Kościół Wolnych Chrześcijan w RP
| Klasyfikacja systematyczna wyznania | |||||||||||
| Chrześcijaństwo └ Protestantyzm └ Bracia plymuccy | |||||||||||
| Prądy teologiczne | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nurty pobożnościowe | |||||||||||
| Siedziba | |||||||||||
| Zwierzchnik | |||||||||||
| Organ ustawodawczy |
Rada Kościoła | ||||||||||
| Zasięg geograficzny | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||
Kościół Wolnych Chrześcijan w Rzeczypospolitej Polskiej – Kościół protestancki w Polsce o charakterze ewangelikalnym, wywodzący się z nurtu otwartych braci plymuckich. W 2021 roku Kościół liczył 3114 wiernych (w tym 160 duchownych) w 45 zborach[1]. Siedzibą władz Kościoła jest miasto Katowice. Jest wpisany do rejestru Kościołów i związków wyznaniowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w dziale A pod nr 11. Wydaje własne czasopismo – kwartalnik "Łaska i Pokój". Przewodniczącym Rady Kościoła jest prezbiter Jerzy Karzełek.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Za prekursorów ruchu braci plymuckich w Polsce Centralnej należy uznać trzech byłych księży rzymskokatolickich: Wacława Żebrowskiego, Antoniego Przeorskiego i Stanisława Bortkiewicza, którzy w 1912 roku w Warszawie zarejestrowali Zrzeszenie Zwolenników Nauki Pierwotnych Chrześcijan (tzw. pierwochrześcijanie). Równocześnie na Śląsku Cieszyńskim od 1909 roku za sprawą Józefa Mrózka seniora odbywały się w Trzanowicach regularne nabożeństwa o charakterze zbliżonym do praktyki braci plymuckich. Niedługo potem utworzono zbór w Boguminie. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości grupa wiernych skupionych wokół Józefa Mrózka seniora staje się częścią Zrzeszenia Zwolenników Nauki Pierwotnych Chrześcijan. Po 1921 roku dzięki akcji misyjnej powstają nowe zbory pierwochrześcijan: w Krakowie, Tarnowie, Nowym Sączu, Lublinie, Piotrkowie Trybunalskim, Kozakowicach-Nierodzimiu i Chorzowie.
W czasie II wojny światowej część zborów zaprzestała działalności, a część związała się z wyznaniami, które w Generalnym Gubernatorstwie utworzyły Związek Nieniemieckich Ewangelicko-Wolnokościelnych Zborów (baptyści). 3 maja 1947 roku w Pszczynie pierwochrześcijanie powołali Związek Wolnych Chrześcijan, który 24 maja 1947 roku wszedł w skład Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego (ZKE). Na czele ugrupowania stał wtedy Stanisław Krakiewicz, a innymi czołowymi przedstawicielami ruchu braci plymuckich we władzach ZKE byli Józef Mrózek senior i Józef Mrózek junior.
Do roku 1975 wolni chrześcijanie byli dominującym ugrupowaniem w ZKE i nadzorowali większość kościelnych agentur. W roku 1975 pozbawiono ich tej uprzywilejowanej pozycji. „Niechrześcijańska postawa” Krakiewicza owocowała niechęcią innych ugrupowań względem wolnych chrześcijan. 8 marca 1980 na posiedzeniu Rady Kościoła omawiano „sprawę Krakiewicza” i I Zboru warszawskiego. Krakiewicza obwiniano o wszelkie zło w Kościele. Wolni chrześcijanie nie chcieli przyjąć do wiadomości, że Krakiewicz ponosi główną winę[2]. Wyeliminowanie Krakiewicza, ich przedstawiciela, oraz nierozwiązana sprawa w I zborze warszawskim były powodem rosnącego niezadowolenia wśród wolnych chrześcijan. Najpierw przeprowadzili sondażowe rozmowy z PKChB o ewentualnej możliwości akcesu. Uczestnikom tego spotkania Prezydium ZKE udzieliło nagany. W tej sytuacji wolni chrześcijanie w oświadczeniu skierowanym do Prezydium Kościoła zarzucili, że trwa „akcja przechwytywania zborów przez ruch zielonoświątkowy” i wskazywali na przykłady „przejętych” lub majoryzowanych zborów. Domagali się większej swobody dla poszczególnych ugrupowań, nie podobał im się dyktat ze strony Prezydium i żądali reorganizacji Kościoła[3]. Ponieważ stawiane warunki nie zostały spełnione, 30 grudnia 1980 przesłano pismo do Urzędu ds. Wyznań z wnioskiem o rejestrację[4].
