Przejdź do zawartości

Zygmunt Czyż

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zygmunt Czyż
Ilustracja
Zygmunt Czyż
Data i miejsce urodzenia

8 sierpnia 1940
Zachoinie

Data i miejsce śmierci

26 listopada 2003
Rzeszów

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

malarstwo, grafika

Epoka

sztuka współczesna - Nowa figuracja

Ważne dzieła
  • Pomiędzy światłem a granicą cienia
  • Wiatraki
Autoportret, 1992

Zygmunt Czyż (ur. 8 sierpnia 1940 w Zachoiniu, zm. 26 listopada 2003 w Rzeszowie) – polski malarz, grafik, rysownik, witrażysta i projektant.

Uważany za jednego z najwybitniejszych polskich twórców współczesnych, a jednocześnie za jednego z najbardziej znaczących linorytników w historii grafiki polskiej. Jeden z czołowych przedstawicieli polskiej sztuki Nowej Figuracji[a].

Wielokrotnie notowany w prestiżowych wydawnictwach biograficznych i o sztuce.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Zachoiniu, jako syn Genowefy i Wawrzyńca. Ukończył Liceum Sztuk Plastycznych w Jarosławiu, a następnie w latach 1958–1964 studiował na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Uzyskał dyplom w pracowni prof. Wacława Taranczewskiego w 1964 roku, również w tym roku ukończył trzyletnie Studium Pedagogiczne. Mąż Ludwiki Czyż, z którą miał 4 synów Sławomira, Artura, Norberta i Zbigniewa. W 1996 roku wskutek wypadku doznał częściowego paraliżu, od tej pory tworzył głównie akwarele. Zmarł w Rzeszowie w 2003. Został pochowany na tamtejszym cmentarzu Wilkowyja[1].

Działalność społeczna

[edytuj | edytuj kod]

Był jednym z pomysłodawców i inicjatorów aukcji „Bliźniemu Swemu”, na rzecz podopiecznych Towarzystwa Pomocy im. Brata Alberta. W 1990 roku podarował pierwszą pracę, co było zaczątkiem późniejszych charytatywnych aukcji „Bliźniemu swemu”.

Od 1980 współpracował z „Solidarnością” Regionu Rzeszowskiego, działał w niej w latach 1980–1981 i w podziemiu. Projektował liczne plakaty, znaczki, ulotki itp., zajmował się kolportażem wydawnictw podziemnych, organizował niezależne spotkania i wystawy, w latach 1982–1989 był członkiem Grupy Niezależnych Twórców. Od maja do grudnia 1985 roku rozpracowywany przez Wydział III Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Rzeszowie – w ramach SOS Kontakt.

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Zygmunt Czyż uprawiał twórczość w wielu dziedzinach. Najczęściej poświęcał się malarstwu sztalugowemu i grafice warsztatowej. Prace artysty określane były mianem traktatu filozoficznego na temat istnienia, proponowały wizję innego świata, zgłębiały tajemnicę egzystencji człowieka[b].

Wachlarz jego twórczości obejmował również inne obszary jak rysunek, malarstwo architektoniczne, projektowanie witraży czy projektowanie graficzne. Na swoim koncie artystycznym posiada wybitne realizacje o tematyce sakralnej – m.in. witraże i ołtarz w katedrze rzeszowskiej oraz cykl obrazów sakralnych w rzeszowskim kościele Świętego Krzyża. Wykonał polichromie w rzeszowskim zamku.

Wybrane dzieła

[edytuj | edytuj kod]
Nr Tytuł Czas powstania Technika Ilustracja
1. Cykl: Otwarte okno – chmury 1977 linoryt
2. Cykl: Pomiędzy światłem a granicą cienia XVIII 1983 linoryt
3. Cykl: Pomiędzy światłem a granicą cienia XX 1987 linoryt
4. Czytająca list 1990 olej
5. Cykl: Wiatraki III 1995 linoryt

Członkostwo

[edytuj | edytuj kod]

Był aktywnym członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków, a w latach 1976–1983 członkiem Rady Artystycznej Okręgu Rzeszowskiego, Societe Internationale des Graveurs sur Bois XYLON w Zurychu

