Zbigniew Masternak

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zbigniew Masternak
Ilustracja
Zbigniew Masternak
Data i miejsce urodzenia

1978
Piórków

Narodowość

polska

Język

polski

Dziedzina sztuki

powieść, opowiadanie, scenariusz filmowy

Ważne dzieła

cykl powieściowy „Księstwo”

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Zbigniew Masternak (ur. 1978 w Piórkowie) – polski prozaik, autor scenariuszy filmowych, reportażysta. Piłkarz.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodzi ze wsi Piórków w Górach Świętokrzyskich. Ma siostrę i brata. Jego kuzynem jest bokser Mateusz Masternak. Pierwsze opowiadania zaczął pisać w szkole podstawowej. W 1997 ukończył z wyróżnieniem Liceum Ogólnokształcące im. B. Głowackiego w Opatowie. Studiował prawo na UMCS w Lublinie i polonistykę na Uniwersytecie Wrocławskim, lecz żadnego z tych kierunków nie ukończył. W 2009 ukończył scenariopisarstwo w Krakowskiej Szkole Filmu i Komunikacji Audiowizualnej.

Obecnie mieszka wraz z żoną Renatą i synem Wiktorem (ur. 2007) w Puławach. Renata Masternak (ur. 1987) zajmuje się fotografią.

W 2014 roku powstał film dokumentalny Skazani na książki – Zbigniew Masternak w reżyserii Iwony Nowackiej, w którym Zbigniew Masternak opowiedział o swojej drodze z boiska piłkarskiego do literatury[1].

Twórczość literacka[edytuj | edytuj kod]

Zadebiutował w 2000 na łamach „Twórczości” dwoma opowiadaniami z Księstwa. Księgi drugiej – Niech żyje wolność i Posąg Emeryka. W 2006 ukazał się jego debiut książkowy – powieść Niech żyje wolność (poprawiona wersja Księstwo. Księga druga) oraz druga powieść pt. Chmurołap. Nakładem wydawnictwa Zysk i S-ka ukazała się w 2008 trzecia powieść Zbigniewa Masternaka – Scyzoryk. Trzy pierwsze księgi Chmurołap, Niech żyje wolność i Scyzoryk, które zostały wydane w jednym tomie w 2011, tworzą wieloczęściowy autobiograficzny cykl pt. Księstwo. W 2014 roku ukazała się księga czwarta cyklu pt. Nędzole, którą zamierza sfilmować Krzysztof Zanussi[2]. W 2021 roku ukazała się część piąta cyklu zatytułowana Książę bez ziemi[potrzebny przypis].

W 2023 roku wszystkie pięć tomów cyklu zostało wydanych w jednej książce przez Warszawski Klub Przyjaciół Ziemi Kieleckiej jako Pięcioksiąg przygód Księcia, bohatera naszych czasów.

Proza Masternaka jest zaangażowana społecznie. W trzech pierwszych powieściach pisarz portretuje rodzimą prowincję bez taryfy ulgowej, nie stroni od naturalizmu. Na pierwszy plan wysuwają się ludzie z ich nierzadko przetrąconymi życiorysami, zwierzęcymi odruchami i starannie skrywanymi ciemnymi sprawkami.

W powieści Nedzole Masternak podjął się opisania tak ważnego zjawiska jak Polacy na emigracji zarobkowej w Europie - opowiedział także o panujących tam stosunkach społecznych, postępującym procesie rozpadu starych struktur demokratycznych.

Jego powieści i opowiadania tłumaczono na język arabski, wietnamski, mongolski, bułgarski[3], macedoński, ukraiński, serbski, rosyjski, niemiecki i włoski[4].

