Zbigniew Nienacki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Artur Andrzej (dyskusja | edycje) o 19:44, 7 wrz 2017. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Zbigniew Nienacki
Zbigniew Nowicki
Data i miejsce urodzenia

1 stycznia 1929
Łódź

Data i miejsce śmierci

23 września 1994
Morąg

Miejsce spoczynku

cmentarz w Jerzwałdzie

Zawód, zajęcie

pisarz, dziennikarz

Narodowość

Polska Polak

podpis
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Grób Zbigniewa Nienackiego

Zbigniew Nienacki, prawdziwe nazwisko Zbigniew Tomasz Nowicki (ur. 1 stycznia 1929 w Łodzi, zm. 23 września 1994 w Morągu) – polski pisarz i dziennikarz. Największą sławę przyniosła mu seria powieści dla młodzieży o przygodach Pana Samochodzika, muzealnika-detektywa. Opinię pisarza kontrowersyjnego i niestroniącego od erotyki zawdzięcza powieściom dla dorosłych, między innymi Raz w roku w Skiroławkach oraz powieści historycznej Dagome iudex.

Życiorys

Syn Jana i Cecylii z Daneckich. Ojciec był urzędnikiem, a matka nauczycielką. W 1940 został wraz z rodziną wysiedlony do Słupi Skierniewickiej, pracował fizycznie. Po wojnie powrócił z rodziną do Łodzi i w styczniu 1945 do przedwojennego mieszkania. Niebawem rozpoczął naukę w Liceum Ogólnokształcącym nr 3.

Zadebiutował w wieku 17 lat. W 1946 napisał pierwszą powieść dla młodzieży Związek poszukiwaczy skarbów, która była drukowana w odcinkach w tygodniku Przyjaciel. Drukował też wiersze w Kuźnicy i w Szpilkach.

W 1948 ukończył szkołę i wyjechał do Szklarskiej Poręby, gdzie krótko pracował jako wychowawca w Domu Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. W tym samym roku rozpoczął studia w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi. Rok później otrzymał stypendium i zaczął studiować scenopisarstwo w Wszechzwiązkowym Państwowym Instytucie Kinematografii w Moskwie. Z Moskwy cofnięto go do Polski w 1950 z opinią „antystalinowca”. Wtedy wstrzymano druk w „Czytelniku” jego pierwszej książki Chłopcy, pisarza usunięto ze studiów, a ojca wyrzucono z pracy.

Po pewnym czasie otrzymał etat redaktora w Głosie Robotniczym, gdzie pracował do 1958 (do szkoły filmowej ponownie go nie przyjęto). W tym okresie zaczął się posługiwać pseudonimem Zbigniew Nienacki. W 1952 ożenił się z Heleną Dębską, a w 1953 urodził się im syn Marek (był lekarzem, zmarł w 1999). W 1964 zostawił żonę i syna, by realizować karierę pisarza. Przełomem w życiu i twórczości pisarza było w 1967 jego przeprowadzenie się do Jerzwałdu niedaleko Iławy, gdzie związał się z Alicją Janeczek.

W 1957 wydał powieść Uroczysko, którą uważał za swój właściwy debiut. W latach 1954–1964 pracował w tygodniku „Odgłosy”, gdzie kierował działem reportażu, potem działem filmowym, a na koniec działem kobiecym. Owocem tej pracy był tom reportaży Ucieczka z przedmieścia. W 1958 na łamach „Odgłosów” opublikował powieść w odcinkach Zabójstwo Herakliusza Pronobisa.

W 1960 wydał Skarb Atanaryka, w 1961 Pozwolenie na przywóz lwa i Worek Judaszów, a w 1962 w Głosie Robotniczym powieść w odcinkach Wąż morski. W 1961 opublikował Laseczkę i tajemnicę, w 1963 Podniesienie, a w 1964 Z głębokości oraz powieść dla młodzieży Wyspa Złoczyńców, która stała się początkiem serii książek o Panu Samochodziku.

W latach 1962–1965 pełnił funkcję ławnika sądowego w Wydziale Karnym Sądu Rejonowego w Łodzi. Pokłosiem tej działalności było wydane w 1965 Sumienie. W 1962 został członkiem Związku Literatów Polskich, a w 1964 otrzymał nagrodę miasta Łodzi za Podniesienie i Worek Judaszów. W 1966 otrzymał kolejną nagrodę za powieść Liście dębu (pierwotny tytuł Święta miłość), której tom I ukazał się drukiem w 1967, a tom II w 1969. W 1966 wydał kolejną książkę młodzieżową Pan Samochodzik i templariusze, a w 1967 Księgę strachów.

W 1969 wydał Niesamowity dwór, w 1970 Nowe przygody Pana Samochodzika, w 1971 powieść dla dorosłych Mężczyzna czterdziestoletni, a w 1975 Pan Samochodzik i tajemnica tajemnic.

