Zakład Karny Nr 1 we Wrocławiu
51°07′39″N 17°01′46″E/51,127430 17,029450
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
50-211 Wrocław |
| Rodzaj | |
| Jednostka nadrzędna |
OISW Opole |
| Przeznaczenie |
zakład karny typu zamkniętego i półotwartego dla skazanych mężczyzn odbywających karę po raz pierwszy, typu zamkniętego dla młodocianych, areszt dla kobiet i mężczyzn[2] |
| Kierownictwo jednostki |
mjr Roman Oraczewski |
| Pojemność |
1549[2] |
| Data powstania |
1895 |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
| 51°07′39″N 17°01′46″E/51,127430 17,029450
| |
![Zakład Karny Nr 1 we Wrocławiu[1]](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png){kind=small}
Zakład Karny Nr 1 we Wrocławiu – więzienie przy ul. Kleczkowskiej we Wrocławiu (osiedle Kleczków), zbudowane w 1895 według projektu Maxa Lebena i Heinricha Butza.
W latach 1917–1918 była tu więziona Róża Luksemburg.
W III Rzeszy poza lokalnymi więźniami przebywali tu kolejno: Czesi po aneksji 1939, Polacy z terenów wcielonych do Rzeszy i ukarani robotnicy przymusowi, obywatele krajów Europy Zachodniej (Nacht und Nebel). Do 1945 w więzieniu wykonywano wyroki śmierci (przy pomocy gilotyny[3]). Podczas wojny zginęło tu 869 osób[4], w tym wielu Czechów i Słowaków, np. aresztowanych jesienią 1939, oraz Polaków. Ciała zakopywano w Rędzinie lub na dziedzińcu więziennym.
Po wojnie w więzieniu przetrzymywano członków organizacji niepodległościowych, z których wielu rozstrzelano, część zmarła z powodu złych warunków[5]. Ich groby znajdują się na Cmentarzu Osobowickim na polach 120 i 81a. Od 1945 do 1989 wykonywano tu wyroki śmierci (przez rozstrzelanie i powieszenie), m.in. 18 lipca 1946 w magazynie więzienia rozstrzelano Helenę Motykę, Edwarda Szemberskiego, Romana Roszowskiego i Idziego Piszczałka[6], natomiast 15 kwietnia 1947 rozstrzelano kapitana Eugeniusza Werensa[7]. 24 kwietnia 1953 wykonano egzekucję na Włodzimierzu Pawłowskim i Józefie Radłowskim[8].
W latach 1945-1955 naczelnikami więzienia byli: Henryk Markowicz, Paweł Bida, Franciszek (Efraim) Klitenik, Teofil Hazelmajer, Stanisław Adamski, Jan Gol, Stefan Wypchał, Andrzej Jarszewicz[9].
Obecnie jest jednostką typu zamkniętego i półotwartego dla skazanych mężczyzn odbywających karę po raz pierwszy oraz typu zamkniętego dla młodocianych[2]. Znajduje się tu też areszt dla mężczyzn i kobiet[2]. W ramach zakładu funkcjonuje również Oddział Zewnętrzny w Oleśnicy, z oddziałami terapeutycznymi dla sprawców przestępstw seksualnych[2].
Więzienie na Kleczkowskiej pojawiło się w spektaklu telewizyjnym pt. Golgota Wrocławska. Wzmianka o nim pojawia się również w książce Margot Michała Witkowskiego. Więzienie jest także miejscem akcji w książce Roberta J. Szmidta Szczury Wrocławia: Kraty
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 lutego 2020 r. w sprawie wykazu jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Sprawiedliwości lub przez niego nadzorowanych (M.P. z 2020 r. poz. 241).
- ↑ a b c d e Opis jednostki, Służba Więzienna.
- ↑ Wojciech Trębacz, Wrocławska gilotyna, s. 88–92.
- ↑ Inne dane wskazują liczbę 775 osób, w tym 380 Czechów i Słowaków, 264 Polaków i 100 Niemców.
- ↑ Liczbę zabitych lub zmarłych przez pierwsze 10 lat po wojnie szacuje się na ponad 800.
- ↑ Jerzy Bednarek, OBUIAD IPN Łódź, Stacja Czastary.
- ↑ Balbus, Bigaczewicz, Człowiek z piętnem wyroku śmierci.
- ↑ K. Szwagrzyk OBEP Wrocław, Sędzia-śmierć.
- ↑ Szwagrzyk 2002 ↓, s. 55.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Krzysztof Szwagrzyk. Naczelnicy więzienia przy ulicy Kleczkowskiej we Wrocławiu 1945–1955. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”. Nr 6 (16), s. 55-58, 2002.