Zygaena

Kraśnik
	Zygaena
	Fabricius, 1775
	; Kraśnik pięcioplamek
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	motyle
Rodzina	kraśnikowate
Podrodzina	Zygaeninae
Rodzaj	Zygaena
Synonimy
	Anthrocera Scopoli, 1777; Hesychia Hübner, [1819]; Agrumenia Hübner, [1819]; Eutychia Hübner, [1819]; Anthilaria Hübner, [1819]; Aeacis Hübner, [1819]; Thermophila Hübner, [1819]; Lycastes Hübner, [1819]; Mesembrynus Hübner, [1819]; Silvicola Burgeff, 1926; Hyala Burgeff, 1926; Santolinophaga Burgeff, 1926; Peucedanophila Burgeff, 1926; Lictoria Burgeff, 1926; Peristygia Burgeff, 1926; Coelestis Burgeff, 1926; Polymorpha Burgeff, 1926; Yasumatsuia Strand, 1936; Bizankoia Strand, 1936; Argumenoidea Holik, 1937; Cirsiphaga Holik, 1953; Coelestina Holik, 1953; Libania Holik & Sheljuzhko, 1956; Usgenta Holik & Sheljuzhko, 1956; Huebneriana Holik & Sheljuzhko, 1957; Burgeffia Holik & Sheljuzhko, 1958; Mesembrynoidea Holik & Sheljuzhko, 1958; Epizygaena Jordan, [1907];
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kraśnik^[1] (Zygaena) – rodzaj motyli z rodziny kraśnikowatych.

Należą tu motyle o średnich rozmiarach i krępej budowie ciała. Czułki mają maczugowate, drobno piłkowane. Przednie skrzydła mają czarne, zwykle metalicznie połyskujące tło i czerwone, żółte lub białe plamy. Ich użyłkowanie cechuje obecność pięciu żyłek radialnych, przy czym trzecia i czwarta wychodzą z wspólnego pnia. Tylne skrzydła są czerwone lub żółte z czarną obwódką albo czarne z plamką pośrodku. Strzępiny obu par skrzydeł zwykle są barwy czarnej, rzadziej szarej lub białożółtawej. Użyłkowanie tej pary odznacza się samodzielnymi żyłkami kubitalnymi pierwszą i drugą. Genitalia samca charakteryzują się jajowato zaokrąglonymi walwami o dobrze wykształconej koronie i pozbawionej sakulusa. Unkus ma formę parzystych, stosunkowo słabo zesklerotyzowanych, stożkowatych i owłosionych wyrostków. Liczne kolce na edeagusie osadzone są głównie na płytkach: grzbietowej i brzusznej. Samice mają długi ósmy tergit odwłoka, pokładełko o krótkich wargach, a przednie gonapofizy dłuższe niż tylne. Torebka kopulacyjna może być wyposażona w różnie rozwinięte znamię (signum) lub takowego pozbawiona^[2].

Występują wyłącznie w Palearktyce. Pojaw owadów dorosłych zwykle ograniczony jest do 3–4 tygodni w miesiącach letnich. Zazwyczaj aktywne są one za dnia^[3].

Współcześnie podział na podrodzaje, grupy gatunków i gatunki przedstawia się następująco^[4]^[5]:

podrodzaj: Mesembrynus Hübner, [1819]
- grupa gatunków: manlia
  - Zygaena seitzi Reiss, 1938
  - Zygaena nocturna Ebert, 1974
  - Zygaena kermanensis Tremewan, 1975
  - Zygaena turkmenica Reiss, 1933
  - Zygaena cacuminum Christoph, 1877
  - Zygaena speciosa Reiss, 1937
  - Zygaena cuvieri Boisduval, [1828]
  - Zygaena tamara Christoph, 1889
  - Zygaena manlia Lederer, 1870
  - Zygaena araxis Koch, 1936
  - Zygaena fredi Reiss, 1938
  - Zygaena mirzayansi Hofmann & Keil, 2010
  - Zygaena rubricollis Hampson, 1900
  - Zygaena hindukuschi Koch, 1937
  - Zygaena halima Naumann, 1977
  - Zygaena wyatti Reiss & Schulte, 1961
  - Zygaena aisha Naumann & Naumann, 1980
  - Zygaena ginnereissi Hofmann, 2000
  - Zygaena haematina Kollar, 1849
  - Zygaena fusca Hofmann, 2000
  - Zygaena lydia Staudinger, 1887
- grupa gatunków: purpuralis
  - Zygaena brizae (Esper, 1800)
  - Zygaena rubicundus (Hübner, [1817])
  - Zygaena cambysea Lederer, 1870
  - Zygaena erythrus (Hübner, [1806])
  - Zygaena minos ([Denis & Schiffermüller], 1775) – kraśnik biedrzeniowiec
  - Zygaena pseudorubicundus Klír & Naumann, 2002
  - Zygaena purpuralis (Brünnich, 1763) – kraśnik purpuraczek
  - Zygaena alpherakyi Sheljuzhko, 1936
- grupa gatunków: graslini
  - Zygaena graslini Lederer, 1855
- grupa gatunków: cynarae
  - Zygaena cynarae (Esper, 1789) – kraśnik kminowiec
- grupa gatunków: centaureae
  - Zygaena centaureae Fischer von Waldheim, 1832
  - Zygaena laeta (Hübner, 1790)
  - Zygaena huguenini Staudinger, 1887
- grupa gatunków: corsica
  - Zygaena corsica Boisduval, [1828]
- grupa gatunków: zuleima
  - Zygaena zuleima Pierret, 1837
- grupa gatunków: favonia
  - Zygaena loyselis Oberthür, 1876
  - Zygaena favonia Freyer, 1844
  - Zygaena aurata Blachier, 1905
  - Zygaena sarpedon (Hübner, 1790) – kraśnik serpentynowiec
  - Zygaena contaminei Boisduval, 1834
  - Zygaena punctum Ochsenheimer, 1808
podrodzaj: Agrumenia Hübner, [1819]
- grupa gatunków: fausta
  - Zygaena excelsa Rothschild, 1917
  - Zygaena tremewani Hofmann & Reiss, 1983
  - Zygaena alluaudi Oberthür, 1922
  - Zygaena algira Boisduval, 1834
  - Zygaena fausta (Linnaeus, 1767)
- grupa gatunków: hilaris
  - Zygaena youngi Rothschild, 1926
  - Zygaena maroccana Rothschild, 1917
  - Zygaena marcuna Oberthür, 1888
  - Zygaena hilaris Ochsenheimer, 1808
- grupa gatunków: cocandica
  - Zygaena kavrigini Grum-Grshimailo, 1887
  - Zygaena truchmena Eversmann, 1854
  - Zygaena esseni Blom, 1973
  - Zygaena transpamirini Koch, 1936
  - Zygaena magiana Staudinger, 1889
  - Zygaena cocandica Erschoff, 1874
  - Zygaena pamira Sheljuzhko, 1919
  - Zygaena sogdiana Erschoff, 1874
  - Zygaena storaiae Naumann, 1974
- grupa gatunków: olivieri
  - Zygaena ferganae Sheljuzhko, 1941
  - Zygaena chirazica Reiss, 1938
  - Zygaena naumanni Hille & Keil, 2000
  - Zygaena tenhagenova Hofmann, 2005
  - Zygaena haberhaueri Lederer, 1870
  - Zygaena olivieri Boisduval, [1828]
  - Zygaena sedi Fabricius, 1787
- grupa gatunków: fraxini
  - Zygaena separata Staudinger, 1887
  - Zygaena rosinae Korb, 1903
  - Zygaena bakhtiyari Hofmann &Tremewan, 2005
  - Zygaena sengana Holik & Sheljuzhko, 1956
  - Zygaena fraxini Ménétriés, 1832
  - Zygaena escalerai Poujade, 1900
  - Zygaena formosa Herrich-Schäffer, 1852
  - Zygaena peschmerga Eckweiler & Görgner, 1981
  - Zygaena afghana Moore, [1860]
- grupa gatunków: felix
  - Zygaena johannae Le Cerf, 1923
  - Zygaena felix Oberthür, 1876
  - Zygaena beatrix Przegendza, 1932
- grupa gatunków: orana
  - Zygaena orana Duponchel, 1835
- grupa gatunków: carniolica
  - Zygaena carniolica (Scopoli, 1763) – kraśnik rzęsinowiec, kraśnik karyncki
  - Zygaena occitanica (Villers, 1789)
- grupa gatunków: exulans
  - Zygaena exulans (Hohenwarth, 1792)
- grupa gatunków: viciae
  - Zygaena viciae ([Denis & Schiffermüller], 1775) – kraśnik wykowiec
  - Zygaena niphona Butler, 1877
- grupa gatunków: loti
  - Zygaena christa Reiss & Schulte, 1967
  - Zygaena loti ([Denis & Schiffermüller], 1775) – kraśnik rogalik, kraśnik komonicowiec
  - Zygaena armena Eversmann, 1851
  - Zygaena ecki Christoph, 1882
  - Zygaena ignifera Korb, 1897
podrodzaj: Zygaena Fabricius, 1775
- grupa gatunków: anthyllidis
  - Zygaena anthyllidis Boisduval, [1828]
- grupa gatunków: lavandulae
  - Zygaena lavandulae (Esper, 1783)
  - Zygaena theryi de Joannis, 1908
- grupa gatunków: rhadamanthus
  - Zygaena rhadamanthus (Esper, [1789])
  - Zygaena oxytropis Boisduval, [1828] – kraśnik tyrreński
  - Zygaena problematica Naumann, 1966
- grupa gatunków: persephone
  - Zygaena persephone Zerny, 1934
- grupa gatunków: nevadensis
  - Zygaena mana (Kirby, 1892)
  - Zygaena nevadensis Rambur, 1858
  - Zygaena romeo Duponchel, 1835
  - Zygaena osterodensis Reiss, 1921
- grupa gatunków: transalpina
  - Zygaena dorycnii Ochsenheimer, 1808
  - Zygaena ephialtes (Linnaeus, 1767) – kraśnik goryszowiec, kraśnik zmienny
  - Zygaena transalpina (Esper, 1780)
  - Zygaena angelicae Ochsenheimer, 1808 – kraśnik dzięgielowiec
- grupa gatunków: filipendulae
  - Zygaena filipendulae (Linnaeus, 1758) – kraśnik sześcioplamek
  - Zygaena lonicerae (Scheven, 1777)
  - Zygaena trifolii (Esper, 1783) – kraśnik pięcioplamek
podrodzaj: incertae sedis
- †Zygaena miocaenica Reiss 1936^[6]
- †Zygaena turolensis Fernández-Rubio et al., 1991^[7]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ DavidD. Carter DavidD., Motyle, FrankF. Greenaway, Warszawa: Wiedza i Życie, 1993, ISBN 83-85231-90-0, OCLC 749393132 .
↑ Jerzy S. Dąbrowski: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVII Motyle – Lepidoptera, zeszyty 14-15. Ślimakówki – Limacodidae, kraśniki – Zygaenidae. Toruń: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1998.
↑ Ernst Priesner, Clas M. Naumann, Johannes Stertenbrink. Specificity of Synthetic Sex-A ttractants in Zygaena Moths. „Zeitschrift für Naturforschung C”. 39 (7-8), s. 841-844, 1984.
↑ A. Hofmann, W.G. Tremewan. A revised check-list of the genus Zygaena Fabricius, 1775 (Lepidoptera: Zygaenidae, Zygaeninae), based on the biospecies concept. „Entomologist’s Gazette”. 61, s. 119–131, 2010.
↑ Konstantin A. Efetov, Axel Hofmann, Gerhard Tarmann, W.G. Tremewam. Taxonomic comments on the treatment of the Zygaenidae (Lepidoptera) in volume 3 of Moths of Europe, Zygaenids, Pyralids 1 and Brachodids (2012). „Nota Lepidopterologica”. 37 (2), s. 123-133, 2014. DOI: 10.3897/nl.37.7940.
↑ H. Burgeff. Die Meeralpengrenze der Zygaenen (Lep.), eine mit Hilfe der Populationsanalyse der Arten der Gattung Zygaena. „Biologisches Zentralblatt”. 70, s. 1-23, 1951.
↑ F. Fernández-Rubio, E. Peñalver, X. Martínez-Delclòs. Zygaena? turolensis, una nueva especie de Lepidoptera Zygaenidae del Mioceno de Rubielos de Mora (Teruel). Descripción y filogenia. „Estudios del Museo de Ciencias Naturales de Álava”. 6, s. 77-93, 1991.

