Zygmunt Dziarmaga-Działyński

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zygmunt Dziarmaga-Działyński
Data i miejsce urodzenia

15 stycznia 1909
Pińczów

Data i miejsce śmierci

30 sierpnia 1978
Warszawa

Miejsce spoczynku

Cmentarz Powązkowski w Warszawie

Zawód, zajęcie

publicysta

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Grób Zygmunta Dziarmagi-Działyńskiego na cmentarzu Powązkowskim

Zygmunt Stanisław Dziarmaga-Działyński, Józef Działyński (ur. 15 stycznia 1909 w Pińczowie[1], zm. 30 sierpnia 1978[2] w Warszawie) – polski redaktor, publicysta i działacz polityczny związany z Obozem Narodowo-Radykalnym i Ruchem Narodowo-Radykalnym „Falanga”, redaktor „Sztafety” oraz „Podaj Dalej”, osadzony w Berezie Kartuskiej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Studiował historię na Uniwersytecie Warszawskim. W 1933 był założycielem i redaktorem odpowiedzialnym tygodnika „Sztafeta”, krytycznie nastawionego do zbyt ugodowego, zdaniem radykalnie usposobionych działaczy, stanowiska Stronnictwa Narodowego wobec sanacji, Żydów, masonerii i komunizmu. Pełnił tę funkcję do kwietnia 1934, kiedy to powstał ONR, a Sztafeta została przekształcona w dziennik[3][4]. Kierował także bojówkami skrajnej prawicy działającymi pod nazwą Uczelnie Różne[5]. Należał do członków ONR aresztowanych po zabójstwie Bronisława Pierackiego w czerwcu 1934 i osadzonych następnie w obozie w Berezie Kartuskiej. Przebywał w niej do października 1934[6]. Pod koniec 1934 został redaktorem naczelnym innego pisma RNR „Podaj dalej –Chrześcijański Informator Ogłoszeniowy”. Od 1935 należał do władz RNR[7]. W sierpniu 1935 postrzelił w rękę drukarza, który zdefraudował pieniądze przeznaczone na druk wydawnictw RNR. Został za ten czyn skazany 17 listopada 1936 na karę trzech lat pozbawienia wolności, ale ostatecznie zaliczono mu na poczet kary areszt i został zwolniony za kaucją 1000 zł[8].

Po wybuchu II wojny światowej zamieszkał w Wilnie[9]. Według wspomnień Józefa Mackiewicza w okresie przynależności Wilna do Litwy (10/10/1939 - 15/06/1940) Zygmunt Dziarmaga kierował działem ekspedycji wydawanej tamże Gazety Codziennej[10] a w czasie okupacji Wilna przez ZSRR (15/06/1940 - 22/06/1941) kierował kolportażem polskojęzycznej prasy na całej Litwie[10]. Podobne zdanie wyrażała Barbara Toporska[11].

