Zaroślak żółtowąsy

Zaroślak żółtowąsy
	Atlapetes fulviceps
	(d’Orbigny & Lafresnaye, 1837)
	; Rycina zamieszczona w Voyage dans l'Amérique méridionale A. d’Orbigny’ego (tom 9, 1847)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	pasówki
Rodzaj	Atlapetes
Gatunek	zaroślak żółtowąsy
Synonimy
	Emberiza fulviceps d’Orbigny & Lafresnaye, 1837;
	Emberiza fulviceps d’Orbigny & Lafresnaye, 1837;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zaroślak żółtowąsy^[3]^[4] (Atlapetes fulviceps) – gatunek małego ptaka z rodziny pasówek (Passerellidae). Zamieszkuje góry Boliwii i północno-zachodniej Argentyny. Jest uznawany za gatunek najmniejszej troski.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali Alcide d’Orbigny i Frédéric de Lafresnaye, nadając mu nazwę Emberiza fulviceps. Opis ukazał się w 1837 roku w czasopiśmie „Magasin de zoologie”. Jako miejsce typowe autorzy wskazali Tacora (obecnie Totora) w departamencie Cochabamba w Boliwii^[5]^[6]. Nie wyróżnia się podgatunków^[7]^[8]^[9]^[10].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Atlapetes: połączenie słowa Atlas z gr. πετης petēs – „lotnik”, πετομαι petomai – „latać”^[11].
fulviceps: łac. fulvus – „śniady, opalony” – ceps „głowy” od łac. caput – „głowa”^[12].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Nieduży ptak ze średniej wielkości, grubym u nasady, czarnym dziobem. Szczęka i żuchwa są lekko zakrzywione. Tęczówki w kolorze średniego brązu. Nogi brązowawe. Górna część głowy, z policzkami, kark i boki szyi cynamonowe, kontrastuje z żółtą dolną częścią, podbródkiem, gardłem i podgardlem, na którym wyraźnie widoczny jest cynamonowy pasek wąsowy. Pomiędzy dziobem a okiem charakterystyczna żółta plamka. Górne części ciała zielone, skrzydła i ogon ciemniejsze z łupkowo-szarymi obrzeżami. Dolne części ciała oliwkowe, z żółtawym brzuchem. Brak dymorfizmu płciowego. Długość ciała z ogonem 17 cm; jeden zbadany osobnik ważył 28,2 g^[7]^[9].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Zaroślak żółtowąsy występuje w boliwijskich Andach od departamentu La Paz na południe do departamentu Tarija oraz w północno-zachodniej Argentynie w prowincjach Jujuy i Salta. Jest gatunkiem osiadłym^[7]^[9]. Jego zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje 200 tys. km²^[13].

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Zaroślak żółtowąsy jest gatunkiem endemicznym. Jego głównym habitatem są obrzeża wilgotnych lasów Yungas, zalesione wąwozy, doliny strumieni, otwarte lasy z przewagą olszy, starsze lasy wtórne. Spotyka się go także na obrzeżach lasów Polylepis^[a]. Zazwyczaj występuje na wysokościach od 1500 do 3600 m n.p.m.^[7] Jest gatunkiem osiadłym, jednak stwierdzono okresowe migracje na niżej położone stanowiska w okresie zimowym, nawet do wysokości 400 m n.p.m.^[7]

Jest gatunkiem wszystkożernym (zjada owady, nasiona i owoce). Żeruje bezpośrednio nad ziemią i w krzakach do wysokości 3 m. Żeruje pojedynczo lub w parach^[7].

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Brak informacji o rozmnażaniu, wiadomo tylko, że obserwowano jaja w styczniu w prowincji Jujuy w północnej Argentynie^[7].

