Złota jedenastka

Złota jedenastka (rzeźba Márton Kalmára w Szegedzie)

Złota jedenastka (węg.: Aranycsapat) – określenie nadane reprezentacji Węgier w piłce nożnej z okresu 1950-1954, trenowanej przez Gusztavá Sebesa.

Drużyna ta od 14 maja 1950 do finału Mistrzostw Świata z RFN 4 lipca 1954 nie poniosła porażki w 32 kolejnych meczach. W tym czasie zdobyła złoty medal olimpijski w Helsinkach w 1952 oraz wicemistrzostwo świata w Szwajcarii w 1954. Jej najsłynniejszym meczem było zwycięstwo 6:3 nad Anglią odniesione 25 listopada 1953 na Wembley.

Podstawowy skład: Grosics, Buzánszky, Lóránt, Lantos, Bozsik, Zakariás, Budai, Kocsis, Hidegkuti, Puskás (kapitan), Czibor.

Igrzyska Olimpijskie 1952

W 1952 roku, reprezentacja Węgier wystąpiła na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Helsinkach. W rundzie wstępnej Węgrzy pokonali Rumunów (2:1), a następnych rundach w drodze do finału turnieju Węgry wygrały z Włochami (3:0), Turcją (7:1) i Szwecję (6:0). 2 sierpnia b.r. w Helsinkach Węgry spotkały się w finale z Jugosławią. Wegrzy pokonali ich 2:0 i po raz pierwszy w historii węgierscy piłkarze sięgnęli po złoty medal igrzysk olimpijskich.

Po triumfie w Helsinkach dziennikarze francuscy nadali reprezentacji Węgier nazwę „Złota jedenastka”, gdyż sukces ten przypadł w momencie, gdy reprezentacja Węgier już od dwóch lat był niepokonana. Okrzyknięto ich najwspanialszą drużyną w historii piłkarskich turniejów olimpijskich. W Helsinkach Złota jedenastka grała w swym najmocniejszym składzie: Grosics, Buzánszky, Lóránt, Lantos, Bozsik, Zakariás, Budai, Kocsis, Hidegkuti, Puskás (kapitan), Czibor.

Mecz Anglia – Węgry (1953)

25 listopada 1953 roku na stadionie Wembley w Londynie, odbył się mecz towarzyski pomiędzy reprezentacja Węgier a reprezentacją Anglii. Reprezentacja Węgier zagrała w rewolucyjnym ustawieniu 2-3-3-2, w którym Nándor Hidegkuti był cofniętym napastnikiem. Złota jedenastka wygrała ten mecz aż 6:3 po bramkach Hidegkutiego (3 bramki), Puskása (2 bramki) i Bozsika, będąc tym samym pierwszą drużyną spoza Wysp Brytyjskich, która pokonała reprezentację Anglii na stadionie Wembley. Bramki dla Anglików zdobyli: Jackie Sewell, Stan Mortensen i Alf Ramsey.

Mecz Węgry – Anglia 7:1

23 maja 1954 roku w Budapeszcie, jeszcze przed mistrzostwami świata Węgry ponownie pokonały Anglię tym razem aż 7:1, co stanowi najwyższą porażkę w historii angielskiej reprezentacji

Mistrzostwa Świata 1954

Reprezentacja Węgier pojechała na mistrzostwa świata 1954 do Szwajcarii jako faworyt do zdobycia mistrzostwa. W eliminacjach ich rywalem miała być Polska, która wycofała się z eliminacji, więc Węgry wygrały je walkowerem. Pierwsze mecze Złota jedenastka w fazie grupowej wygrała bardzo wysoko: 9:0 z Koreą Południową i 8:3 z RFN.

W meczu ćwierćfinałowym Węgrzy, którzy musieli radzić sobie bez kontuzjowanego Puskása, zmierzyli się z Brazylią, którą pokonali 4:2 po bramkach Kocsisa (2 bramki), Hidegkutiego i Lantosa. Mecz ten ze względu bardzo ostrą i brutalną grę obu reprezentacji, w którym Angielski sędzia Arthur Ellis usunął z boiska aż trzech piłkarzy, brytyjscy dziennikarze określili Bitwą pod Bernem. W półfinale „Złota jedenastka” spotkała się z Urugwajem, z którym wygrała również 4:2 po bramkach Kocsisa (2 bramki), Hidegkutiego i Czibora.