Działał w Konfederacji Narodu, a po scaleniu w strukturach Armii Krajowej[9]. Dowodził działającą w ramach Garnizonu AK Wilno strukturą o nazwie Pułk Pancerny im. Bolesława Chrobrego (o sile batalionu). Był członkiem Okręgowej Delegatury Rządu w Wilnie, w której kierował Wydziałem Informacji i Propagandy (od października 1943 do czerwca 1944)[9]. Używał wówczas nazwiska Józef Działyński. Walczył w szeregach Uderzeniowych Batalionów Kadrowych. W 1944 roku aresztowany przez NKWD, trafił na Syberię. Wrócił do kraju w 1955 i używał od tego czasu nazwiska Dziarmaga-Działyński. Działał w celu konsolidacji środowiska kombatantów wileńskiego AK i UBK, korzystając ze struktur Stowarzyszenia „Pax” i ZBoWiD[12]. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 131-5-4)[13].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Metryki GenBaza - Księgi metrykalne i USC. Genealogia. [online], Metryki GenBaza [dostęp 2023-02-22] (pol.).
  2. ↑ Alfabetyczny spis zmarłych. nekrologi-baza.pl. [dostęp 2012-12-18].
  3. ↑ Dudek i Pytel 1990 ↓, s. 34.
  4. ↑ Wojciech Turek Arka przymierza. Wojciech Wasiutyński 1910-1994. Biografia polityczna, wyd. Arcana, Kraków 2008, s. 125
  5. ↑ Dudek i Pytel 1990 ↓, s. 36-37.
  6. ↑ Dudek i Pytel 1990 ↓, s. 43, 45.
  7. ↑ Dudek i Pytel 1990 ↓, s. 57.
  8. ↑ Dudek i Pytel 1990 ↓, s. 67-68.
  9. ↑ a b c Longin Tomaszewski, Kronika wileńska 1941–1945: z dziejów polskiego państwa podziemnego. Tom 2, Pomost, 1992, według indeksu, ISBN 83-85521-09-7.
  10. ↑ a b Do Zeszytu nr 45, [w:] Józef Mackiewicz, Wielkie tabu i drobne fałszerstwa, Londyn: Kontra, 2015, s. 509-510, ISBN 978-0-907652-87-8, Cytat: Ekspedycją Gazety Codziennej kierował niejaki Dziarmaga, członek ONR, zaciekły rzekomo antybolszewik, zresztą b. współpracownik Słowa. Kiedyś Czesław Miłosz zamieścił w Gazecie Codziennej artykuł. w którym no, łagodnie mówiąc, niezbyt pochlebnie ocenił działalność ONR. ["Zawikłane ślady", nr 51, 3 marca 1940] Dziarmaga wściekł się! Wpadł do mnie grożąc, ro że porzuci pracę, to znów że pobije Miłosza!... A oto mija zaledwie dwa miesiące, i tenże Dziarmaga obejmuje kolportaż całej prasy bolszewickiej w Wilnie... Stać było i podziwiać..
  11. ↑ Barbara Toporska, List Barbary Toporskiej do Janusza Kowalewskiego z dnia 27 listopada 1969, [w:] Józef Mackiewicz, Wielkie tabu i drobne fałszerstwa, Londyn: Kontra, 2015, 510 (przypis), ISBN 978-0-907652-87-8, Cytat: Potem przyszedł ten rozłam i Dziarmaga nie wyszedł z redakcji, motywując to tym, że nie może ściągać na siebie podejrzeń władz litewskich [...]. Potem bolszewicy zajęli całą Litwę, i Dziarmaga nagle przestał się bać, dostał natomiast stanowisko kierownika całego kolportażu wszystkich gazet w języku polskim na całą Litwę. Już to było podejrzane, bo bez pełnego zaufania NKGB takiej funkcji się nie dostawało. Ale jeszcze bardziej podejrzane były rewizje w naszym domu w poszukiwaniu owego nagana [który wcześniej Dziarmaga dostarczył Józefowi Mackiewiczowi].
  12. ↑ Piotr Niwiński Działania komunistycznego aparatu represji wobec środowisk kombatantów wileńskiej AK 1945-1980, wyd. Oficyna Wydawnicza „Rytm” i Uniwersytet Gdański, 2009, według indeksu
  13. ↑ Cmentarz Stare Powązki: Józef Paweł Dziarmaga-Działyński, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-11-02].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Arkadiusz Meller, Patryk Tomaszewski, Życie i śmierć dla narodu! Antologia myśli narodowo-radykalnej z lat trzydziestych XX wieku, Warszawa: Prohibitia, 2011, ISBN 978-83-61344-20-9.
  • Antoni Dudek, Grzegorz Pytel, Bolesław Piasecki. Próba biografii politycznej, Londyn: Aneks, 1990, ISBN 978-0-906601-74-7.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zygmunt_Dziarmaga-Działyński&oldid=72692269”