametry fizykomechaniczne

Odporność zębiny na zgniatanie wynosi 200-400 MPa, twardość wg Knoopa – 68 kg/mm² a w skali Mohsa – ok. 2. Wytrzymałość na rozciąganie jest równa 98 MPa, moduł elastyczności – 15-20 GPa, granica plastyczności – 165 MPa. Przewodność cieplna zębiny wynosi 0,8859 W/m×K.

Bibliografia

• Kazimierz Kowalski: Ssaki, zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
• Kazimierz Krysiak, Krzysztof Świeżyński: Anatomia zwierząt. T. 2. Warszawa: PWN, 2008. ISBN 978-83-01-13544-7.