Zdzisław Pawlak

Zdzisław I. Pawlak (ur. 10 listopada 1926 w Łodzi, zm. 7 kwietnia 2006 w Warszawie) – polski matematyk, informatyk, twórca teorii zbiorów przybliżonych, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk.

Kariera zawodowa

1. Politechnika Warszawska, Wydział Łączności - Dyplom magistra inżyniera łączności, 1951 r.
2. Instytut Matematyczny Polskiej Akademii Nauk (PAN) – asystent, od ukończenia studiów do 1957 r. Udział w konstruowaniu pierwszego polskiego komputera elektronicznego.
3. Politechnika Warszawska – asystent, w latach 1957 – 1959. Kierował zespołem projektującym i wykonującym prototyp jednej z pierwszych maszyn cyfrowych w Polsce.
4. Instytut Matematyczny PAN – adiunkt.
5. Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN – doktorat (nauki techniczne) w 1958 r.
6. Instytut Matematyczny PAN – docent, w latach 1963 – 1969, stopień naukowy doktora habilitowanego (w dziedzinie matematyki) w 1963 r.
7. Instytut Matematyczny PAN - tytuł profesora nadzwyczajnego w 1971 r.
8. Instytut Podstaw Informatyki PAN - zastępca dyrektora do spraw naukowych w latach 1971 – 1979, tytuł profesora zwyczajnego w 1978 r.
9. Instytut Informatyki, Wydział Elektroniki, Politechniki Warszawskiej, dyrektor instytutu, w latach 1989 – 1996.
10. Instytut Informatyki Teoretycznej i Stosowanej PAN w Gliwicach – od 1985 do 2006 r.
11. Wyższa Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania – w latach 1998 – 2006 r.

Światową sławę zyskał po sformułowaniu w 1982 r. nowej teorii (stanowiącej uzupełnienie do teorii mnogości), którą nazwał teorią zbiorów przybliżonych (ang. rough set theory). Na tematy związane z tą teorią odbyło się wiele międzynarodowych konferencji, opublikowano kilka tysięcy artykułów naukowych i kilkadziesiąt książek. Jest też znany w związku ze swoją następującą działalnością:

• Zbudował pierwszy komputer GAM-1 (Grupy Aparatów Matematycznych) – w 1950 r.
• Opracował nową metodę generowania liczb przypadkowych – w 1953 r. opublikował wyniki tych badań za granicą, była to pierwsza polska publikacja naukowa w dziedzinie informatyki.
• Zaproponował nową metodę przedstawiania liczb w systemie pozycyjnym z ujemną podstawą (tzw. system arytmetyki minus dwójkowej ozn. "-2"). W latach pięćdziesiątych (na Politechnice Warszawskiej) skonstruowano pierwszą maszynę cyfrową UMC 1 funkcjonującą zgodnie z tą metodą. ZE ELWRO we Wrocławiu wyprodukowała kilkadziesiąt maszyn cyfrowych UMC 1.
• Zaproponował nową klasę języków beznawiasowych stanowiących uogólnienie teorii znanej jako beznawiasowa notacja polska Jana Łukasiewicza.
• Przedstawił nowy model formalny maszyny liczącej nazwany od jego nazwiska „maszyną Pawlaka”. Działanie jego komputera różniło się od maszyny cyfrowej, którą zaproponował Alan Mathison Turing (zwanej „maszyną Turinga”) oraz od koncepcji „maszyny z Princeton” Johna von Neumanna.
• Stworzył pierwszy formalny model matematyczny kodów genetycznych DNA.
• Opracował nowe podejście matematyczne do teorii konfliktów.

Spoczywa na Cmentarzu Północnym w Warszawie (kw. S-VI-1-4-16).

Linki zewnętrzne

• Życiorys Z.Pawlaka na stronie Politechniki Warszawskiej
• Bibliografia pełnotekstowa publikacji prof. Zdzisława Pawlaka i wspomnienia o nim - Biblioteka Cyfrowa PW
• Prace Zdzisława Pawlaka dostępne w Sieci (Katalog HINT)
• Autoportret profesora Zdzisława Pawlaka. Akademicka Telewizja Naukowa ATVN. TVIATVN 2013-08-07.
• PTI Sekcja Historyczna, Śladami Profesora Pawlaka (1926-2006) - polska szkoła sztucznej inteligencji [w:] Prof. Zdzisław Pawlak 1926 - 2016 [online], „https://historiainformatyki.pl”, Artykuł o życiu i pracach prof. Zdzisława Pawlaka napisany przez prof. Andrzeja Skowrona; List otwarty w sprawie polskich maszyn matematycznych z Trybuny Ludu (1956) [dostęp 2018-05-10]  (pol.).???