W roku 1981 wolni chrześcijanie po opuszczeniu ZKE utworzyli Kościół Wolnych Chrześcijan, który został zarejestrowany jako związek wyznaniowy[5]. Po wprowadzeniu stanu wojennego, w październiku 1982 roku podczas spotkania z ministrem Adamem Łopatką, kierownikiem Urzędu do Spraw Wyznań przewodniczący Rady Kościoła Józef Folwarczny z uznaniem odniósł się do idei Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego oraz pozytywnie ocenił działania rządu[6]. Po opuszczeniu struktur ZKE Kościół nie uczestniczy w żadnych ekumenicznych inicjatywach, nawet stricte ewangelikalnych. Ugrupowanie to cechuje izolacjonizm i antyekumenizm[7].
W czasach PRL-u część działaczy tego Kościoła współpracowała ze Służbą Bezpieczeństwa (Krakiewicz[8], Folwarczny[9], Turkanik[10]). Natomiast niezłomną postawą wobec władz wykazali się: Józef Mrózek (junior), Zdzisław Repsz i Józef Prower.
Nauka[edytuj | edytuj kod]
Wolni chrześcijanie wierzą w trójjedynego Boga, a za podstawę swojej wiary uznają 39 kanonicznych ksiąg Starego Testamentu i 27 kanonicznych ksiąg Nowego Testamentu. Praktykowana jest wiara w zmartwychwstanie ciała, pochwycenie wierzących i powtórne przyjście Jezusa Chrystusa na ziemię oraz ustanowienie przez Niego Tysiącletniego Królestwa. Nie praktykuje się chrztu niemowląt, tylko człowiek w wieku świadomym może zostać ochrzczony przez zanurzenie w wodzie. Komunię bracia wolni przyjmują pod dwiema postaciami: Chleba i Wina. Członkowie Zborów zgodnie z nauką Nowego Testamentu są lojalnymi obywatelami i starają się o pomyślność swej ojczyzny.
Duchowni[edytuj | edytuj kod]
W Kościele Wolnych Chrześcijan nie ma podziału na duchownych i laików. Według doktryny wierzący powinni być „duchowi”, czyli pełni Ducha Świętego, by reprezentować Boga w świecie i zwiastować Jego zbawienie. Nie ma też hierarchii władzy, bo wszyscy są równi przed Bogiem. Jest natomiast podział ze względu na pełnioną służbę i odpowiedzialność (starsi, diakoni).
Administracja Kościoła[edytuj | edytuj kod]
Kościół Wolnych Chrześcijan w RP liczy:
.JPG)
- 40 zborów:
- Balin, ul. Wyzwolenia 86, nabożeństwa w każdą niedzielę oraz środę[11],
- Białogard, Kisielice Duże 11a[12],
- Bielsko-Biała, ul. Smolna 19; pastor Piotr Żądło,
- Boża Wola, ul. Sadowa 30 (od 1986), nabożeństwa w niedzielę o 11.00 oraz w każdy czwartek o 18.00,
- Bukowno, ul. Sławkowska 132, nabożeństwa w niedzielę o 10.00 oraz w każdy wtorek o 17.30,
- Bytom, pl. Słowiański 9, nabożeństwa w niedzielę o 10.00 oraz w każdy czwartek o 18.00 (studium biblijne); w piątek o 17.00 szkółka biblijna dla dzieci[13],
- Chorzów, ul. Wesoła 4, nabożeństwa w niedzielę o 9.30 oraz w każdy czwartek o 18.00,
- Chrzanów, ul. Balińska 19, nabożeństwa w niedzielę o 9.45 oraz w każdy czwartek o 17.30,
- Cieszyn, ul. Korfantego 24, nabożeństwa w niedzielę o 9.30 oraz w każdy czwartek o 18.00; Kościół pojawił się na Śląsku Cieszyńskim na początku lat 20. XX wieku, a czołową jego postacią był Józef Mrózek[14]. Wspólnoty istniały w Cieszynie i Nierodzimiu,
- Częstochowa, ul. Kościelna 60[15], nabożeństwa w niedzielę o 9.45 oraz w każdy czwartek o 17.30,
- Dzięgielów, ul. Graniczna 32 (dom prywatny), nabożeństwa w niedzielę o 10.00 oraz we wtorki (modlitewne), środy (studium Słowa Bożego) i czwartki (spotkanie młodzieżowe) o 18.00,