4 lipca 1954 roku na Wankdorfstadion w Bernie, Węgrzy z Puskásem w składzie w finale spotkała się z reprezentacją RFN, którą pokonali w fazie grupowej aż 8:3.

Po ośmiu minutach meczu finałowego Węgrzy po bramkach Ferenca Puskása i Zoltána Czibora prowadzili już 2:0. Ale piłkarze z RFN-u w ciągu dziesięciu następnych minut zdołali wyrównać na 2:2 po bramkach Maxa Morlocka i Helmuta Rahna.

W drugiej połowie Węgrzy ponownie zdobyli przewagę. Puskás, Czibor, Kocsis, Hidegkuti i Tóth zmarnowali sytuacje do zdobycia bramki, a następne próby zdobycia gola były udaremniane przez niemieckich obrońców.

W 84. minucie Hans Schäfer podał główką do Helmuta Rahna, który zdobył bramkę dla RFN na 3:2, a strzał „nie do obrony” Zoltána Czibora był obroniony przez niemieckiego bramkarza Toniego Turka.

W 87. minucie Ferenc Puskás trafił do bramki Niemców na 3:3, ale angielski sędzia William King, nie uznał gola sądząc, że Puskás znajdował się na pozycji spalonej.

Mecz zakończył się wynikiem 3:2 dla RFN, którzy zostali sensacyjnie mistrzami świata, gdyż nie dawano im szans na wyjście z grupy, a co dopiero na wygranie tego turnieju. Drużyna z RFN przerwała również niesamowitą passę Złotej jedenastki, która w latach 1950-1954 rozegrała wszystkie 32 mecze bez porażki. Ze względu na sensacyjne zwycięstwo drużyny z RFN-u mecz ten później został nazwany Cudem w Bernie.

Upadek „Złotej jedenastki”

Wicemistrzostwo świata było dla Węgier porażką. Po szwajcarskim turnieju kibice odwrócili się od swoich piłkarzy, którzy musieli w nocy, po cichu wracać do swoich domów. Była nawet plotka, że każdy z węgierskich piłkarzy dostał od Niemców mercedesa w zamian za oddanie im zwycięstwa w finale. Inaczej piłkarzy potraktował węgierski rząd, szczególnie przywódca Mátyás Rákosi, którzy utrzymywali, że „Złota jedenastka” istnieje dzięki komunistycznym rządom w kraju. Przywitał w Sándor Palace piłkarzy otwartymi ramionami i podziękował im za waleczną grę podczas mistrzostw. Ale mimo tego to był początek końca „Złotej Jedenastki”. Wkrótce bramkarz Gyula Grosics został oskarżony o zdradę i szpiegostwo. Został zdyskwalifikowany na półtora roku. Nie pozwolono mu już na grę w Honvedzie i przeniósł się do Tatabánya Bányász.

23 października 1956 roku, na Węgrzech wybuchło powstanie węgierskie, ludziom wydawało się, że uda im się zrzucić radzieckie jarzmo. Nie zdołali, później przez lata czekały ich represje. Na emigrację wybrali się Czibor, Kocsis (obaj FC Barcelona) i Puskás do Realu Madryt, a trenerem od kilku miesięcy nie był Gusztáv Sebes. To był całkowity rozpad „Złotej jedenastki”, a reprezentacja Węgier już nigdy więcej nie nawiązała ponownie do tych wspaniałych czasów.

Mecze „Złotej jedenastki”

Wyniki meczów reprezentacji Węgier w piłce nożnej pod wodzą Gusztavá Sebesa.

