Zingela pooleyorum

Zingela pooleyorum
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	szparagowate
Rodzaj	Zingela
Gatunek	Zingela pooleyorum
	Nazwa systematyczna
	Zingela pooleyorum N.R.Crouch, Mart.-Azorín, M.B.Crespo, M.Pinter & M.Á.Alonso; Phytotaxa 371: 36 (2018)
	Systematyka w Wikispecies

Zingela pooleyorum N.R.Crouch, Mart.-Azorín, M.B.Crespo, M.Pinter & M.Á.Alonso – gatunek rośliny z monotypowego rodzaju Zingela N.R.Crouch, Mart.-Azorín, M.B.Crespo, M.Pinter & M.Á.Alonso z rodziny szparagowatych. Występuje endemicznie w dwóch lokalizacjach w KwaZulu-Natal w Południowej Afryce^[3].

Nazwa rodzaju nawiązuje do miejscowości Zingela w gminie Umtshezi w prowincji KwaZulu-Natal, gdzie autorzy po raz pierwszy napotkali kwitnące osobniki tej rośliny. Epitet gatunkowy został nadany na cześć przyrodników Elsy i Tony'ego Pooley, badaczy bioty rezerwatu fauny Ndumo, pierwotnych odkrywców tego gatunku^[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Wieloletnie rośliny zielne^[4].

Pęd: Podziemne cebule o wymiarach 5–8×6–9 cm, złożone luźno z 10–25 zgrubiałych, mięsistych, białych, wydłużonych liści spichrzowych^[4]

Liście: Rośliny tworzą od 1 do 2 modrozielonych, wąskich i podługowatych liści, o długości 10–35 cm i szerokości 0,5–1 cm, ze spiczastym wierzchołkiem, dwoma rowkami doosiowo i wyraźnym, podłużnym grzbietem w kształcie litery V odosiowo, zwykle skręconych od nasady, odosiowo z wyraźnymi fioletowymi plamkami^[4] .

Kwiaty: Zebrane od 25 do 55 w długi, luźny, groniasty kwiatostan. Pęd kwiatostanowy o długości 30–60 cm, zielonobrązowy, nakrapiany białym nalotem. Szypułki o długości 10–12 mm, łukowato wygięte, fioletowobrązowe z białym nalotem, wydłużające się do 2 cm w czasie owocowania. Przysadki lancetowate, zaostrzone, kremowe z brązowym paskiem pośrodku, najniżej położone z długą, spłaszczoną i przylegającą do pędu ostrogą o długości do 8 mm. Okwiat pięciocykliczny, trójkrotny, gwiaździsty, sześciolistkowy. Listki okwiatu położone w dwóch okółkach, niemal wolne od nasady, odgięte, zewnętrzne lancetowate z tępym wierzchołkiem, wewnętrzne podługowato-lancetowate, z ostrym wierzchołkiem, o długości 9–11 mm i szerokości 2,5–3 mm, białe z szerokimi fioletowobrązowymi paskami pośrodku. Sześć pręcików o nitkach wolnych, nitkowatych, nieznacznie spłaszczonych i trójkątnych u nasady. Pylniki wąsko podługowate, jasnożółte, pękające wzdłużnie na całej długości. Zalążnia jajowata do nieco stożkowatej, żółtawa, nieco trójkanciasta. Szyjka słupka nitkowata, biała, wzniesiona do nieco pofalowanej, zakończona małym i nieznacznie trójgraniastym znamieniem^[4].

Owoce: Trójkomorowe, jasnobrązowe, krótko podługowate torebki, zawierające spłaszczone, niemal eliptyczne, czarne nasiona^[4].

Biologia[edytuj | edytuj kod]

Rozwój: Rośliny kwitną późną wiosną i wczesnym latem, od października do listopada. Kwiaty pozostają otwarte od 13:30 do 18:00 i są delikatnie wonne. Biologia zapylania nie została poznana, jednak odnotowano wizytowanie kwiatów przez pszczoły miodne^[4].

Siedlisko: Subpopulacja w rezerwacie Ndumo zasiedla gleby gliniaste i piaszczyste na sawannie, gdzie rośnie w półcieniu zarośli. Subpopulacja rosnąca w środkowym odcinku rzeki Tugela zasiedla bardziej kamienisty teren, również w obrębie sawanny^[4].

Interakcje z innymi gatunkami: Na liściach i kwiatostanach tej rośliny żerują dujkery^[4].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna: Gatunek z monotypowego rodzaju Zingela z plemienia Urgineeae, podrodziny Scilloideae z rodziny szparagowatych Asparagaceae^[4].

Typ nomenklatoryczny: Holotypem gatunku jest okaz zebrany 15 października 1969 r. przez E. Pooley na skraju równiny zalewowej rzeki Pongola w rezerwacie Ndumo, przechowywany w zielniku University of KwaZulu-Natal^[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).
↑ ^a ^b Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-07-04]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Neil R. Crouch, Mario Martínez-Azorín, Manuel B. Crespo, Michael Pinter i inni. Zingela (Asparagaceae, Scilloideae), a distinct new urgineoid genus from KwaZulu-Natal, South Africa. „Phytotaxa”. 371 (1), s. 33-38, 2018-09-25. DOI: 10.11646/phytotaxa.371.1.4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).

[kew-3] Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-07-04]. (ang.).

[rev-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Neil R. Crouch, Mario Martínez-Azorín, Manuel B. Crespo, Michael Pinter i inni. Zingela (Asparagaceae, Scilloideae), a distinct new urgineoid genus from KwaZulu-Natal, South Africa. „Phytotaxa”. 371 (1), s. 33-38, 2018-09-25. DOI: 10.11646/phytotaxa.371.1.4.

[1]

[2]

[3]

[4]