Zdzisław Straszewicz

Zdzisław Straszewicz
	; Porcelanowa fotografia Zdzisława Straszewicza na jego grobie na Powązkach
	podporucznik artylerii
Data i miejsce urodzenia	7 grudnia 1897 ; Tykocin
Data i miejsce śmierci	14 sierpnia 1920 ; Warszawa
	Przebieg służby
Lata służby	1916–1917, 1918–1920
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego; Wojsko Polskie
Jednostki	10 Pułk Artylerii Polowej; 2 Pułk Artylerii Polowej Legionów
Główne wojny i bitwy	wojna polsko-bolszewicka; Bitwa Warszawska
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zdzisław Straszewicz herbu Odrowąż (ur. 7 grudnia 1897 w Tykocinie, zm. 14 sierpnia 1920 w Warszawie^[1]) – podporucznik artylerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z rodziny szlacheckiej, był synem Tadeusza i Marii z Szaniawskich. Miał dwóch młodszych braci: Czesława i Zbigniewa^[2]. Jego stryjami byli m.in. Ludwik Straszewicz (ojciec Bohdana Straszewicza) i Zygmunt Straszewicz. Jego bratem ciotecznym (synem siostry ojca, która wyszła za Ksawerego Sporzyńskiego) był m.in. Adam Sporzyński, a braćmi stryjecznymi – m.in. Jan Straszewicz i Stefan Straszewicz^[2].

Zdzisław po uzyskaniu matury rozpoczął studia na Politechnice w Petersburgu. W 1916 roku został powołany do rosyjskiego wojska, gdzie ukończył Michajłowską Szkołę Artyleryjską i w lipcu 1917 roku został mianowany chorążym. Po wybuchu rewolucji październikowej wrócił do Polski, gdzie kontynuował studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.

11 listopada 1918 roku wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego i został skierowany do 4. baterii 10 pułku artylerii polowej, a następnie do 4. baterii 2 pułku artylerii polowej Legionów.

Jego dowódca, gen. Jan Bokszczanin tak opisywał jego udział w bitwie z bolszewikami w 1920 roku:

Znajdował się w pierwszej linii, zaciekle bronił Pułtuska, a następnie linii Domosław-Pokrzywnica-Dzbanica-Laski, broniąc dostępu do serca Polski, Warszawy^[3].

Wszystkie, wielokrotnie ponawiane, natarcia bolszewickie pod Pułtuskiem zostały odparte przez polską artylerię ...

...dzięki fachowemu i umiejętnemu kierowaniu przez ppor. Straszewicza, oraz jego osobistej odwadze i zimnej krwi (...). Ppor. Straszewicz, nie zważając na silny ogień nieprzyjacielskiej artylerii pozostał dalej na punkcie obserwacyjnym, prowadząc intensywny ogień, dzięki temu dając możność odmaszerowania własnej piechocie bez kontaktu z nieprzyjacielem, który nadaremnie próbował się posunąć^[3].

Mimo że został ranny, pozostał na stanowisku pod wsią Domosław i dalej kierował ogniem artylerii. Dopiero telefoniści wynieśli go na rękach i wsadzili na konia. Dwa dni był transportowany do Warszawy. Zmarł 14 sierpnia 1920 roku w Szpitalu Ujazdowskim na rękach matki.

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 26, rząd 6, miejsce 29,30)^[2]^[4].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4544^[5] – 30 października 1920^[3],
Krzyż Walecznych (według inskrypcji na grobie Straszewicz był trzykrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych^[4]).

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

W latach 20. XX wieku sumptem matki Zdzisława Straszewicza w miejscu śmiertelnego ranienia Zdzisława, w lesie na terenie Leśnictwa Pokrzywnica koło Domosławia położono skromny kamień. Na kamieniu wyryto słowa: Dnia 12-tego sierpnia 1920 / w miejscu tem oddał swe / życie w obronie ziemi ojczystej / Zdzisław Straszewicz / ppor. artylerji kawaler / Krzyża Virtuti Militari / i trzech Krzyży Walecznych. / Żył lat 22. / Kamień ten kładzie matka (pisownia oryginalna). Położony w lesie kamień zainteresował w 2012 roku sekcję 13 Pułku Piechoty Pułtuskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego i Nadleśnictwa Pułtusk. Przy wsparciu Nadleśnictwa Pułtusk kamień został odnowiony w 2013 roku i od tej pory co roku 12 sierpnia lokalna społeczność obchodzi przy tym kamieniu rocznicę Bitwy Warszawskiej i śmierć bohaterskiego porucznika^[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Lista strat 1934 ↓, s. 837.
↑ ^a ^b ^c Profil Zdzisława Straszewicza na stronie Wielkiej Genealogii Marka Minakowskiego. [dostęp 2014-11-02].
↑ ^a ^b ^c Godziemba: Bohaterscy studenci 1920 roku. Blogpress, 2011-08-16. [dostęp 2014-11-02].
↑ ^a ^b Cmentarz Stare Powązki: OLĘDZCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2014-11-02] .
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 41 z 6 grudnia 1921 roku, s. 1608.
↑ Przypomniany bohater 1920 r.. „Tygodnik Ciechanowski”, 2014-08-18. [dostęp 2014-11-02].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1934.

[CITEREFLista_strat1934837-1] Lista strat 1934 ↓, s. 837.

[M-2] Profil Zdzisława Straszewicza na stronie Wielkiej Genealogii Marka Minakowskiego. [dostęp 2014-11-02].

[B-3] Godziemba: Bohaterscy studenci 1920 roku. Blogpress, 2011-08-16. [dostęp 2014-11-02].

[P-4] Cmentarz Stare Powązki: OLĘDZCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2014-11-02] .

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_41_z_6_grudnia_1921_roku,_s._1608-5] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 41 z 6 grudnia 1921 roku, s. 1608.

[C-6] Przypomniany bohater 1920 r.. „Tygodnik Ciechanowski”, 2014-08-18. [dostęp 2014-11-02].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]