- Gdańsk, ul. Sternicza 17, nabożeństwa w niedzielę o 10.00 oraz w każdy wtorek o 17.30[16],
- Jastrzębie-Zdrój-Ruptawa, ul. Cieszyńska 30, nabożeństwa w niedzielę o 9.30 oraz w każdy czwartek o 18.00[17][18],
- Jaworzno, ul. Szelonka 43, nabożeństwa w niedzielę o 9.30 oraz w każdą środę o 17.30,
- Katowice, ul. gen. Zajączka 21, nabożeństwa w niedzielę o 10.00 oraz w każdą środę o 18.30[19],
- Koło, ul. 3 Maja 75, nabożeństwa w niedzielę o 10.00 oraz w każdy czwartek o 18.00,
- Koszalin, ul. Józefa Piłsudskiego 65,
- Lublin, ul. Prusa 4a, starszy zboru Stanisław Cichosz, nabożeństwa w niedzielę o 11:00 oraz w każdy czwartek o 18:00[20],
- Mikołów, ul. Katowicka 18, nabożeństwa w niedzielę o 9.30 oraz w każdy wtorek i piątek o 17.00,
- Mława, ul. Andersa 26, nabożeństwa w niedzielę o 10.00 oraz w każdy czwartek o 18.00[21],
- Myszków, ul. Paderewskiego 37, nabożeństwa w niedzielę o 10.00 oraz w każdy czwartek o 18.00[22],
- Oświęcim, ul. Polna 34, nabożeństwa w niedzielę o 10.00 oraz w każdy czwartek o 17.00,
- Palowice, ul. Szeroka 54 c, nabożeństwa w niedzielę o 10.00 oraz w każdy czwartek o 18.00[23],
- Piasek, ul. Katowicka 59; pastor Ewald Kojzarek[24],
- Piła, al. Lipowa 49, nabożeństwa w niedzielę o 10.00; studium biblijne w każdą środę o 18.00,
- Pruszków, ul. Promyka 7, nabożeństwa w niedzielę o 10.00 oraz w każdą środę o 18.00,
- Rybnik, ul. Rudzka 5, nabożeństwa w niedzielę o 10.00 oraz w każdy czwartek o 17.00[25],
- Rydułtowy, ul. Strzelców Bytomskich 6, nabożeństwa w niedzielę o 10.00 oraz w każdą środę o 17.15, w każdy piątek o 18.00 spotkania młodzieżowe,
- Skoczów, budynek zboru ul. Mennicza 16, nabożeństwa niedzielne w Miejskim Centrum Kultury w Skoczowie przy ul. Targowej 26 o 10.00,
- Szczecinek, ul. Warmińska 5, nabożeństwa w niedzielę o 10.00 oraz w każdy czwartek o 18.00,
- Świętochłowice pod nazwą własną Społeczność Chrześcijan w Świętochłowicach, ul. Wyzwolenia 6-8, od 2007 (wcześniej, od 2005, placówka zbioru w Palowicach), nabożeństwa w niedzielę o 10.00[26],
- Tarnów, ul. Wielkie Schody 1, nabożeństwa w niedzielę 10.00 oraz w środę 18.00.
- Tychy, ul. Frycza Modrzewskiego 37, Osiedle F-6, nabożeństwa w niedzielę o 10.00 oraz w każdy piątek o 18.00,
- Ustroń, ul. Cicha 17, nabożeństwa w niedzielę o 9.00 oraz w każdą środę o 18.00,
- Warszawa Kurpiowska,
- Warszawa Ursus, ul. Opieńskiego 14[27],
- Wrocław I,
- Wrocław II,
- Żory, ul. Kłapczyka 41 c, placówka powstała w 1981[28][29],
- Żywiec
- 8 placówek: Chabówka, Kołobrzeg, Łódź (ul. Podhalańska 113; nabożeństwa w niedzielę o 16.00 oraz w każdą środę o 18.00), Nowy Sącz, Popardowa, Słupsk, Tarnów.
Rada Kościoła Wolnych Chrześcijan[edytuj | edytuj kod]
Główną władze w Kościele sprawuje Rada Kościoła, w skład której wchodzą:
- przewodniczący: Jerzy Karzełek
- zastępca przewodniczącego: Adam Małkiewicz
- zastępca przewodniczącego: Czesław Bassara
- sekretarz: Jerzy Kowalczuk
- skarbnik: Włodzimierz Filipski
- członek Rady: Krzysztof Gołębiowski
- członek Rady: Marek Nalewajka
- członek Rady: Piotr Żądło
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Dominik Rozkrut, Mały Rocznik Statystyczny Polski, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2022, s. 116, ISSN 1640-3630.