Książki[edytuj | edytuj kod]

  • Księstwo. Księga druga (wydana własnym sumptem, Wydawnictwo i Drukarnia Eurosystem, Wrocław 2005, ISBN 83-921206-3-9)
  • Niech żyje wolność (Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2006, ISBN 83-7298-885-4)
  • Wigilia pana Wiktora (opowiadanie w: Nasze polskie wigilie, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2006, ISBN 83-7506-029-1)
  • Chmurołap (Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2006, ISBN 83-7298-987-7)
  • Scyzoryk (Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2008, ISBN 978-83-7927-318-8)
  • Mój syn będzie piłkarzem (opowiadanie w: Ludzie, miasta, Korporacja Ha!art, Kraków 2008, ISBN 978-83-61407-64-5)
  • Kino polskie 1989-2009. Historia krytyczna (autor eseju: Jańcio Wodnik Jana Jakuba Kolskiego, czyli u Pana Boga za piecem, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2010, ISBN 978-83-61006-15-2)
  • Jezus na prezydenta! Nowela filmowa (Korporacja Ha!art, Kraków 2010, ISBN 978-83-61407-19-5)
  • Księstwo. Trylogia młodzieńcza (Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2011, ISBN 978-83-7506-801-6)
  • Co piłka robi z człowiekiem? Młodość, futbol i literatura – antologia, współautor (Wyd. Miejskie Posnania, 2012, ISBN 978-83-60557-79-2)
  • Nędzole (Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2014, ISBN 978-83-7785-259-0).
  • Zielona wróżka (opowiadanie w: Pociąg naszego wieku, Wydawnictwo Komograf, Warszawa 2015, ISBN 978-83-64739-15-6)
  • Władysław Orkan. Piewca Gorców i Podhala (autor eseju: Orkan i ja, Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK, Kraków 2015, ISBN 978-83-62473-63-2)
  • Błoto dla zuchwałych, czyli nie tylko Harry był brudny. Reportaż (Biblioteka „Bez podziałów”, Kielce-Chroberz 2016, ISBN 978-83-65019-13-4)
  • Kniaź. Wybór opowiadań z cyklu „Księstwo” (Wydawnictwo Kameleon, Radom 2017, ISBN 978-83-65577-00-9)
  • Ciągle na spalonym. Reportaż (seria „Marginesy Futbolu”, Warszawa 2018, ISBN 978-83-64026-16-4)
  • Z dziejów gminy Krzeszyce/Aus der Geschichte der Gemeinde Krzeszyce (współautor, redakcja), Gminna Biblioteka Publiczna w Krzeszycach, 2018
  • Ciężki chleb (opowiadanie w: Majstersztyk chleba, Wydawnictwo Komograf, Warszawa 2019, ISBN 978-83-66118-11-9)
  • Master shot. Kino jako autoportret (Wydawnictwo Kameleon, Radom 2019, ISBN 978-83-65577-17-7)
  • Transfer. Scenariusz filmowy (razem z Jackiem Raginisem i Kubą Wasiakiem, Fundacja Kultury AFRONT, Bukowno 2020, ISBN 978-83-956131-1-1)
  • Nie mylcie mnie z Maradoną. Marginesy futbolu (Fundacja Kultury AFRONT, Bukowno 2021, ISBN 978-83-959506-0-5)
  • Książę bez ziemi (Wydawnictwo Paśny Buriat, Kielce 2021, ISBN 978-83-959547-5-7)
  • Jednoosobowa mafia. Misiek z Nadarzyna (wspomnienia gangstera Mirosława Dąbrowskiego, Wyd. Angry Bear, Tarnów 2021, ISBN 978-83-961208-0-9)
  • Rebelianci i komedianci. Teksty o literaturze (Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2021, ISBN 978-83-8196-171-4)
  • N jak Niebezpieczny. Misiek z Nadarzyna (wspomnienia gangstera Mirosława Dąbrowskiego, Wyd. Angry Bear, Tarnów 2021, ISBN 978-83-961208-1-6)
  • KaRRamBa. Całe życie w najkach (wspomnienia rapera Marcina Kitlińskiego, wyd. Gold Trade Music, Kraków 2021, ISBN 978-83-963706-0-0)
  • Kośba (opowiadanie w: Kwiatki polskie, Związek Pisarzy ze Wsi, Białystok 2021, ISBN 978-83-66912-04-5)
  • Klechdy świętokrzyskie (redakcja antologii, autor przedmowy, autor opowiadania W Krainie Latających Scyzoryków, wyd. Warszawski Klub Przyjaciół Ziemi Kieleckiej, Warszawa 2022, ISBN 978-83-9665-28-0-5)[5]
  • W Krainie Latających Scyzoryków. Wybór opowiadań z cyklu „Księstwo” (wyd. Warszawski Klub Przyjaciół Ziemi Kieleckiej, Warszawa 2023, ISBN 978-83-966528-1-2).
  • Pięcioksiąg przygód Księcia, bohatera naszych czasów (wyd. Warszawski Klub Przyjaciół Ziemi Kieleckiej, Warszawa 2023, ISBN 978-83-966528-2-9)

