Zenon Wasilewski
Data i miejsce urodzenia |
30 października 1903 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
17 kwietnia 1966 |
Zawód |
fotografik, twórca filmów animowanych |
Lata aktywności |
1946–1966 |
Odznaczenia | |
|
Zenon Wasilewski (ur. 30 października 1903 w Sosnowcu, zm. 17 kwietnia 1966[1][2] w Łodzi[3]) – pionier polskiej animacji lalkowej, malarz, fotografik, twórca pierwszego powojennego filmu lalkowego Za króla Krakusa (1947), współtwórca polskiej szkoły filmu animowanego.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Absolwent polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim. Na początku lat 30. XX wieku pracował jako grafik w pracowniach filmów reklamowych w Warszawie, publikując równocześnie humorystyczne i satyryczne rysunki w Cyruliku Warszawskim i Szpilkach (stała współpraca od 1936)[4]. W latach 1937–1939 podejmował pierwsze próby animacji plastelinowych postaci[4]. Realizację pierwszego filmu O królu Krakusie przerwał wybuch II wojny światowej[4]. Od 1943 roku publikował rysunki w pismach Związku Patriotów Polskich[4]. Po wojnie zamieszkał w Łodzi zajmując się filmem i malarstwem[4]. Pierwszą próbą animacji lakowej była groteska Ruch to zdrowie[4]. Potem Wasilewski wrócił do pomysłu sprzed wojny i we własnym mieszkaniu ukończył we wrześniu 1947 roku czarno-biały film Za króla Krakusa[4]. Do 1951 roku Zenon Wasilewski był jedynym realizatorem filmów lalkowych w Polsce[5]. Pracował we własnym mieszkaniu do czasu gdy włączono Studio Filmów Kukiełkowych do Wytwórni Filmów Fabularnych jako Oddział Filmów Kukiełkowych w adoptowanej hali pofabrycznej przy ul Piotrkowskiej[5]. Był inicjatorem tych zmian. Od 1953 roku pracował w Tuszynie[5] w Wytwórni Filmów Animowanych „Se-ma-for”, z którą był związany do końca życia.
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Pracował samodzielnie, był autorem koncepcji, scenariusza, projektów dekoracji i samej animacji. Współpracował tylko z kompozytorami i operatorami, którymi kolejno byli: Eugeniusz Haneman, Zygmunt Kamiński i Jan Olejniczak[5]. W 1949 roku jego film Pan Piórko śni został potępiony przez władze za „formalizm” i nie wszedł do eksploatacji[5]. Po dwuletniej przerwie zrealizował filmy Lis i bocian i Lis chytrusek[5]. Pierwszy barwny film Opowieść Michałkowicka powstał w 1954 roku[5].
Po 1956 roku zrealizował 11 filmów, z których tylko dwa oparł na cudzych scenariuszach[6]. Wśród nich były zrealizowane na motywach ludowych Dwie Dorotki i Czarodziejskie Dary (w 1956) oraz Szewczyk Dratewka (w 1958)[6]. Kolejne filmy są przeznaczone dla dorosłych. W 1959 roku powstał Uwaga diabeł! i Pięć minut dla zdrowia[6], a Zbrodnia przy ul. kota Brzuchomówcy w 1961 roku[6]. Dzięki licznym podtekstom Ballada o królewnie Lilianie (1962), Smok z Banialuki (1964) i Drewniany jeździec (1964) znajdują odbiorców wśród widzów w każdym wieku[6]. W ostatnim filmie, ukończonym niedługo przed śmiercią, Człowiek z lustra powrócił do problemu rozdwojenia osobowości pod wpływem alkoholu[6].
Najbardziej znane filmy to Za króla Krakusa[7], Pięć minut dla zdrowia, Uwaga diabeł!, Zbrodnia na ulicy kota Brzuchomówcy, Człowiek z lustra.
Zenon Wasilewski jest patronem Szkoły Podstawowej nr 36 w Łodzi (ul. S. Więckowskiego 35)[8].
