Deksrazoksan
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C11H16N4O4 | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
268,27 g/mol | |||||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
biały lub białawy proszek[1] | |||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | ||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | ||||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | ||||||||||||||||||||||||||
| ATC | ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||
Deksrazoksan (łac. dexrazoxanum) – organiczny związek chemiczny, S-(+)-enancjomer razoksanu (diimidu metylowej pochodnej kwasu wersenowego). Wykazuje działanie chroniące serce przed kardiotoksycznymi skutkami ubocznymi stosowania antracyklin[3][4][5] takich jak doksorubicyna[6].
Mechanizm działania[edytuj | edytuj kod]
Deksrazoksan zapobiega chelatowaniu żelaza przez antracykliny, a szczególnie przez ich metabolity z otwartym pierścieniem. Uważa się, że właśnie te chelaty powodują wolnorodnikowy stres oksydacyjny, który odpowiada za uszkodzenie mięśnia sercowego[7][8]. Dodatkowo, deksrazoksan wykazuje działanie przeciwnowotworowe polegające na hamowaniu aktywności topoizomerazy II[9].
Podczas dożylnego/dotętniczego podawania antracyklin może dojść do wynaczynienia, które prowadzi do wystąpienia martwicy tkanek. Deksrazoksan chroni tkanki przed wystąpieniem objawów wynaczynienia, choć mechanizm tego działania nie jest znany[10][11][12].
Farmakokinetyka[edytuj | edytuj kod]
Deksrazoksan, podany dożylnie, szybko przenika do tkanek, osiągając największe stężenie w wątrobie i nerkach. Około 2% deksrazoksanu wiąże się z białkami osocza. Lek ulega hydrolizie wewnątrz komórek, w wyniku której powstaje końcowy metabolit o strukturze podobnej do EDTA[13][14].
Deksrazoksan wykazuje dwufazowy okres półtrwania. I faza trwa 0,18-1 godz., II faza – 1,9-9,1 godz. Lek wydalany jest głównie z moczem, w 32–60% w postaci niezmienionej. Znacznie dłuższy okres półtrwania ma końcowy metabolit.
Wskazania[edytuj | edytuj kod]
Deksrazoksan stosowany jest w leczeniu wynaczynienia antracyklin[15].
Przeciwwskazania[edytuj | edytuj kod]
- nadwrażliwość na deksrazoksan lub jakikolwiek inny składnik preparatu,
- ciąża i karmienie piersią,
- kobiety w wieku rozrodczym, które nie mogą lub nie chcą stosować skutecznej antykoncepcji,
- jednoczesne szczepienie przeciwko żółtej febrze oraz inne szczepionki zawierające żywe drobnoustroje.
Ostrzeżenia specjalne[edytuj | edytuj kod]
- Deksrazoksyna nie działa na wynaczynienie związków niebędących antracyklinami (np. winkrystyna, mitomycyna, winorelbina).
- Preparat należy podać nie później niż po 6 godzinach od wynaczynienia.
- Leczenie deksrazoksanem może powodować wystąpienie efektu addytywnego z antracyklinami. Z tego powodu należy regularnie kontrolować parametry hematologiczne u chorych leczonych deksrazoksanem.
- Należy zachować szczególną ostrożność u pacjentów cierpiących na schorzenia wątroby i nerek.
- Deksrazoksan wykazuje działanie mutagenne oraz teratogenne. Mężczyźni przyjmujący lek powinni stosować prezerwatywy w trakcie leczenia oraz do 3 miesięcy po jego zakończeniu.
Interakcje[edytuj | edytuj kod]
Podczas jednoczesnego stosowania deksrazoksanu i leków przeciwzakrzepowych należy kontrolować czas protrombinowy. Podanie choremu leczonemu deksrazoksanem szczepionki przeciwko żółtej febrze może doprowadzić do ostrego, uogólnionego odczynu poszczepiennego, który może zagrażać życiu. Deksrazoksan zmniejsza wchłanianie fenytoiny. Może to doprowadzić do wystąpienia napadów padaczki. Podczas jednoczesnego stosowania deksrazoksanu oraz cyklosporyny lub takrolimusu wzrasta ryzyko choroby rozrostowej układu chłonnego.
Działania niepożądane[edytuj | edytuj kod]
Występują bardzo często i mają różne nasilenie. Większość z nich mija jednak w trakcie leczenia. Najczęściej pojawiają się:
- zaburzenia przewodu pokarmowego (wymioty, nudności, biegunka, zapalenie śluzówki jamy ustnej),
- reakcje nadwrażliwości w miejscu podawania leku,
- gorączka,
- uczucie zmęczenia,
- zakażenia, trudno gojące się rany,
- zmniejszenie masy ciała,
- spadek łaknienia,
- bóle głowy,
- bóle mięśni,
- zaburzenia neurologiczne (utrata czucia, zawroty głowy, omdlenia, drżenie),
- krwawienia z dróg rodnych,
- duszności,
- łysienie, świąd,
- zakrzepowe zapalenie żył.
Wiele z tych objawów ubocznych wiąże się z jednoczesnym stosowaniem deksrazoksanu i antracyklin.