Lp.	Data	Miejsce	Przeciwnik	Wynik	Mecz	Strzelcy bramek dla Węgrów	Widzów
1.	1949-05-08	Budapeszt	Austria	6-1	Central European Cup	Puskás (3), Kocsis (1), Deák (2)	50 tys.
2.	1949-06-12	Budapeszt	Włochy	1-1	Central European Cup	Deák (1)	47 tys.
3.	1949-06-19	Sztokholm	Szwecja	2-2	Towarzyski	Kocsis (1), Budai (1)	38 tys.
4.	1949-07-10	Debreczyn	Polska	8-2	Towarzyski	Deák (4), Puskás (2), Egresi (1), Kesthelyi (1)	30 tys.
5.	1949-10-16	Wiedeń	Austria	4-3	Towarzyski	Deák (2), Puskás (2)	65 tys.
6.	1949-10-30	Budapeszt	Bułgaria	5-0	Towarzyski	Puskás (2), Deák (1), Budai (1), Rudas (1)	36 tys.
7.	1949-11-20	Budapeszt	Szwecja	5-0	Towarzyski	Kocsis (3) Puskás (1), Deák (1)	50 tys.
8.	1950-04-30	Budapeszt	Czechosłowacja	5-0	Towarzyski	Kocsis (2) Puskás (2), Szilágyi (1)	47 tys.
9.	1950-05-14	Wiedeń	Austria	3-5	Towarzyski	Kocsis (1) Puskás (1), Szilágyi (1)	65 tys.
10.	1950-06-04	Warszawa	Polska	5–2	Towarzyski	Puskás (2), Szilágyi (3)	60 tys.
11.	1950-09-24	Budapeszt	Albania	12–0	Towarzyski	Puskás (4), Budai (3), Palotás (2), Kocsis (2)	38 tys.
12.	1950-10-29	Budapeszt	Austria	4–3	Towarzyski	Puskás (2), Szilágyi	45 tys.
13.	1950-11-12	Sofia	Bułgaria	1–1	Towarzyski	Szilágyi	35 tys.
14.	1951-05-27	Budapeszt	Polska	6–0	Towarzyski	Kocsis (2), Sándor, Puskás (2), Czibor	42 tys.
15.	1951-10-14	Ostrawa	Czechosłowacja	2–1	Towarzyski	Kocsis (2)	45 tys.
16.	1951-11-18	Budapeszt	Finlandia	8–0	Towarzyski	Hidegkuti (3), Kocsis (2), Czibor, Puskás (2)	40 tys.
17.	1952-05-18	Budapeszt	NRD	5–0	Towarzyski	Hidegkuti (2), Szusza, Kocsis, Sándor	38 tys.
18.	1952-06-15	Warszawa	Polska	5–1	Towarzyski	Kocsis (2), Puskás (2), Hidegkuti	50 tys.
19.	1952-06-22	Helsinki	Finlandia	6–1	Towarzyski	Puskás (2), Bozsik, Kocsis (3), Palotás	25 tys.
20.	1952-07-15	Turku	Rumunia	2–1	Igrzyska Olimpijskie 1952	Czibor, Kocsis	14 tys.
21.	1952-07-21	Helsinki	Włochy	3–0	Igrzyska Olimpijskie 1952	Palotás (2), Kocsis	20 tys.
22.	1952-07-24	Kotka	Turcja	7–1	Igrzyska Olimpijskie 1952	Palotás, Kocsis (2), Lantos, Puskás (2), Bozsik	20 tys.
23.	1952-07-28	Helsinki	Szwecja	6–0	Igrzyska Olimpijskie 1952	Puskás, Palotás, Lindh (sam.), Kocsis (2), Hidegkuti	35 tys.
24.	1952-08-02	Helsinki	Jugosławia	2–0	Igrzyska Olimpijskie 1952	Puskás, Czibor	60 tys.
25.	1952-09-20	Berno	Szwajcaria	4–2	Central European Cup	Puskás (2), Kocsis, Hidegkuti	35 tys.
26.	1952-10-19	Budapeszt	Czechosłowacja	5–0	Towarzyski	Hidegkuti, Egresi, Kocsis (3)	48 tys.
27.	1953-04-26	Budapeszt	Austria	1–1	Towarzyski	Czibor	44 tys.
28.	1953-05-17	Rzym	Włochy	3–0	Central European Cup	Hidegkuti, Puskás (2)	90 tys.
29.	1953-07-05	Sztokholm	Szwecja	4–2	Towarzyski	Puskás, Budai, Kocsis, Hidegkuti	40 tys.
30.	1953-10-04	Sofia	Bułgaria	1–1	Towarzyski	Szilágyi	45 tys.
31.	1953-10-04	Praga	Czechosłowacja	5–1	Towarzyski	Csordás (2), Hidegkuti, M.Tóth, Puskás	50 tys.