Nagrody
[edytuj | edytuj kod]- 1951 III nagroda w kategorii filmów animowanych na MFF w Bahia za film Za króla Krakusa[9]
- 1954 wyróżnienie w Paryżu za film Za króla Krakusa[9]
- 1957 – II nagroda na I Przeglądzie Filmów Animowanych w Warszawie za Dwie Dorotki[10]
- 1957 wyróżnienie w kategorii filmów animowanych na VII MFF dla Dzieci i Młodzieży w Wenecji[11]
- 1960 nagroda na Przeglądzie Filmów Krótkometrażowych w Warszawie za film Za króla Krakusa[9]
- 1973 wyróżnienie na MFF dla Dzieci w Kalkucie za film Za króla Krakusa[12]
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
- Medal 10-lecia Polski Ludowej,
- Honorowa Odznaka Miasta Łodzi[2].
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]- Za króla Krakusa – realizacja, scenariusz, dekoracje, lalki (1947)
- Lis i bocian – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1949)
- Pan Piórko śni – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1949)
- Lis Chytrusek – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1951)
- Opowieść Michałkowicka – reżyseria (1954)
- Czarodziejskie dary – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1956)
- Dwie Dorotki – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1956)
- Pan Rzepka i jego cień – scenariusz (1956)
- Kotek Napłotek – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1957)
- Szewczyk Dratewka – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1958)
- Pięć minut dla zdrowia – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1959)
- Uwaga diabeł! – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1959)
- Była sobie świnka mała – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1960)
- Zbrodnia na ulicy kota brzuchomówcy – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1961)
- Ballada o królewnie Lilianie – reżyseria, projekty plastyczne (1962)
- Drewniany jeździec – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne, komentarz (1964)
- Smok z banialuki – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1964)
- Człowiek z lustra – reżyseria, scenariusz, projekty plastyczne (1966)
Źródło: Filmpolski.pl[13].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zenon Wasilewski [online], billiongraves.com [dostęp 2023-09-02] .
- ↑ a b nekrolog, „Dziennik Łódzki” (93), bc.wbp.lodz.pl, 20 kwietnia 1966 [dostęp 2023-09-02] .
- ↑ Pochowany w pobliżu zachodniego muru na części katolickiej Starego Cmentarza przy ul. Ogrodowej w Łodzi.
- ↑ a b c d e f g Kossakowski s. 22.
- ↑ a b c d e f g Kossakowski s. 23.
- ↑ a b c d e f Kossakowski s. 77.
- ↑ Zrealizowany w ówczesnym mieszkaniu Wasilewskiego przy ul. Radwańskiej 25 (na 1. piętrze).
- ↑ SP36. sp36lodz.edupage.org. [dostęp 2019-04-07].
- ↑ a b c Kossakowski s. 185.
- ↑ Kossakowski s. 175.
- ↑ Kossakowski s. 174.
- ↑ Kossakowski s. 186.
- ↑ Zenon Wasilewski w bazie filmpolski.pl
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zenon Wasilewski. [w:] Mistrzowie animacji [on-line]. muzeum.se-ma-for.com. [dostęp 2018-05-04].
- Joanna Podolska, Jakub Wiewiórski , Spacerownik. Łódź filmowa, Łódź: Agora, 2010, s. 163–164, ISBN 978-83-268-0038-2, OCLC 837874997 .
- Kossakowski A. Polski film animowany 1945–1974, Wrocław 1977
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia z filmów w reżyserii Zenona Wasilewskiego w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- Zenon Wasilewski. Mistrzowie polskiej animacji; sfp.org.pl
- Filmy Zenona Wasilewskiego z zasobów Narodowego Instytutu Audiowizualnego, ninateka.pl
- Ludzie urodzeni w Sosnowcu
- Pochowani w części rzymskokatolickiej Starego Cmentarza w Łodzi
- Polscy reżyserzy filmowi
- Polscy scenarzyści XX wieku
- Polscy twórcy filmów animowanych
- Reżyserzy filmowi związani z Łodzią
- Urodzeni w 1903
- Zmarli w 1966
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Medalem 10-lecia Polski Ludowej
- Odznaczeni Honorową Odznaką Miasta Łodzi