Dawkowanie[edytuj | edytuj kod]
Preparat podaje się przez 3 dni, raz na dobę, w ściśle określonych dawkach[16]:
- pierwszego dnia – 1000 mg/m² powierzchni ciała,
- drugiego dnia – jw.,
- trzeciego dnia – 500 mg/m² powierzchni ciała.
W przypadku pacjentów z powierzchnią ciała większą niż 2 m² nie należy przekraczać pojedynczej dawki 2000 mg.
Preparaty[edytuj | edytuj kod]
- Savene – TopoTarget A/S – proszek 20 mg (w postaci chlorowodorku) do sporządzania koncentratu + rozcieńczalnik do sporządzania roztworu do infuzji.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Deksrazoksan (nr D1446) w katalogu produktów Sigma-Aldrich (Merck). [dostęp 2018-07-14].
- ↑ a b c d Dexrazoxane, [w:] DrugBank, University of Alberta, DB00380 (ang.).
- ↑ S.E. Lipshultz i inni, The effect of dexrazoxane on myocardial injury in doxorubicin-treated children with acute lymphoblastic leukemia, „The New England Journal of Medicine”, 351 (2), 2004, s. 145–153, DOI: 10.1056/NEJMoa035153, PMID: 15247354.
- ↑ F. Testore i inni, Cardioprotective effect of dexrazoxane in patients with breast cancer treated with anthracyclines in adjuvant setting: a 10-year single institution experience, „American Journal of Cardiovascular Drugs”, 8 (4), 2008, s. 257–263, DOI: 10.2165/00129784-200808040-00005, PMID: 18690759.
- ↑ K. Kik, L. Szmigiero, Deksrazoksan (ICRF-187) – czynnik kardioochronny i modulator działania niektórych leków przeciwnowotworowych, „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej”, 60, 2006, s. 584–590, PMID: 17115008 [dostęp 2014-01-26] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-01].
- ↑ S.K. Bjelogrlic i inni, Effects of dexrazoxane and amifostine on evolution of Doxorubicin cardiomyopathy in vivo, „Experimental Biology and Medicine”, 232 (11), 2007, s. 1414–1424, DOI: 10.3181/0705-RM-138, PMID: 18040065.
- ↑ Istnieją jednak badania zaprzeczające tej tezie. Zobacz: H. Kaiserová i inni, Iron is not involved in oxidative stress-mediated cytotoxicity of doxorubicin and bleomycin, „British Journal of Pharmacology”, 149 (7), 2006, s. 920–930, DOI: 10.1038/sj.bjp.0706930, PMID: 17031387.
- ↑ K.J. Schimmel i inni, Cardiotoxicity of cytotoxic drugs, „Cancer Treatment Reviews”, 30 (2), 2004, s. 181–191, DOI: 10.1016/j.ctrv.2003.07.003, PMID: 15023436.
- ↑ A. Renodon-Cornière i inni, Probing the role of linker substituents in bisdioxopiperazine analogs for activity against wild-type and mutant human topoisomerase II alpha, „Molecular Pharmacology”, 63 (5), 2003, s. 1159–1168, DOI: 10.1124/mol.63.5.1159, PMID: 12695544.
- ↑ L. Schulmeister, Dexrazoxane treatment for intrathoracic anthracycline extravasation, „Onkologie”, 31 (11), 2008, s. 634, DOI: 10.1159/000160618, PMID: 19145099.
- ↑ Kane RC i inni, FDA review and approval for the treatment of accidental extravasation following intravenous anthracycline chemotherapy, „Oncologist”, 13 (4), 2008, s. 445–450, DOI: 10.1634/theoncologist.2007-0247, PMID: 18448560.
- ↑ M.S. Ward, Totect: a new agent for treating anthracycline extravasation, „Clinical Journal of Oncology Nursing”, 11 (5), 2007, s. 613, DOI: 10.1188/07.CJON.613, PMID: 17962168.
- ↑ P.E. Schroeder i inni, Metabolism of the cardioprotective drug dexrazoxane and one of its metabolites by isolated rat myocytes, hepatocytes, and blood, „Drug Metabolism and Sisposition”, 33 (6), 2005, s. 719–25, DOI: 10.1124/dmd.104.003186, PMID: 15764716.
- ↑ P.E. Schroeder, B.B. Hasinoff, Metabolism of the one-ring open metabolites of the cardioprotective drug dexrazoxane to its active metal-chelating form in the rat, „Drug Metabolism and Disposition”, 33 (9), 2005, s. 1367–1372, DOI: 10.1124/dmd.105.005546, PMID: 15980099.
- ↑ S.W. Langer, M. Sehested, P.B. Jensen, Treatment of anthracycline extravasation with dexrazoxane, „Clinical Cancer Research”, 6 (9), 2000, s. 3680–3686, PMID: 10999761.
- ↑ M.L. Tetef i inni, Phase I trial of 96-hour continuous infusion of dexrazoxane in patients with advanced malignancies, „Clinical Cancer Research”, 7 (6), 2001, s. 1569–1576, PMID: 11410492.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Sprawozdanie producenta preparatu (EPAR) [online] [dostęp 2009-04-19] [zarchiwizowane z adresu 2007-07-31].
- Informacje o leku w serwisie RxList [online] [dostęp 2009-04-19] (ang.).
