Zbójek długonosy
Rhyncholestes raphanurus | |||
Osgood, 1924[1] | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj |
Rhyncholestes | ||
Gatunek |
zbójek długonosy | ||
Synonimy | |||
| |||
Podgatunki | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
![]() | |||
Zasięg występowania | |||
![]() |
Zbójek długonosy[5] (Rhyncholestes raphanurus) – gatunek ssaka z rodziny zbójnikowatych (Caenolestidae), jedyny przedstawiciel rodzaju zbójek[5] (Rhyncholestes).
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek i rodzaj po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1924 roku amerykański teriolog Wilfred Hudson Osgood nadając im odpowiednio nazwy Rhyncholestes[2] i Rhyncholestes raphanurus[1]. Miejsce typowe to ujście rzeki Inio (43°22′08″S 74°03′08″W/-43,368889 -74,052222), południowy kraniec wyspy Chiloé, region Los Lagos, Chile[6][3][7]. Holotyp to skóra i czaszka dorosłej samicy o sygnaturze FMNH 22422 z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Chicago; odłowiony 12 stycznia 1923 roku przez Osgooda[3]. Podgatunek continentalis po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1987 roku niemiecki teriolog Johannes Bublitz nadając mu nazwę Rhyncholestes continentalis[3]. Miejsce typowe to Cerro La Picada (41°04′35″S 72°24′40″W/-41,076389 -72,411111), na wysokości 450 m n.p.m., Los Lagos, Chile[3][7]. Holotyp to dorosła samica o sygnaturze BMNH 75.1723 z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie; odłowiony 14 kwietnia 1973 roku przez argentyńskiego paleontologa Osvaldo Reiga[3]. Jedyny przedstawiciel rodzaju zbójek[5] (Rhyncholestes)[8][9][6].
Ograniczone dane genetyczne i bardziej istotne dane morfologiczne sugerują, że Rhyncholestes raphanurus jest taksonem siostrzanym dla Lestoros inca[10][11]. Podgatunek continentalis został pierwotnie opisany jako odrębny gatunek na podstawie wysokości drugiego guzka na kłach samic, ale potrzeba więcej danych, aby potwierdzić jego odrębność[8]; w takim ujęciu autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunki[8].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Rhyncholestes: gr. ῥυγχος rhunkhos ‘pysk, ryj’[12]; ληστης lestes ‘rozbójnik, bandyta’, od λῃστευω lēisteuō ‘grabić, łupić’[13].
- raphanurus: gr. ῥαφανος rhaphanos ‘kapusta’[14]; ουρα oura „ogon”[15].
- continentalis: nowołac. continentalis ‘kontynentalny, z kontynentu’, od łac. continens, continentis ‘kontynent’, od continere ‘trzymać się razem’[16].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Zbójek długonosy występuje w zależności od podgatunku[17]:
- R. raphanurus raphanurus – Chiloé, południowe Chile.
- R. raphanurus continentalis – kontynentalne południowo-środkowe Chile (Los Lagos) i przyległa Argentyna (Park Narodowy Nahuel Huapi).
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 9,7–12,8 cm, długość ogona 6,5–8,8 cm, długość tylnej stopy 1,9–2,4 cm; masa ciała 23–30 g, czasami 36–40 g; samce wydają się być nieco większe niż samice[17][18]. Mają raczej ciemne umaszczenie. Mają małe, okrągłe uszy oraz krótki ogon[19].
Odżywianie
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten głównie odżywia się bezkręgowcami żyjącymi w glebie. Dodatkiem do ich diety są rośliny oraz grzyby[19].
Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]Występują one w terenach leśnych od poziomu morza (na wyspie Chiloé) do maksymalnie 1135 m n.p.m. Prowadzą głównie naziemny i nocny tryb życia[4].
Status
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2008 roku klasyfikuje zbójka długonosego jako gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened). Wcześniej – od 1996 roku – miał on status gatunku narażonego na wyginięcie (VU – Vulnerable). Głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest utrata siedlisk spowodowana wycinką lasów[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Osgood 1924 ↓, s. 170.
- ↑ a b Osgood 1924 ↓, s. 169.
- ↑ a b c d e f g J. Bublitz. Untersuchungen zur Systematik der rezenten Caenolestidae Trouessart, 1898. Unter Verwendung craniomeatrischer Methoden. „Bonner Zoologische Monographien”. 23, s. 80, 1987. (niem.).
- ↑ a b c G.M. Martin , Rhyncholestes raphanurus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-22] (ang.).
- ↑ a b c W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 6. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Rhyncholestes raphanurus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-07-22].
- ↑ a b B.D. Patterson: Genus Rhyncholestes Osgood, 1924. W: A.L. Gardner (red.): Mammals of South America. Cz. 1: Marsupials, Xenarthrans, Shrews, and Bats. Chicago: University of Chicago Press, 2005, s. 126. ISBN 978-0-226-28240-4. (ang.).
- ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 56. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Rhyncholestes raphanurus Osgood, 1924. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-07-21]. (ang.).
- ↑ R. Ojala-Barbour, C.M. Pinto, J. Brito M., L. Albuja V., T.E. Lee Jr. & B.D. Patterson, 2013. A new species of shrew-opossum (Paucituberculata: Caenolestidae) with a phylogeny of extant caenolestids. „Journal of Mammalogy”. 94 (5), s. 967–982, 2013. DOI: 10.1644/13-MAMM-A-018.1. (ang.).
- ↑ M.A. Abello, N. Toledo & E. Ortiz-Jaureguizar. Evolution of South American Paucituberculata (Metatheria: Marsupialia): adaptive radiation and climate changes at the Eocene- Oligocene boundary. „Historical Biology”. 32 (1), s. 476, 2020. DOI: 10.1080/08912963.2018.1502286. (ang.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 197.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 123.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 193.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 247.
- ↑ continentalis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-20] (ang.).
- ↑ a b B. Patterson: Family Caenolestidae (Shrew-Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 198–197. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 42. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ a b A. Moore: Rhyncholestes raphanurus (Chilean shrew opossum). Animal Diversity Web. [dostęp 2020-06-17]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- W.H. Osgood. Review of living caenolestids with description of a new genus from Chile. „Publication. Field Museum of Natural History. Zoological series”. 14 (2), s. 165–172, 1924. (ang.).
- Edmund C. Jaeger , Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).