Inne:

  • Najemnik śmierci, Krzysztof Małyszko (redakcja i opieka artystyczna, Wydawnictwo ESPR, Warszawa 2022, ISBN 978-83-96019-13-4).

Komiksy[edytuj | edytuj kod]

  • Nędzole (adaptacja powieści Nędzole), scenariusz Robert Zaręba, rysunki: zespół, Wydawnictwo Kameleon, Radom 2016, ISBN 978-83-86383-91-7
  • Strzelce Opolskie. Miasto w komiksie (opieka artystyczna, Strzelecki Ośrodek Kultury, Strzelce Opolskie 2021, ISBN 978-83963176-0-5)
  • Pod skrzydłami gryfa. Komiksy o gminie Zamość (opieka artystyczna, Biblioteka Publiczna Gminy Zamość, Gmina Zamość 2022, ISBN 978-83-966258-0-9)
  • Krzywiń, miasto z komiksów. Wczoraj - dzisiaj - jutro (opieka artystyczna, Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Krzywiń, Krzywiń 2023, ISBN 978-83-969911-0-2)

Ekranizacje i adaptacje[edytuj | edytuj kod]

W 2003 roku został zrealizowany film Wiązanka w reżyserii Cezarego Fili (adaptacja przedostatniego rozdziału powieści Niech żyje wolność).

Na podstawie opowiadania Stacja Mirsk (pierwszy rozdział powieści Scyzoryk) w 2005 powstał film w reżyserii Roberta Wrzoska, którego Masternak był współproducentem. Film ten otrzymał Grand Prix na IX Krakowskim Festiwalu Filmowym "Krakffa" i był emitowany w Telewizji Kino Polska oraz w Canal Plus.

Jesienią 2010 reżyser Andrzej Barański zrealizował film Księstwo na podstawie trzech debiutanckich powieści Masternaka: Chmurołap, Niech żyje wolność, Scyzoryk[6]. Polska premiera filmu odbyła się 9 czerwca 2011 podczas 36. FPFF w Gdyni, w sekcji Panorama Polskiego Kina. Premiera światowa odbyła się 4 lipca 2011 podczas 46. MFF w Karlovych Varach – film pokazano w konkursie głównym.

Audiobooki[edytuj | edytuj kod]

  • Chmurołap (Wydawnictwo Heraclon International, 2015), czyta Marcin Popczyński[7]
  • Niech żyje wolność (Wydawnictwo Heraclon International, 2015), czyta Marcin Popczyński[8]
  • Scyzoryk (Wydawnictwo Heraclon International, 2015), czyta Marcin Popczyński
  • Nędzole (Wydawnictwo Heraclon International, 2015), czyta Marcin Popczyński
  • Jednoosobowa mafia. Misiek z Nadarzyna (Wydawnictwo Angry Bear, 2021), czyta Marek Molak

Słuchowiska

Nędzole, słuchowisko w odcinkach zrealizowane przez Teatr Polskiego Radia Kielce, 2015[9]

Nagrody, wyróżnienia, stypendia[edytuj | edytuj kod]

