Zbyszek Godlewski
 Medalion z grobu Zbyszka Godlewskiego | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przyczyna śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Zbyszek Godlewski, właśc. Zbigniew Eugeniusz Godlewski (ur. 3 sierpnia 1952 w Zielonej Górze, zm. 17 grudnia 1970 w Gdyni) – pracownik Stoczni Gdyńskiej im. Komuny Paryskiej, zastrzelony w czasie wydarzeń grudniowych. Jest powszechnie uważany za symbol ofiar Grudnia '70. O jego śmierci mówi Ballada o Janku Wiśniewskim.
Śmierć i pogrzeb
Zbyszek Godlewski został zastrzelony 17 grudnia przez żołnierzy LWP. Stało się to nieopodal przystanku Szybkiej Kolei Miejskiej Gdynia Stocznia, po jego przyjeździe do pracy z Elbląga. W chwili śmierci miał 18 lat. Po tym incydencie protestujący przemaszerowali z jego ciałem niesionym na drzwiach ulicami Gdyni. Jego ojciec stwierdził, że na oddanym mu pokrwawionym swetrze syna widniały 3 dziury prawdopodobnie po postrzale, 2 na części brzusznej i 1 na części piersiowej[1][2]. W programie "Kadry sprzed lat"[3] ojciec poinformował o postrzale w głowę, prawdopodobnie z rykoszetu. Pogrzeb odbył się nocą z 18 na 19 grudnia 1970 na cmentarzu w Gdańsku-Oliwie bez okazania zwłok rodzinie. W 1971 staraniem rodziny przeniesiony na cmentarz w Elblągu[2].
Upamiętnienie
Po upadku Polski Ludowej jedna z ulic w jego rodzinnym Elblągu została nazwana jego imieniem. Ulicę poświęconą pamięci Zbyszka Godlewskiego ustanowiono także w Zielonej Górze, gdzie się urodził i spędził ostatnie wakacje w życiu[4].
Odznaczenia
- 17 grudnia 2008 (w 38. rocznicę Grudnia 70), za zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, został pośmiertnie odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi[5][6][7].
- 19 listopada 2015, za zasługi w działalności na rzecz niepodległości i suwerenności Polski oraz respektowania praw człowieka w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności[8][9].
Janek Wiśniewski
Historia młodego mężczyzny niesionego na drzwiach po ulicach miasta zainspirowała Krzysztofa Dowgiałłę do napisania tekstu piosenki o tym wydarzeniu. Nie znał on nazwiska ofiary, więc użył przypadkowego imienia i nazwiska: Janek Wiśniewski. Janek Wiśniewski, jako bohater piosenki, stał się symbolem tamtych wydarzeń, bardziej znanym nawet od swojego pierwowzoru. Po upadku komunizmu, Janek Wiśniewski stał się patronem jednej z ulic w Gdyni, znajdującej się w pobliżu stacji kolejowej, gdzie zginął. Również w Gdańsku jedna z ulic nosi jego imię.
Film
- W filmie Czarny Czwartek w rolę Janka Wiśniewskiego wcielił się Tomasz Ziętek.
Zobacz też
- Roman Strzałkowski - ofiara Poznańskiego Czerwca 1956
- Peter Mansfeld - ofiara represji po powstaniu węgierskim w 1956
- Jurek Bitschan
- ↑ "Panorama" wydanie z 18:30 i "Wiadomości" wydanie z 19:30, TVP SA, 17 XII 2008
- ↑ a b Mariusz Bober. Niech Jaruzelski powie prawdę Z Izabelą i Eugeniuszem Godlewskimi, rodzicami Zbyszka Godlewskiego (Janka Wiśniewskiego) zastrzelonego w grudniu 1970 r. w Gdyni, rozmawia Mariusz Bober. „Nasz Dziennik”. 294 (3311), 19 grudnia 2008. Warszawa. ISSN 1429-4834. [dostęp 17 grudnia 2009]. (pol.).
- ↑ 3 Gdansk, Kadry sprzed lat, 17 grudnia 2016.
- ↑ Tomasz Czyżniewski: Zabity stoczniowiec Zbyszek Godlewski ma ulicę w Zielonej Górze. [w:] Gazeta Lubuska [on-line]. 3 listopada 2009. [dostęp 4 listopada 2009]. (pol.).
- ↑ M.P. z 2009 r. nr 29, poz. 410 – pkt 14.
- ↑ Obchody 38. rocznicy Grudnia 70 w Gdyni. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, 17 grudnia 2008. [dostęp 17 grudnia 2009]. (pol.).
- ↑ "-To odznaczenie ma dla mnie kolosalne znaczenie, mimo że od tych wydarzeń minęło aż 38 lat - powiedział Eugeniusz Godlewski, ojciec zastrzelonego w grudniu 1970 r. Zbigniewa Godlewskiego, którego śmierć upamiętniała później "Ballada o Janku Wiśniewskim"." za: Lech Kaczyński odznaczył uczestników Grudnia`70. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, 11 lutego 2009. [dostęp 17 grudnia 2009]. (pol.).
- ↑ Uroczystość wręczenia Krzyży Wolności i Solidarności – Elbląg, 19 grudnia 2015. ipn.gov.pl. [dostęp 2016-03-11].
- ↑ M.P. z 2016 r. poz. 31 – pkt 62.