Przejdź do zawartości

Zygmunt Młot-Przepałkowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zygmunt Młot-Przepałkowski
Ilustracja
rotmistrz rotmistrz
Data i miejsce urodzenia

17 kwietnia 1893
Kozienice

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Katyń

Przebieg służby
Lata służby

1914–1927, 1939–1940

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Formacja

Legiony Polskie

Jednostki

Pierwsza Kompania Kadrowa,
1 Pułk Ułanów Legionów Polskich,
7 Pułk Ułanów Lubelskich,
24 Pułk Ułanów,
26 Pułk Ułanów Wielkopolskich

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Odznaka „Za wierną służbę”Odznaka pamiątkowa 1 Kompanii Kadrowej

Zygmunt Przepałkowski ps. „Młot” (ur. 17 kwietnia 1893 w Kozienicach, zm. w kwietniu 1940 w Katyniu) – rotmistrz Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej, urzędnik administracji państwowej, starosta, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 17 kwietnia 1893[1], w rodzinie Stanisława, inżyniera Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej i Marii z Świętalskich. Lata szkolne spędził w Radomiu. Następnie był słuchaczem w Szkole Technicznej Wawelberga i Rotwanda w Warszawie. Podjął studia politechniczne w Liège. W Belgii działał w Związku Walki Czynnej i w oddziale Związku Strzeleckiego. Na przełomie 1913/1914 odbywał przeszkolenia strzeleckie na polskich obszarach. Uczestniczył w czasie wakacji 1914 w różnych formach szkolenia wojskowego.

Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich. Od 2 sierpnia 1914 służył w Pierwszej Kompanii Kadrowej, z którą ruszył na front 6 sierpnia jako sekcyjny 2 plutonu. W połowie sierpnia 1914 wszedł w skład oddziału płk. Władysława Beliny-Prażmowskiego. Był kilkakrotnie ranny, w tym ciężko w bitwie pod Kostiuchnówką na początku lipca 1916. Był wachmistrzem 4., potem 2. szwadronu 1 pułku ułanów Legionów. Od 5 lutego do 31 marca 1917 roku był słuchaczem kawaleryjskiego kursu oficerskiego przy 1 pułku ułanów w Ostrołęce. Kurs ukończył z wynikiem dostatecznym[2]. Latem tego roku, po kryzysie przysięgowym, został internowany w Szczypiornie. Po zwolnieniu działał w Polskiej Organizacji Wojskowej.

U kresu wojny został przyjęty do Wojska Polskiego i zweryfikowany w stopniu podporucznika kawalerii. W 1918 zgłosił się do powstającej w Lubelskiem konnicy. W szeregach 7 pułku Ułanów Lubelskich walczył w Małopolsce Wschodniej. W kwietniu 1918 w czasie ataku na Baranowicze ponownie został ranny. W sierpniu 1919 został przeniesiony do rezerwy i mianowany komendantem Policji Państwowej na obszarze powiatu siedleckiego, kierując równocześnie ekspozyturą Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Podczas trwającej wojny polsko-bolszewickiej w 1920 ponownie zmobilizowany do 7 pułku i brał udział w słynnej kontrofensywie znad Wieprza. Całą kampanię zakończył w Lidzie. Po wojnie stacjonował ze swym pułkiem w Mińsku Mazowieckim. Został awansowany do stopnia rotmistrza kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[3]. W 1923 był oficerem zawodowym 24 pułku ułanów w Kraśniku[4]. W 1924 był przeniesiony w stan nieczynny jako przydzielony formalnie do 7 pułku ułanów[5]. Często pełnił służbę przy Komendancie w Sulejówku. W 1926 przeniesiony do 26 pułku Ułanów Wielkopolskich w garnizonie Baranowicze. Został przeniesiony w stan spoczynku 10 marca 1927. Był w ewidencji Okręgu Korpusu Nr III.

Od 1927 pracował w administracji państwowej. Pełnił stanowisko starosty powiatu makowskiego w Makowie Mazowieckim, z którego z dniem 11 września 1929 został mianowany starostą powiatu baranowickiego[6]. Później był starostą powiatu wilejskiego (1932–1934), naczelnikiem wydziału w zarządzie miejskim Warszawy, starostą powiatu przasnyskiego w Przasnyszu (od 1936). Poświęcał się również pracy społecznej, pełniąc funkcję prezesa Związku Legionistów w Wilejce i Przasnyszu oraz Wileńskiej Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny.

Jego żoną została Hanna Sowińska, z którą miał syna Adama i córkę Jadwigę (po mężu Fęglerska).

Po wybuchu II wojny światowej, kampanii wrześniowej i agresji ZSRR na Polskę na terenach wschodnich II Rzeczypospolitej został aresztowany przez Sowietów koło miejscowości Mirogoszcza Mała na Wołyniu. Był przetrzymywany w więzieniach w Dubnie i Łucku, a następnie w obozie dla jeńców polskich w Kozielsku[7], skąd wysłał dwa listy do rodziny – ostatni nosi datę 16 lutego 1940. Zginął w lesie katyńskim. Na wiosnę 1940 został wywieziony w transporcie z Kozielska do Katynia i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. 28 lipca 2000 został pochowany na terenie późniejszego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu.

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia majora[11]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[12].

W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” Zygmuntowi Przepałkowskiemu poświęcono Dęby Pamięci w Ostródzie i Przasnyszu[13][14].

W Przasnyszu ustanowiono ulicę Zygmunta Młot-Przepałkowskiego.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Oficerowie. Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. [dostęp 2015-09-29].
  2. CAW ↓, sygn. I.120.1.125 s. 12.
  3. Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 680.
  4. Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923, s. 647.
  5. Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924, s. 602.
  6. Powiatowe roszady wrześniowe.
  7. Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 241. ISBN 83-7001-294-9.
  8. M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  9. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych 1922.07.08 R.3 Nr 19 s. 492
  10. M.P. z 1929 r. nr 89, poz. 198 „za gorliwe i umiejętne współdziałanie z władzami wojskowemi podczas manewrów na terenie powiatu makowskiego”.
  11. Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  12. Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2014-08-05].
  13. Zygmunt Młot-Przepałkowski. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2015-11-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  14. Zygmunt Młot-Przepałkowski. katyn-pamietam.pl. [dostęp 2015-11-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]