  • 2007 – stypendium literackie "Homines Urbani" w Willi Decjusza w Krakowie, kwiecień – czerwiec 2007
  • 2011 – Świętokrzyska Nagroda Kultury[10].
  • 2011 – Doroczna Nagroda Starosty Puławskiego w Dziedzinie Kultury 2011
  • 2012 – Nagroda i. Władysława Orkana za "wybitną twórczość literacką ze szczególnym uwzględnieniem cyklu powieściowego Księstwo "[11]
  • 2014 – Nominacja do tytułu Człowiek Roku 2013 w województwie świętokrzyskim[12]
  • 2014 – Nominacja do tytułu Człowiek 25-lecia w województwie świętokrzyskim[13]
  • 2015 – wyróżnienie honorowe (wraz z Iwoną Nowacką i Pawłem Penarskim) za reportaż filmowy „Skazani na książki - Zbigniew Masternak” na II Festiwalu Telewizyjnych Filmów Sportowych „MARATON” w Olsztynie[14]
  • 2016 – Piłkarska Osobowość Lubelszczyzny 2015[15]
  • 2018 – Nagroda Starosty Puławskiego za osiągnięcia w dziedzinie kultury[16]
  • 2021 – stypendium Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu[17]
  • 2023 – stypendium dziennikarskie Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej

Piłka nożna[edytuj | edytuj kod]

Zbigniew Masternak podczas rozgrywek II Pucharu Polski Piłki Błotnej

Jego pasją jest futbol. Trenował m.in. w OKS Opatów, Koronie Kielce, Motorze Lublin (jako LKP Lublin), FK Lwów (Ukraina), Ślęzie Wrocław, FC Paris (Francja), następnie w KS Drzewce i MKS Puławiak Puławy. W latach 2011–2013 grał w piłkę błotną w zespole BKS Roztocze Krasnobród. W latach 2014 - 2016 grał w drużynie LC Chełm[18] (w 2016 wypożyczony do FC Rebeliant Kraków). Od 2017 roku występuje w BKP Racovia Gepard. Jest kapitanem Reprezentacji Polskich Pisarzy w Piłce Nożnej[19].

Sukcesy w piłce błotnej:

4 x Mistrzostwo Polski (2011, 2012 - kat. mieszana, 2016, 2018)

2 x Wicemistrzostwo Polski (2013 - kat. mieszana, 2014 - kat. mieszana)

brązowy medal Mistrzostw Polski (2015)

5 x Puchar Polski (2012, 2014, 2016, 2017, 2018)

brązowy medal Pucharu Polski (2015)

brązowy medal Błotnej Ligi Mistrzów (2015)

4 x Król Strzelców Mistrzostw Polski (2011, 2012, 2013, 2014 - kat. mieszana)