32.	1953-10-11	Wiedeń	Austria	3–2	Towarzyski	Csordás, Hidegkuti (2)	65 tys.
33.	1953-11-15	Budapeszt	Szwecja	2–2	Towarzyski	Palotás, Czibor	80 tys.
34.	1953-11-25	Londyn	Anglia	6–3	Towarzyski	Hidegkuti (3), Puskás (2), Bozsik	105 tys.
35.	1954-02-12	Kair	Egipt	3–0	Towarzyski	Puskás (2), Hidegkuti	28 tys.
36.	1954-04-11	Wiedeń	Austria	1–0	Towarzyski	Happel (sam.)	65 tys.
37.	1954-05-23	Budapeszt	Anglia	7–1	Towarzyski	Lantos, Puskás (2), Kocsis (2), M.Tóth, Hidegkuti	92 tys.
38.	1954-06-17	Zurych	Korea Południowa	9–0	Mistrzostwa Świata 1954	Puskás (2), Lantos, Kocsis (3), Czibor, Palotás (2)	15 tys.
39.	1954-06-20	Bazylea	RFN	8–3	Mistrzostwa Świata 1954	Kocsis (4), Puskás, Hidegkuti (2), J.Tóth	53 tys.
40.	1954-06-27	Berno	Brazylia	4–2	Mistrzostwa Świata 1954	Hidegkuti, Kocsis (2), Lantos	60 tys.
41.	1954-06-30	Lozanna	Urugwaj	4–2 (p.d.)	Mistrzostwa Świata 1954	Czibor, Hidegkuti, Kocsis (2)	50 tys.
42.	1954-07-04	Berno	RFN	2-3	Mistrzostwa Świata 1954	Puskás, Czibor	65 tys.
43.	1954-09-19	Budapeszt	Rumunia	5-1	Towarzyski	Kocsis (2), Hidegkuti (2), Budai (1)	93 tys.
44.	1954-09-19	Moskwa	ZSRR	1-1	Towarzyski	Kocsis (1)	85 tys.
45.	1954-10-10	Budapeszt	Szwajcaria	3-0	Towarzyski	Kocsis (2), Bozsik (1)	94 tys.
46.	1954-10-24	Budapeszt	Czechosłowacja	4-1	Towarzyski	Kocsis (3), Sándor (1)	93 tys.
47.	1954-11-14	Budapeszt	Austria	4-1	Towarzyski	Kocsis (1), Czibor (1), Sándor (1), Palotás (1)	94 tys.
48.	1954-12-08	Glasgow	Szkocja	4-2	Towarzyski	Kocsis (1), Hidegkuti (1), Bozsik (1), Sándor (1)	134 tys.
49.	1955-04-24	Wiedeń	Austria	2-2	Central European Cup	Hidegkuti (1), Fenyvesi (1)	65 tys.
50.	1955-05-08	Oslo	Norwegia	5-0	Towarzyski	Puskás (1), Kocsis (1), Palotás (2), Tichy (1)	34 tys.
51.	1955-05-11	Sztokholm	Szwecja	7-3	Towarzyski	Puskás (2), Kocsis (3), Hidegkuti (1), Szojka (1)	40 tys.
52.	1955-05-15	Kopenhaga	Dania	6-0	Towarzyski	Kocsis (2), Sándor (3), Palotás (1)	41 tys.
53.	1955-05-19	Helsinki	Finlandia	9-1	Towarzyski	Palotás (3), Puskás (1), Tichy (2), Csordás (2), J.Tóth (1)	30 tys.
54.	1955-05-29	Budapeszt	Szkocja	3-1	Towarzyski	Kocsis (1), Hidegkuti (1), Fenyvesi (1)	100 tys.
55.	1955-09-17	Budapeszt	Szwajcaria	5-4	Central European Cup	Puskás (2), Kocsis (1), Machos (2)	45 tys.
56.	1955-09-25	Budapeszt	ZSRR	1-1	Towarzyski	Puskás (1)	103 tys.
57.	1955-10-02	Praga	Czechosłowacja	3-1	Central European Cup	Kocsis (1), Tichy (1), Czibor (1)	50 tys.
58.	1955-10-16	Budapeszt	Austria	6-1	Central European Cup	Kocsis (1), Puskás (1), Czibor (2), Tichy (1), J.Tóth (1)	104 tys.
59.	1955-11-13	Budapeszt	Szwecja	6-1	Towarzyski	Puskás (1), Tichy (1), Czibor (2)	90 tys.
60.	1955-11-27	Budapeszt	Włochy	2-0	Central European Cup	Puskás (1), J.Tóth (1)	103 tys.
61.	1956-06-03	Bruksela	Belgia	4-5	Towarzyski	Puskás, Czibor (2), Budai	75 tys.
62.	1956-09-23	Moskwa	ZSRR	1-0	Towarzyski	Czibor (1)	105 tys.

