Zamek Modrý Kameň
 Zamek Modrý Kameň, widok z dołu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Miejscowość | |
| Ukończenie budowy | |
Położenie na mapie kraju bańskobystrzyckiego  | |
Położenie na mapie Słowacji  | |
| 48,2436°N 19,3331°E/48,243611 19,333056 | |
| Strona internetowa | |
Zamek Modrý Kameň (słow. Hrad Modrý Kameň, węg. Kékkői vár) – zespół zamkowy, znajdujący się na wzgórzu nad miastem Modrý Kameň na Słowacji.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Zespół usytuowany jest na szczycie wzgórza (ok. 315 m n.p.m.), dominującego od strony północnej nad zabudową miasta Modrý Kameň w powiecie Veľký Krtíš w kraju bańskobystrzyckim. Dostępny jest od strony północno-zachodniej ulicą zwaną Pánska cesta, zaś od strony północno-wschodniej prowadzi do niego ulica Zámocká.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze zachowane wzmianki pisemne o zamku pochodzą z drugiej połowy XIII w. Być może powstał on na fali budowania nowych, murowanych zamków (w miejsce starych, drewnianych grodów), jaka przeszła przez pogranicze polsko-węgierskie po najazdach „tatarskich” z połowy trzynastego stulecia. Budowniczymi zamku i jego właścicielem aż do połowy XIX w. była można węgierska rodzina szlachecka Balassich, do której należał m.in. znany poeta renesansowy Bálint Balassi[1]. Na zamku znajduje się tablica pamiątkowa, poświęcona tej postaci. W 1576 r. zamek zdobyli Turcy, którzy ustępując w roku 1593 wysadzili zamek. Niszczał on przez kolejne 15 lat, po czym kolejny z Balassich w latach 1609–1612 go odbudował. Ponownie został spalony w 1683 r., podczas powstania kuruców Thökölyego[2], jednak od tego czasu już pozostał na trwałe w ruinie. W 1730 r. wdowa po Gabrielu Balassim na ruinach dolnego zamku kazała zbudować barokowy pałac (słow. kaštieľ), do którego później hrabia Paweł Balassi dobudował kaplicę p.w. św. Anny.
W połowie XIX w. skończyła się linia Balassich na Modrym Kamieniu. Właścicielem zamku został hrabia Forgách, a po nim hrabia Károlyi. Jego córka, Gabriela Almássi w 1923 r. sprzedała zamek nowemu państwu czechosłowackiemu, a sama przeniosła się na Węgry. Od tego czasu obiekt jest własnością państwową, a w 1991 r. urządzono w nim Oddział Słowackiego Muzeum Narodowego – Muzeum Sztuk Lalkarskich i Zabawek (słow. Slovenské národné múzeum – Múzeum bábkarských kultúr a hračiek, hrad Modrý Kameň)[1].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Zamkowy kompleks składa się obecnie z usytuowanych na skalistym wzgórzu ruin gotycko-renesansowego zamku górnego oraz ze wzniesionego na miejscu zamku dolnego barokowego pałacu. Zabudowania górnego zamku wzniesione były na planie zbliżonym do okręgu. Poza zarysem fundamentów zachował się z niego tylko fragment muru z kilkoma otworami okiennymi. Pałac jest budowlą trójskrzydłową w formie litery „C” z dużym kwadratowym alkierzem w północno-wschodnim narożniku. Prostokątny dziedziniec, dostępny przez murowany, trójprzęsłowy most nad suchą fosą i centralnie usytuowaną sień przejazdową w skrzydle północnym, od strony południowej zamyka mur ruin zamku średniowiecznego. W głównym (północnym) skrzydle pałacu, po stronie zachodniej znajduje się kaplica pałacowa. Skrzydła północne i wschodnie są dwukondygnacyjne, skrzydło zachodnie jest jednokondygnacyjne.