- ↑ Tomaszewski 2009 ↓, s. 340.
- ↑ Tomaszewski 2009 ↓, s. 329.
- ↑ Tomaszewski 2009 ↓, s. 330.
- ↑ Ciecieląg i in. 2016 ↓, s. 70.
- ↑ Spotkanie min. A. Łopatki ze zwierzchnikami chrześcijańskich związków wyznaniowych. „Słowo Powszechne”, 26 października 1982.
- ↑ Jańczuk 2016 ↓, s. 180.
- ↑ Michalak 2014 ↓, s. 253.
- ↑ Ciućka 2017 ↓.
- ↑ Henryk Turkanik Inwentarz Archiwalny IPN
- ↑ Archiwalna strona zboru w Balinie. balin.kwch.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-15)].
- ↑ Archiwalna strona zboru w Białogardzie. bialogard.kwch.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-21)].
- ↑ Strona zboru w Bytomiu
- ↑ Śląsk Cieszyński w latach 1918-1945. Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2015, s. 256. ISBN 978-83-935147-5-5.
- ↑ Mariusz Kocoł: Dzieje ewangelicznych Kościołów protestanckich w Częstochowie (1958-2012). Częstochowa: Częstochowskie Wydawnictwo Archidiecezjalne REGINA POLONIAE, 2017. ISBN 978-83-65209-70-2.
- ↑ Strona zboru w Gdańsku
- ↑ Strona zboru w Jastrzębiu-Zdroju
- ↑ Strona archiwalna zboru w Jastrzębiu-Zdroju. [dostęp 2018-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-22)].
- ↑ Strona zboru w Katowicach
- ↑ Strona zboru w Lublinie
- ↑ Strona zboru w Mławie
- ↑ Strona zboru w Myszkowie
- ↑ Strona zboru w Palowicach
- ↑ Strona zboru w Piasku
- ↑ Archiwalna strona zboru w Rybniku. rybnikkwch.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-25)].
- ↑ Społeczność Chrześcijan w Świętochłowicach
- ↑ Archiwalna strona zboru w Warszawie-Ursusie. [dostęp 2016-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-19)].
- ↑ Chrześcijańska Wspólnota Żory
- ↑ Archiwalna strona Wspólnoty Chrześcijańskiej w Żorach. zory.kwch.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-03)].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Paweł Ciecieląg, Grzegorz Gudaszewski, Mikołaj Haponiuk, Wojciech Sadłoń, Karol Sobestiański, Wioletta Zwalińska: Wyznania religijne w Polsce 2012-2014. Warszawa: GUS, 2016, s. 70–71. ISBN 978-83-7027-612-6. OCLC 958219364.
- Adam Ciućka: Kościół pod nadzorem bezpieki. Ekumenizm.pl, 08 marzec 2017.
- L. Jańczuk. Ekumenizm polskiego środowiska ewangelikalnego. „Roczniki Teologiczne”. T. LXIII, z. 7, s. 171–189, 2016. KUL.
- Jerzy Karzełek. Kościół Wolnych Chrześcijan. „Łaska i Pokój”, s. 8–12, 2009.
- Józef Mrózek. Rys historyczny ruchu Braci Wolnych. „Łaska i Pokój”. Nr 1-3, 1982.
- Józef Mrózek jun., Rys historyczny ruchu braci wolnych, „Łaska i Pokój” wydanie specjalne 2009, s. 4–7.
- Ryszard Michalak: Polityka wyznaniowa państwa polskiego wobec mniejszości religijnych w latach 1945–1989. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, 2014. ISBN 978-83-7842-124-5.
- Henryk Ryszard Tomaszewski: Wspólnoty chrześcijańskie typu ewangeliczno-baptystycznego na terenie Polski w latach 1858–1939. Warszawa: 2006, s. 103-112.
- Henryk Ryszard Tomaszewski: Zjednoczony Kościół Ewangeliczny 1947-1987. Warszawa: KOMPAS II, 2009. ISBN 978-83-925744-5-3.
- Tadeusz Jacek Zieliński: Protestantyzm ewangelikalny. Studium specyfiki religijnej. Warszawa: 2013, s. 248–249.