Przejdź do zawartości

Zwierki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zwierki
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Powiat

białostocki

Gmina

Zabłudów

Liczba ludności (2021)

329[2][3]

Strefa numeracyjna

85

Kod pocztowy

16-060[4]

Tablice rejestracyjne

BIA

SIMC

0044983[5]

Położenie na mapie gminy Zabłudów
Mapa konturowa gminy Zabłudów, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Zwierki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Zwierki”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Zwierki”
Położenie na mapie powiatu białostockiego
Mapa konturowa powiatu białostockiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Zwierki”
Ziemia53°03′07″N 23°17′19″E/53,051944 23,288611[1]

Zwierki (dawn. Żwierki[6][7]) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie białostockim, w gminie Zabłudów[5][8].

Prawosławni mieszkańcy wsi należą do parafii Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w Zabłudowie, a wierni kościoła rzymskokatolickiego do parafii św. Apostołów Piotra i Pawła w Zabłudowie.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Wieś założono w XVI w[9].

W XVIII w. we wsi istniała cerkiew prawosławna, ściśle związana z Monasterem Zaśnięcia Matki Bożej w Zabłudowie, który jako jeden z nielicznych nie przyjął postanowień unii brzeskiej (cerkiew zabłudowska po 1596 r., pozostała nadal ortodoksyjną)[10]. Spłonęła ona jednak doszczętnie w 1746 r[11].

W końcu XVIII wieku była to wieś magnacka hrabstwa zabłudowskiego położona w Wielkim Księstwie Litewskim, powiecie grodzieńskim, województwie trockim[12].

W 1915 roku większość mieszkańców Zwierek (głównie ludność prawosławna) została masowo ewakuowana przez władze carskie w głąb Rosji w ramach tzw. bieżeństwa. Powroty w rodzinne strony rozpoczęły się dopiero po 1918 roku. Z tułaczki po Rosji wróciło do wsi niespełna 75% jej dawnych mieszkańców[9][13].

W 1921 roku wieś liczyła 38 domów i 203 mieszkańców, w tym 104 prawosławnych i 99 katolików[14].

W 1923 roku powstała w Zwierkach komórka Komunistycznej Partii Za­chodniej Białorusi, która w konspiracji działała do 1938 roku, to jest do rozwiąza­nia tej partii[13].

W 1980 r. wieś Zwierki liczyła 195 mieszkańców zamieszkałych w 48 domach (z tego kilkanaście na koloniach). W owym czasie miejscowość posiadała charakter dwuwyznaniowy. Siedzibą parafii zarówno dla rzymskokatolickich jak i dla prawosławnych mieszkańców wsi był pobliski Zabłudów. Zwierki były również wówczas dwujęzyczne. Starsi mieszkańcy Zwierek w codziennej komunikacji posługiwali się gwarą języka białoruskiego, pozostali (młodzież i ludność rzymskokatolicka) porozumiewali się gwarą języka polskiego[9].

W latach 1954–1959 wieś była siedzibą gromady Zwierki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego.

Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 234 mieszkańców[15].

Urodzeni w Zwierkach

[edytuj | edytuj kod]
Cerkiew św. Męczennika Gabriela; w głębi budynki monasteru

We wsi znajduje się prawosławny żeński monaster Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy (Zwierki 46) oraz przyklasztorna cerkiew św. Męczennika Gabriela.

W strukturach administracyjnych Cerkwi Prawosławnej w Polsce wieś podlega parafii pw. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w pobliskim Zabłudowie[16].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 162474
  2. Wieś Zwierki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-05-12], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2024-05-12].
  4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1616 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 49
  7. Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  8. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  9. a b c Stanisław Glinka: Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980, s. 23 (47). [dostęp 2017-02-08].
  10. Józef Maroszek, Pięć wieków Ziemi Juchnowieckiej, Juchnowiec Kościelny 2013, s. 42, [online]
  11. Marek Dorecki. Dziesięć lat w Białymstoku. „Przegląd Prawosławny”. 10 (208), październik 2002. Fundacja im. Księcia Konstantego Ostrogskiego. [dostęp 2017-02-08]. 
  12. Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 96.
  13. a b Antoni Łukasz Leończuk, Wspomnienia budzą mnie po nocach... Okupacja sowiecka w Rejonie Zabłudowskim w latach 1931-1941 w relacjach i wspomnieniach, Białystok: Książnica Podlaska im. Łukasza Górnickiego, 2010, s. 43 [dostęp 2017-02-08].
  14. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 27 (18).
  15. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  16. Michał Bołtryk: Zapomniany Zabłudów. Przegląd Prawosławny, Nr 12/2007 (270), 2007. [dostęp 2016-06-10].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]