3 x Król Strzelców Pucharu Polski (2013, 2014, 2018)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Skazani na książki – Zbigniew Masternak
  2. ↑ Nędzole. ksiazki.wp.pl. [dostęp 2016-02-19].
  3. ↑ Zbigniew Masternak | Полски институт [online], institutpolski.org [dostęp 2016-02-20].
  4. ↑ Artur Borkowski: „Niech żyje wolność”: książka Zbyszka Masternaka wydana w Wietnamie. lublin.naszemiasto.pl, 12 stycznia 2011. [dostęp 2016-02-19].
  5. ↑ Promocja tomu „Klechdy Świętokrzyskie” pod Redakcją Zbigniewa Masternaka (15.12.2022) [online], wbp.kielce.pl [dostęp 2023-02-10] (pol.).
  6. ↑ andy, "Księstwo". Pokaz filmu i spotkanie z reżyserem Andrzejem Barańskim i pisarzem Zbigniewem Masternakiem [online], bialystokonline.pl [dostęp 2012-02-14] (pol.).
  7. ↑ Chmurołap
  8. ↑ Niech żyje wolność
  9. ↑ Przy Radiowej 4. Teatr Polskiego Radia Kielce - „Nędzole" Zbigniewa Masternaka [online], radio.kielce.pl [dostęp 2015-11-12].
  10. ↑ Małgorzata I. Niemczyńska. "Zabiłem mego ojca". „Gazeta Wyborcza”, s. 10-11, 19 sierpnia 2011. Agora. 
  11. ↑ Nagrody im. Orkana. [w:] www.potrawyregionalne.pl [on-line]. JM Media Agencja Informacyjno-Reklamowa Joanna Piejko-Horwath. [martwy link]
  12. ↑ Człowiek Roku 2013 – Zbigniew Masternak. [dostęp 2014-01-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-02)].
  13. ↑ echodnia.eu
  14. ↑ olsztyn.tvp.pl. [dostęp 2015-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-25)].
  15. ↑ Zbigniew MASTERNAK laureatem tytułu „Piłkarska Osobowość Lubelszczyzny 2015” [online], Lubelska Piłka [dostęp 2016-02-13] [zarchiwizowane z adresu 2016-02-18].
  16. ↑ Puławy: Nagroda dla artystów, twórców i animatorów. Zaśpiewała Olga Bończyk. www.dziennikwschodni.pl, 2018-10-11. [dostęp 2018-10-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-11)].
  17. ↑ Rozstrzygnięcie Konkursu o stypendia twórcze oraz stypendia z zakresu upowszechniania kultury na 2021 rok [online], Ministerstwo Sportu i Turystyki [dostęp 2022-11-13] (pol.).
  18. ↑ lubelskapilka.pl
  19. ↑ Kapitan Reprezentacji Polskich Pisarzy Zbigniew Masternak w rozmowie z Ekstraklasa.net. ekstraklasa.net. [dostęp 2011-12-11]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Piotr Marecki, "Zbigniew Masternak", nota w: Tekstylia bis, Kraków 2007
  • Piotr Marecki, Andrzej Barański, "Zbigniew Masternak", rozmowa/wywiad w "Barański. Przewodnik Krytyki Politycznej", Warszawa 2009
  • Andrzej Nowak, "Książę z Piórkowa", reportaż w: "Ni wesoła, ni spokojna", Kielce 2010
  • Michał Tabaczyński, wzmianka w: "Koniec zabawy w pokolenie. Eseje o młodej literaturze", Bydgoszcz 2010
  • Tomasz Mizerkiewicz, "Wnuki Darwina. Życie literackie po roku 1989 oczami młodych (pisarzy)", "Dwadzieścia lat literatury polskiej 1989-2009", tom 2, Katowice 2011
  • Monika Mąkosa-Kowalczyk, "Księstwo" czyli zwierzenia piłkarza/pisarza? O futbolu w twórczości Zbigniewa Masternaka, w: "Pisarze wobec futbolu", Lublin 2012
  • Adam Dąbek, "Zbigniew Masternak", biogram w: "Świętokrzyski Szlak Literacki. Przewodnik turystyczny", Kielce 2012
  • Monika Borys, "Jedno słowo: realizm. O polskiej wsi w prozie Zbigniewa Masternaka i 'Księstwie' Andrzeja Barańskiego", w: "Literatura i kino. Polska po 1989 roku", Kraków 2013
  • Dariusz Nowacki, "Spryciarz świętokrzyski. O trylogii młodzieńczej Zbigniewa Masternaka" w: "Z ukosa. Szkice o prozie", Katowice 2013 
  • Tomasz Mizerkiewicz, "Twórca pokątnej literatury młodzieńczej", w: "Literatura obecna. Szkice o najnowszej prozie i krytyce", Kraków 2013 
  • Leszek Bugajski, "Łaska boska", w: "Kupa kultury. Przewodnik inteligenta", Warszawa 2014
  • Magdalena Marszałek, "Das Dorf als Anti-Idylle: Polnische literarische und filmische Narrative des Verdrängten", w: Imaginäre Dörfer. Zur Wiederkehr des Dörflichen in Literatur, Film und Lebenswelt, Bielefeld 2014 
  • Alicja Palęcka, "Podwójne życie pisarzy i pisarek, czyli pisanie jako praca", w "Literatura polska po 1989 roku w świetle teorii Pierre'a Bourdieu", Kraków 2015
  • Magdalena Marszałek, "Autobiografie wiejskie w polskiej prozie współczesnej", w: "Autobiografie (po)graniczne", Kraków 2016
  • Jarosław Liberek, "Skończyła się nasza mowa", w: "Przyszłość polszczyzny – polszczyzna przyszłości", Warszawa 2017
  • Paweł Jaskulski, "Pisarze powinni mieć pojemne kosze", w: "Rozmawiamy we wszystkich kierunkach", Warszawa 2018
  • "Książę z Piórkowa. Szkice i rozmowy o twórczości Zbigniewa Masternaka", Warszawa 2023

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zbigniew_Masternak&oldid=73050192”