Zdobniczka lipowa
| Eucallipterus tiliae | |
| Linneusz, 1758 | |
_Plate_577.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ |
stawonogi (Arthropoda) |
| Gromada |
owady (Insecta) |
| Podgromada |
uskrzydlone (Pterygota) |
| Rząd |
pluskwiaki (Hemiptera) |
| Podrząd |
piersiodziobe (Sternorrhyncha) |
| Rodzina |
mszycowate (Aphididae) |
| Podrodzina |
Zdobniczkowate (Calaphidinae) |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zdobniczka lipowa |
.jpg)
Zdobniczka lipowa (Eucallipterus tiliae) – powszechnie i licznie występująca mszyca, zasiedlająca liście lip Tilia spp. Jedyny przedstawiciel rodzaju Eucallipterus w Europie. Gatunek został też zawleczony do Ameryki Płn. Charakteryzuje się żółtozieloną barwą oraz czarną smugą biegnącą przez przednie skrzydło i tułów.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała zdobniczki lipowej wynosi od 2,8 do 3,0 mm[1]. Dorosła samica tego gatunku ma ciało w kolorze jaskrawożółtym, żółtozielonym lub żółtopomarańczowym. Jej ubarwienie może przybierać rozmaite odcienie, zależnie od środowiska i rodzaju spożywanego pokarmu. Larwa zazwyczaj jest barwy zielonkawożółtej lub pomarańczowo-brunatnej z dobrze widocznymi rzędami czarnych plamek. Obrzeża głowy postaci larwalnej oraz tułowia są koloru brunatnoczarnego. Odwłok od boku zaopatrzony jest w ciemny, punktowy rzucik. Liczba punkcików może być różna[2]. Warto zwrócić uwagę, że wszystkie morfy zdobniczki lipowej, z wyjątkiem samic amfigonicznych (rozmniażających się płciowo) posiadają skrzydła z ciemnym żyłkowaniem[3].
Biologia[edytuj | edytuj kod]
Cykl życiowy zdobniczki lipowej cechuje charakterystyczna dla wszystkich mszyc heterocykliczność, czyli przemiana pokoleń. Rozwój poszczególnych stadiów tej mszycy zamyka się w przeciągu jednego roku. Ze stadium zimującego jakim są zapłodnione jaja składane na jesieni w zagłębieniach kory lub na łuskach pąków śpiących, wylęgają się wiosną młode osobniki, tzw. założycielki rodu (fundatrix). Proces wylęgania rozpoczyna się wraz z pękaniem pąków liściowych[4]. Samice kilku następnych pokoleń rodzą bezskrzydłe samice poprzez proces partenogenezy. Zdobniczka lipowa żeruje od maja do I połowy września, tworząc liczne kolonie. Wydziela przy tym obficie spadź stanowiącą ważny pokarm rozmaitych owadów, w tym wielu pazrazytoidów, ale też pożywkę dla rozwijających się na liściach pokrytych spadzią sadzaków[5]. Obficie wydzielana spadź jest dużym problemem w aglomeracjach miejskich, ponieważ ta lepka substancja pokrywa karoserie samochodów, oraz ławki usytuowane pod drzewami lip. Spadź jest substancją trudną do zmycia lub sprania.
Rośliny żywicielskie[edytuj | edytuj kod]
Zdobniczka lipowa jest monofagiem ograniczonym do roślin z jednego rodzaju (Tilia). Jak inne gatunki z rodziny zdobniczkowatych jest mszycą jednodomną (anholocykliczną) zasiedlającą spodnie strony liści lip. U mszyc jednodomnych cały cykl życiowy przebiega na jednym typie roślin żywicielskich, wewnątrz którego odbywają się migracje (tu: między lipami, bez migracji na rośliny z odległych systematycznie grup)[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ MÜLLER F. P., 1976. Mszyce szkodniki rolin. PWN, Warszawa. s. 119 .
- ↑ Blackman R.L.,Eastop V.F., 2000. Aphids on the world's crops:an identification and information guide. Wiley, 2000 - 466.
- ↑ Węgierek P., Wojciechowski W. 2004: Mszyce (Aphidinea = Aphidoidea), Filoksery(Phylloxeroidea). [W:] Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I., Skibińska E. (red.): Fauna Polski. Charakterystyka i wykaz gatunków. Tom I. Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa: 236-239, 254-266.
- ↑ Kidd N. A. C.,1976. Aggregation in the Lime Aphid (Eucallipterus tiliae L.) 1. Leaf Vein Selection and Its Effect on Distribution on the Leaf.Oecologia Vol. 22, No. 3, pp. 299-304
- ↑ zdobniczka na www.dkbdigitaldesigns.com/clm/content/eucallipterus-tiliae.
- ↑ zdobniczka2 na www.tchie.uni.opole.pl/PECO11_1/EN/BaczewskaDmuchowski_PECO11_1.pdf.