[Carter-1] DavidD. Carter DavidD., Motyle, FrankF. Greenaway, Warszawa: Wiedza i Życie, 1993, ISBN 83-85231-90-0, OCLC 749393132 .

[Dąbrowski-2] Jerzy S. Dąbrowski: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVII Motyle – Lepidoptera, zeszyty 14-15. Ślimakówki – Limacodidae, kraśniki – Zygaenidae. Toruń: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1998.

[Priesner-3] Ernst Priesner, Clas M. Naumann, Johannes Stertenbrink. Specificity of Synthetic Sex-A ttractants in Zygaena Moths. „Zeitschrift für Naturforschung C”. 39 (7-8), s. 841-844, 1984.

[Hofmann-4] A. Hofmann, W.G. Tremewan. A revised check-list of the genus Zygaena Fabricius, 1775 (Lepidoptera: Zygaenidae, Zygaeninae), based on the biospecies concept. „Entomologist’s Gazette”. 61, s. 119–131, 2010.

[Efetov-5] Konstantin A. Efetov, Axel Hofmann, Gerhard Tarmann, W.G. Tremewam. Taxonomic comments on the treatment of the Zygaenidae (Lepidoptera) in volume 3 of Moths of Europe, Zygaenids, Pyralids 1 and Brachodids (2012). „Nota Lepidopterologica”. 37 (2), s. 123-133, 2014. DOI: 10.3897/nl.37.7940.

[Burgeff-6] H. Burgeff. Die Meeralpengrenze der Zygaenen (Lep.), eine mit Hilfe der Populationsanalyse der Arten der Gattung Zygaena. „Biologisches Zentralblatt”. 70, s. 1-23, 1951.

[FR-7] F. Fernández-Rubio, E. Peñalver, X. Martínez-Delclòs. Zygaena? turolensis, una nueva especie de Lepidoptera Zygaenidae del Mioceno de Rubielos de Mora (Teruel). Descripción y filogenia. „Estudios del Museo de Ciencias Naturales de Álava”. 6, s. 77-93, 1991.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]