Zabytkowa Stacja Wodociągowa Zawada
50°23′41″N 18°40′33″E/50,394722 18,675833
 nr rej. A/1424/91 z 31.05.1991[1]
| |
 Zabytkowa Stacja Wodociągowa Zawada | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Karchowice |
| Adres |
ul. Bytomska 6 |
| Typ budynku |
przemysłowy |
| Styl architektoniczny | |
| Rozpoczęcie budowy |
1894 |
| Ważniejsze przebudowy |
1927–1929 |
Położenie na mapie gminy Zbrosławice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego  | |
| 50°23′41″N 18°40′33″E/50,394722 18,675833
| |
Zabytkowa Stacja Wodociągowa Zawada – udostępniony do zwiedzania kompleks wodociągowy w Karchowicach przy ul. Bytomskiej 6, który od 19 października 2006 znajduje się na trasie Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Rozwój przemysłu wydobywczego na terenie Górnego Śląska w drugiej połowie XIX wieku spowodował stały spływ wód do wyrobisk górniczych. Deficyt wody w ujęciach powierzchniowych zmusił władze pruskie do poszukiwań nowych źródeł wody pitnej. W 1874 roku wykonano pierwsze odwierty w okolicach wsi Zawada i Karchowice, a kilka lat później w tym miejscu wykonano studnię o głębokości 215 m. Budowę wodociągu rozpoczęto w latach 1894–1895 i wzniesiono budynki administracyjne, stację pomp oraz kotłownię parową. W latach 1927–1929 nastąpiła przebudowa hali maszyn i kotłowni. Dodatkowo wybudowano warsztat, łaźnię, garaże, magazyn, budynek straży pożarnej i komin. Wszystkie obiekty stacji wodociągowej wybudowano w stylu modernistycznym.
W latach 1968–1969 w związku z elektryfikacją zakładu wszystkie urządzenia parowe zostały wyłączone[2].
W 1991 zespół wodociągu „Zawada” został wpisany do rejestru zabytków pod numerem A/1424/91[1].
Stan obecny
[edytuj | edytuj kod].jpg)
Stacja wodociągowa wraz z zabytkowym oraz współczesnym (działającym) wyposażeniem jest obecnie udostępniona do zwiedzania. W ceglanym budynku pompowni z 1929 znajdują się między innymi:
- tłokowy zespół pompowy o wydajności 11 m³/min
- turbozespół pompowy o wydajności 25 m³/min
- dwustopniowa turbina wysokiego ciśnienia z 1928
- agregat pompowy z 1923
- sprężarki parowe.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 31 stycznia 2025.
- ↑ Historia ujęcia wodnego w Zawadzie-Karchowicach. karchowice.w.interia.pl. [dostęp 2011-06-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-26)]. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zakład Produkcji Wody „Zawada” – Karchowice. gliwiczanie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-01)]., gliwiczanie.pl
- Szlak Zabytków Techniki. gosilesia.pl. [dostęp 2024-03-19]. [zarchiwizowane z [brak tego adresu] (2008-12-04)]. (pol.).
- Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A.: Historia. gpw.katowice.pl. [dostęp 2024-03-19]. (pol.).
