Zapalenie odbytnicy

Zapalenie odbytnicy (łac. proctitis) – stan zapalny błony śluzowej odbytnicy, zwłaszcza jej końcowego odcinka zwanego bańką, ewentualnie wraz z zajęciem górnego odcinka kanału odbytu.

Geneza i rodzaje

Zapalenie odbytnicy może powstać w przebiegu następujących schorzeń:

Infekcje bakteryjne
- Chlamydia trachomatis
- krętek blady, bakteria powodujące kiłowe zapalenie odbytnicy, będące najczęściej jednym z objawów trzeciego stadium kiły
- dwoinka rzeżączki, bakteria powodująca rzeżączkowe zapalenie odbytnicy
Infekcje wirusowe, głównie wirus opryszczki pospolitej (HSV-2, rzadziej HSV-1)
Przewlekłe zapalne choroby jelita grubego (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, rzadziej choroba Leśniowskiego-Crohna).

Zapalenie odbytnicy może również występować jako powikłanie działań leczniczych, takich jak antybiotykoterapia lub radioterapia (po naświetlaniach terapeutycznych np. w przypadku raka odbytnicy lub prostaty).

Przebieg i objawy

Zapalenie odbytnicy może mieć przebieg ostry lub przewlekły. Objawami mogą być: ropny, krwisty bądź śluzowy wyciek z odbytu, ostre i przewlekłe bóle, parcie na stolec (łac. tenesmus), nierzadko bolesne. Rektoskopowo uwidacznia się ostre przekrwienie śluzówki odbytnicy i kanału odbytu, która łatwo ulega uszkodzeniu, a także nadżerki i/lub owrzodzenia z treścią ropną.

Rozpoznanie

Diagnostyka polega na zebraniu dokładnego wywiadu (leczenie antybiotykami, naświetlaniami, zachowania seksualne) na tradycyjnym badaniu proktologicznym oraz badaniu rektoskopowym lub proktoskopowym kanału odbytu i odbytnicy, a w przypadku podejrzenia infekcji także pobraniu wymazu do analizy mikrobiologicznej. Podejrzenie przewlekłej zapalnej choroby jelita grubego wymaga przeprowadzenia kolonoskopii z pobraniem wycinków do badania histopatologicznego. W przypadku stwierdzenia infekcyjnego zapalenia odbytnicy nieodzowne jest wykluczenie współistniejącego zakażenia HIV oraz przebadanie partnera seksualnego osoby chorej.

Leczenie

Przypadki infekcyjne wymagają leczenie antybakteryjnego lub antywirusowego. Leczeniu powinien poddać się również partner seksualny. Przypadki nieinfekcyjne wymagają odstawienia lub zmiany antybiotyku. Zapalenia po radioterapii są wyjątkowo trudne do leczenia.

Bibliografia

EJ. Klein, LS. Fisher, AW. Chow, LB. Guze. Anorectal gonococcal infection. „Ann Intern Med”. 86 (3), s. 340-346, 1977. DOI: 10.7326/0003-4819-86-3-340. PMID: 402879.
Proktologia. K. Bielecki i A. Dziki (red.). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL. ISBN 83-200-2412-9.
Wilhelm Brühl, Volker Wienert, Alexander Herold: Aktuelle Proktologie. Brema: UNI-MED-Verl., 2011. ISBN 978-3-8374-1250-5.