Grobowiec Zygmunta Czyża

Wystawy

[edytuj | edytuj kod]

W swoim dorobku ma ponad 40 wystaw indywidualnych w kraju i za granicą. Brał udział w ponad 50 ogólnopolskich wystawach malarstwa i grafiki, 60 wystawach międzynarodowych oraz wystawach sztuki polskiej za granicą m.in. w:

  • III Międzynarodowym Biennale Grafiki w Bradford – 1972,
  • Międzynarodowej Wystawie Grafiki w Rizal – 1972,
  • „Sport w Sztukach Pięknych” Madryt i Barcelona – 1974,
  • XYLON 8 – 1979, 9 – 1984, 11 – 1990,
  • IV, V, XI, XII Międzynarodowym Biennale Grafiki w Krakowie,
  • III, V Międzynarodowej Wystawie Sztuki Miniaturowej – Toronto,
  • III Międzynarodowym Triennale Grafiki – Fredrikstad – 1989,
  • Międzynarodowej Aukcji Grafiki – Jokohama – 1992,
  • V Biennale Grafiki – Wakayama – 1993,
  • I Międzynarodowej Wystawie Grafiki – Maastricht.
Tablica upamiętniająca Zygmunta Czyża na Starym Cmentarzu w Rzeszowie

Nagrody i wyróżnienia

[edytuj | edytuj kod]

Otrzymał ponad 30 nagród i wyróżnień, w tym m.in.:

  • Nagrodę na I Międzynarodowej Wystawie Grafiki – Rizal,
  • I nagrodę równoważną – VI Quadrienale Drzeworytu i Linorytu Polskiego,
  • Wyróżnienie Ministra Obrony Narodowej w dziedzinie plastyki,
  • Odznakę Ministra Kultury i Sztuki – Zasłużony Działacz Kultury,
  • Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki – Ogólnopolska Wystawa Grafiki – Poznań,
  • Nagrodę Marynarki Wojennej – II Polsko–Fiński Konkurs Grafiki Marynistycznej,
  • Nagrodę PR i TV „Wawrzyn 92",
  • Nagrodę Prezydenta Miasta Rzeszowa.

Zbiory

[edytuj | edytuj kod]

Prace artysty znajdują się w licznych zbiorach w Polsce, Europie i świecie m.in. w:

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]

Prace Zygmunta Czyża były publikowane w wielu prestiżowych wydawnictwach biograficznych oraz albumach o sztuce współczesnej m.in. Okolice Sztuki – 1983, Kto jest kim w Polsce – 1984 i 1989, Prestige de la Painture et de la Sculpture d’Aujord’hui dens le Monde – 1990, Who’s Who in International Art – 1991/1992 i 1994/1995, Quand L’art. Du XX siècle etait concu par des inconnus – L’historie du Salon d’Automne de 1903 a nos jours – 1992, Czterej Mistrzowie i ich pracownie: malarstwo i rysunek ze zbiorów Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie – 2007, Artyści Podkarpacia – 2010, Artyści Polscy o Papieżu – 1996.

  1. Wynika to bezpośrednio z pozycji Zygmunta Czyża, jaką sobie ugruntował m.in. licznymi nagrodami w latach siedemdziesiątych, kiedy to był jednym z najistotniejszych twórców zarówno techniki, jak i nurtu oraz jednym z pierwszych, który tworzył w technice linorytu barwnego w Polsce, świadczy o tym m.in. bogata adnotacja oraz reprodukcja w jednym z najważniejszych w tamtym czasie wydawnictw w tej dziedzinie, znajdując się wśród ścisłego grona największych nazwisk polskiej grafiki – „Współczesna grafika polska”, Arkady, Warszawa 1975, sygn. 050509.
  2. Prestige de la Painture et de la Sculpture d’Aujord’hui dens le Monde, wydawca Les Editions Art et Images du Monde, Paryż 1990,

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Zygmunt Czyż. grobonet.erzeszow.pl. [dostęp 2022-11-18].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]