Status[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN zaroślak żółtowąsy klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern)^[2]. Liczebność populacji nie jest określona, zaś jej trend oceniany jest jako spadkowy z powodu zmniejszania się ich naturalnego habitatu^[13]. Gatunek opisywany jest jako lokalnie dość pospolity^[7].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Lasy Polylepis są to formacje leśne, których górna granica występowania przewyższa 5000 m n.p.m., znacznie powyżej naturalnego poziomu występowania innych lasów. Składają się głównie z drzew rodzaju Polylepis, krzewów i traw. Drzewa Polylepis są sękate i mają zazwyczaj niewielką wysokość (chociaż pewne gatunki osiągają wysokość przekraczającą 10 m), szorstką i grubą wielowarstwową korę. Tworzą zarówno gęste skupiska, jak i niewielkie kępy drzew.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Atlapetes fulviceps, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Atlapetes fulviceps, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 378, 1999.
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: PASSERELLIDAE Cabanis & Heine, 1850-51 – PASÓWKI – NEW WORLD SPARROWS AND ALLIES (Wersja: 2022-05-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-09-04].
↑ Denis Lepage: Fulvous-headed Brush-Finch Atlapetes fulviceps (d'Orbigny & Lafresnaye, 1837). Avibase. [dostęp 2022-09-04]. (ang.).
↑ A. d’Orbigny & F. deA.’O.& F. Lafresnaye A. d’Orbigny & F. deA.’O.& F., Synopsis Avium, in ejus per Americam meridionalem itinere, collectarum et ab ipso viatore necnon, „Magasin de zoologie”, 7 cl. 2, Paryż: Lequien fils, 1837, s. 77 (fr. • łac.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Alvaro Jaramillo: Fulvous-headed Brushfinch Atlapetes fulviceps, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-09-04]. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World sparrows, bush tanagers. IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-09-04]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 592. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-09-04] .
↑ Atlapetes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-04] (ang.).
↑ fulviceps, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-03] (ang.).
↑ ^a ^b Fulvous-headed Brush-finch Atlapetes fulviceps, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-09-04]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[uwaga1-14] Lasy Polylepis są to formacje leśne, których górna granica występowania przewyższa 5000 m n.p.m., znacznie powyżej naturalnego poziomu występowania innych lasów. Składają się głównie z drzew rodzaju Polylepis, krzewów i traw. Drzewa Polylepis są sękate i mają zazwyczaj niewielką wysokość (chociaż pewne gatunki osiągają wysokość przekraczającą 10 m), szorstką i grubą wielowarstwową korę. Tworzą zarówno gęste skupiska, jak i niewielkie kępy drzew.

[itis-1] Atlapetes fulviceps, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Atlapetes fulviceps, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mc-3] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 378, 1999.

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: PASSERELLIDAE Cabanis & Heine, 1850-51 – PASÓWKI – NEW WORLD SPARROWS AND ALLIES (Wersja: 2022-05-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-09-04].

[AviBase-5] Denis Lepage: Fulvous-headed Brush-Finch Atlapetes fulviceps (d'Orbigny & Lafresnaye, 1837). Avibase. [dostęp 2022-09-04]. (ang.).

[oryg-6] A. d’Orbigny & F. deA.’O.& F. Lafresnaye A. d’Orbigny & F. deA.’O.& F., Synopsis Avium, in ejus per Americam meridionalem itinere, collectarum et ab ipso viatore necnon, „Magasin de zoologie”, 7 cl. 2, Paryż: Lequien fils, 1837, s. 77 (fr. • łac.).

[botw-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Alvaro Jaramillo: Fulvous-headed Brushfinch Atlapetes fulviceps, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-09-04]. (ang.).

[ioc-8] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): New World sparrows, bush tanagers. IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-09-04]. (ang.).

[HBW_16-9] Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 592. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).

[hbwcheck6-10] HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-09-04] .

[11] Atlapetes, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-04] (ang.).

[12] fulviceps, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-03] (ang.).

[birdlife-13] Fulvous-headed Brush-finch Atlapetes fulviceps, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-09-04]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[a]