Bilans: 62 mecze (51 zwycięstw – 9 remisów – 2 porażki)

Rekordy i statystyki

• Rekord świata: 42 zwycięstwa, 7 remisów, 1 porażka („Cud w Bernie”). 91% wygranych meczów
• Rekord świata: Liczba meczów bez porażki – 31 meczów (4 czerwca 1950 – 3 lipca 1954)
• Rekord świata: Najdłuższy czas bycia niepokonaną drużyną – 4 lata, 1 miesiąc (4 czerwca 1950 – 3 lipca 1954)
• Rekord świata: Liczba meczów z rzędu ze zdobytym golem – 73 mecze (10 kwietnia 1949 – 16 czerwca 1957)
• Najlepszy duet napastników: Ferenc Puskás i Sándor Kocsis – 159 bramek
• Rekord XX wieku: Najwięcej bramek dla reprezentacji – Ferenc Puskás (84 gole)
• Rekord mistrzostw świata: Najwięcej bramek w jednym turnieju – 27 goli (śr. 5,4 gole na mecz)
• Rekord mistrzostw świata: Największa różnica bramek w jednym turnieju – +17
• Rekord mistrzostw świata: Najlepsza średnia zdobytych bramek przez zawodnika w jednym turnieju – Sándor Kocsis (2,2 gole na mecz)
• Rekord mistrzostw świata: Najwięcej hat-tricków w jednym turnieju – Sándor Kocsis (2 hat-tricki)
• Rekord własny: Najwyższe zwycięstwo – 12:0 z Albanią (23 września 1950)

Osiągnięcia

• Mistrzostwo olimpijskie: 1952
• Central European Cup: 1953
• Wicemistrzostwo świata: 1954

Zobacz też

• Orły Górskiego
• Wrocławska Jedenastka

Bibliografia

• Rogan Taylor: Puskas on Puskas: The Life and Times of a Footballing Legend. Robson Books, 1998, ​ISBN 1-86105-156-5​.
• Terry Crouch: The World Cup: The Complete History. Aurum Press Ltd., 2006, ​ISBN 1-84513-149-5​.
• Michael L. LaBlanc, Richard Henshaw: The World Encyclopedia of Soccer. Invisible Ink Press, 1994, ​ISBN 0-8103-9442-1​.
• Jonathan Wilson: Behind the Curtain: Travels in Eastern European Football. Orion Publishing, 2006, ​ISBN 978-0-7528-7945-1​.
• Rogan Taylor, Andrew War: Kicking & Screaming: An Oral History of Football in England. Robson Books, 1996, ​ISBN 0-86051-912-0​.
• Stefan Szczepłek: „Moja historia futbolu. Tom 1 – ŚWIAT”, Warszawa 2007, ​ISBN 978-83-86038-78-7​.

Linki zewnętrzne

• Strona “Złotej jedenastki” (węg.)
• Mecz Anglia – Węgry (ang.)
• Dr. Gerő Cup 1948-53 (ang.)
• Ranking na National Football Teams (ang.)