Zlodowacenie północnopolskie

Maksymalny zasięg ostatniego zlodowacenia (przerywana czerwona linia) na tle starszych zlodowaceń plejstoceńskich na obszarze Polski

Zasięg lądolodu w Europie podczas zlodowaceń Wisły, Würm i dewens

Zlodowacenie północnopolskie, zlodowacenie bałtyckie, ostatnie zlodowacenie, vistulian – najmłodsze ze zlodowaceń plejstoceńskich. Trwało od 115 tys. lat temu do 11,7 tys. lat b2k (przed rokiem 2000)^[1]^[2]. Poprzedził je interglacjał eemski, a po nim nastąpił holocen – uznawany za otwarty interglacjał.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Zlodowacenie północnopolskie w języku angielskim nosi nazwę Weichselian glaciation, za pośrednictwem niemieckiego terminu Weichsel-Kaltzeit, gdzie Weichsel oznacza Wisłę^[3]. Do innych określeń tego okresu należą „zlodowacenie bałtyckie”, „zlodowacenie Wisły”, jak też "Vistulian".

Mniej więcej ten sam okres w rejonie Alp pokrywa zlodowacenie Würm, w Ameryce Północnej zlodowacenie Wisconsin, na Wyspach Brytyjskich zlodowacenie dewens^[4].

Maksymalny zasięg[edytuj | edytuj kod]

Około 22-20 tys. lat temu lądolód vistuliański osiągnął swój maksymalny zasięg w Europie Środkowej, docierając do równoleżnika współczesnego Leszna. Generalizując, jego maksymalne rozprzestrzenienie pokrywa się z południową granicą występowania strefy jezior polodowcowych: Pojezierze Wielkopolskie, Kujawy, Pojezierze Pomorskie i Pojezierze Mazurskie. Na obszarach objętych wówczas zlodowaceniem występują najlepiej wykształcone formy rzeźby polodowcowej, tzw. rzeźby młodoglacjalnej.

W Ameryce Północnej lądolód laurentyjski objął dzisiejsze tereny Kanady i północnych stanów USA, do jeziora Michigan. Miąższość powstałego lądolodu wynosiła prawie dwa kilometry.

Podział[edytuj | edytuj kod]

Zlodowacenie północnopolskie dzieli się na:

późny glacjał, od 15 tys. lat temu do 11,7 tys. lat b2k
pełny (=plenivistulian), od 70 tys. lat temu do 15 tys. lat temu
- górny, 25–15 tys. lat temu
- środowkowy, 55–25 tys.lat temu
- dolny, 70–55 tys. lat temu
wczesny, 115–70 tys. lat temu

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

zlodowacenia na terenie Polski

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Mike Walker i inni. Formal definition and dating of the GSSP (Global Stratotype Section and Point) for the base of the Holocene using the Greenland NGRIP ice core, and selected auxiliary records. „Journal of Quaternary Science”. 1 (24), s. 3–17, 2009. [dostęp 2009-08-15].
↑ Niels Bohr Institutet: ‘The Modern Age’ is defined by Danish ice core research. 2008-12-10. [dostęp 2009-08-15].
↑ Klaus-DieterK.D. Meyer Klaus-DieterK.D., Arbeitsergebnisse der Subkommission für Europäische Quartärstratigraphie: Stratotypen des Elster- und Weichsel-Glazials, s. 204 (niem.).
↑ Colin D.C.D. Woodroffe Colin D.C.D., Woodroffe ColinW.C. D Woodroffe ColinW.C., Coasts: Form, Process and Evolution, Cambridge University Press, 2002, ISBN 978-0-521-01183-9 [dostęp 2019-07-12] (ang.).

[1] Mike Walker i inni. Formal definition and dating of the GSSP (Global Stratotype Section and Point) for the base of the Holocene using the Greenland NGRIP ice core, and selected auxiliary records. „Journal of Quaternary Science”. 1 (24), s. 3–17, 2009. [dostęp 2009-08-15].

[2] Niels Bohr Institutet: ‘The Modern Age’ is defined by Danish ice core research. 2008-12-10. [dostęp 2009-08-15].

[3] Klaus-DieterK.D. Meyer Klaus-DieterK.D., Arbeitsergebnisse der Subkommission für Europäische Quartärstratigraphie: Stratotypen des Elster- und Weichsel-Glazials, s. 204 (niem.).

[4] Colin D.C.D. Woodroffe Colin D.C.D., Woodroffe ColinW.C. D Woodroffe ColinW.C., Coasts: Form, Process and Evolution, Cambridge University Press, 2002, ISBN 978-0-521-01183-9 [dostęp 2019-07-12] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]