Zwody Małe
52°18′56″N 23°27′44″E/52,315556 23,462222
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 162 |
| Kod pocztowy |
224704 |
| Tablice rejestracyjne |
1 |
Położenie na mapie obwodu brzeskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
| 52°18′56″N 23°27′44″E/52,315556 23,462222
| |
Zwody Małe (błr. Малыя Зводы; ros. Малые Зводы) – wieś na Białorusi, w rejonie brzeskim obwodu brzeskiego, około 28 km na północny zachód od Brześcia.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Majątek Zwody Małe zmieniał w przeszłości wielokrotnie swych właścicieli. W 1631 roku należał do Teodora Bukraby, podsędka, później przeszedł na własność Gosiewskich, właścicieli pobliskiej Luty. Zgodnie z testamentem Teresy Gosiewskiej majątek przeszedł w 1708 roku na własność jej męża Kazimierza Jana Sapiehy. Około 1740 roku dobra należały do Sosnowskich, w 1862 roku Zwody Małe i Wielkie należały do Bronisława Gutowskiego i pozostały własnością tej rodziny do 1939 roku[2][3].
Po III rozbiorze Polski w 1795 roku Zwody Małe, wcześniej należące do województwa brzeskolitewskiego Rzeczypospolitej, znalazły na terenie powiatu brzeskiego, należącego do guberni słonimskiej (1796), litewskiej (1797–1801), a później grodzieńskiej (1801–1915) Imperium Rosyjskiego. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku wieś wróciła do Polski, znalazła się w gminie Łyszczyce, a po jej likwidacji w 1928 roku – w gminie Motykały, od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi.
We wsi znajdowała się XVIII-wieczna cerkiew Zaśnięcia NMP[4][5]. Została rozebrana w 1970 roku. Na jej miejscu stoi obecnie krzyż prawosławny[4].
Około 2,5 km na północny wschód od wsi znajduje się szereg kurhanów kryjących ofiary wojen szwedzkich.
Dawny pałac[edytuj | edytuj kod]
W 1875 roku został tu wzniesiony przez Gutowskich murowany piętrowy pałacyk. Centralny portyk składał się z dwóch par czworograniastych filarów. Wnętrze miało układ dwutraktowy, częściowo trzytraktowy. Park, zaprojektowany w 1890 roku przez Waleriana Kronenberga, miał 7–10 ha, miał charakter ogrodów krajobrazowych[2].
Dwór został rozebrany w latach 1950–1995[6]. Zachowały się resztki parku, w tym buki dorastające do wysokości 22 m[4]. Na jego terenie wybudowano szkołę z internatem[7].
Majątek w Zwodach Małych jest opisany w 2. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu brzeskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ a b c Zwody Małe, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 177–178, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ Малые Зводы. W: Анатолий Тарасович Федорук: Старинные усадьбы Берестейщины. Mińsk: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2004, s. 504–505. ISBN 985-11-0305-5. [dostęp 2015-09-13]. (ros.).
- ↑ a b c Zwody Małe na stronie Radzima.org. [dostęp 2015-09-13].
- ↑ Zwody Małe, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 699.
- ↑ Мал. Зводы na stronie Atlas Białorusi. [dostęp 2015-09-13].
- ↑ Малыя Зводы, Zwody Małe, Малые Зводы. W: Леанід Міхайлавіч Несцярчук: Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны. Mińsk: БЕЛТА, 2002, s. 50–51. ISBN 985-6302-37-4. [dostęp 2015-09-13]. (biał.).