Trzecim, obok książek dla dorosłych i dla młodzieży, nurtem twórczości pisarza były sztuki teatralne. W 1961 napisał „Termitierę”, w 1963 „Golem”, „Myszy króla Popiela” i „Styks” (druk: 1966), w 1966 „Opowieść o Bielinku”, w 1967 „Miejsce dla żywych” (nie wystawiono jej), w 1968 „Nekropolis”; w latach sześćdziesiątych napisał też „Na Kasjopei zaraza”. W 2004 zostały one wydane łącznie w formie książki pt. Sztuki teatralne (Wydawnictwo Rzecz Kultowa).

Przygotował widowiska telewizyjne: „Krwawa ręka” (1967) i „Dziewięć złotych naczyń” (1968). Na podstawie „Podniesienia” opracował słuchowisko radiowe „Bielinek”. Ponadto malował i rzeźbił.

Pisarz tworzył kolejne powieści młodzieżowe o Panu Samochodziku, a jednocześnie swoje najbardziej znane książki dla dorosłych: „Uwodziciel” (1979), „Raz w roku w Skiroławkach”, tom 1–2 (1983), „Wielki las” (1987) i „Dagome iudex”, tom 1–3 (1989–1990). Tę ostatnią, napisaną w gatunku fantasy powieść, uważał za najlepszą w swoim dorobku literackim.

W 1977 w plebiscycie czytelników Płomyka otrzymał „Orle Pióro”. W 1988 roku „Wielki las” wyróżniono nagrodą Stowarzyszenia Księgarzy Polskich, a w 1991 pisarza uhonorowano nagrodą za twórczość dla dzieci i młodzieży. Kilka powieści Zbigniewa Nienackiego doczekało się adaptacji filmowej. Stanisław Jędryka w 1965 nakręcił „Wyspę Złoczyńców”, Jerzy Passendorfer „Akcję Brutus” według „Worka Judaszów”, a w telewizji pojawił się serial „Samochodzik i templariusze” ze Stanisławem Mikulskim w roli głównej. Z kolei Janusz Kidawa nakręcił film „Pan Samochodzik i niesamowity dwór”, Kazimierz Tarnas „Pan Samochodzik i praskie tajemnice” (filmowa wersja „Tajemnicy tajemnic”), a w 1991 roku Janusz Kidawa „Latające machiny kontra Pan Samochodzik” (filmowa wersja „Złotej rękawicy”).

Jego książki tłumaczono na wiele języków: niemiecki, rosyjski, ukraiński, czeski, słowacki, bułgarski, węgierski, gruziński, ormiański, baszkirski i kirgiski.

Był aktywnym członkiem PZPR (od 1962), ORMO (od 1963), PRON (od 1982) i ZLP. W latach 50. wspierał działalność UB[1], w 80. w lokalnej prasie pisał artykuły krytykujące „Solidarność”. W latach 60. zasiadał w Wojewódzkiej Radzie Narodowej w Łodzi. Po wprowadzeniu stanu wojennego publicznie wyrażał swoje poparcie dla gen. Wojciecha Jaruzelskiego i Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego. W 1982 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[2].

Twórczość

Seria o Panu Samochodziku

Kolejność zgodna z wewnętrzną chronologią cyklu (nie według pierwszych wydań):

Powieści dla dorosłych

  • Worek Judaszów (1961)
  • Podniesienie (1963)
  • Laseczka i tajemnica (1963)
  • Z głębokości (1964)
  • Sumienie (1965)
  • Liście dębu (t. 1 – 1967, t. 2 – 1969)
  • Mężczyzna czterdziestoletni (1971)
  • Uwodziciel (1978)
  • Raz w roku w Skiroławkach (tom 1 i 2 – 1983)
  • Wielki las (1987)
  • Dagome iudex (wydane także jako Historia sekretna) (1989–1990)

Sztuki

  • Termitiera (1962)
  • Golem (1963)
  • Styks (1963–1966)
  • Opowieść o Bielinku (1966)
  • Sztuki teatralne (2004, Wydawnictwo Rzecz Kultowa, 312 ss.) ISBN 83-917707-1-0

Filmografia

Ekranizacje

 Z tym tematem związana jest kategoria: Filmowe adaptacje utworów Zbigniewa Nienackiego.
  1. ↑ Prawdziwe życie Pana Samochodzika. Polityka, 2007.
  2. ↑ Marcin Wyrwał „Pan Samochodzik i człowiek o wielu twarzach” Onet.pl 30 grudnia 2015

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Powieści Zbigniewa Nienackiego z serii Pan Samochodzik oraz ich ekranizacje
Powieści
prequel
główna seria
dokończone przez innych autorów
Ekranizacje
Autorzy książek z serii „Pan Samochodzik i...”
Twórca postaci i autor pierwszych książek
Kontynuatorzy
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zbigniew_Nienacki&oldid=50305347”