Oskomian pospolity

Oskomian pospolity
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	szczawikowce
Rodzina	szczawikowate
Rodzaj	oskomian
Gatunek	oskomian pospolity
	Nazwa systematyczna
	Averrhoa carambola L.; Sp. pl. 1:428. 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons

Oskomian pospolity, karambola, gwiaździsty owoc (Averrhoa carambola L.) – gatunek tropikalnego drzewa z rodziny szczawikowatych (Oxalidaceae). Występujące w naturze w Malezji oraz w Indonezji na wyspie Jawa^[3]. Poza naturalnymi siedliskami można spotkać go także w Afryce (Ghana), Oceanii (Polinezja Francuska), Ameryce Południowej (Brazylia, Gujana) i Ameryce Północnej, gdzie uprawiany jest na Florydzie i Hawajach.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Wiecznie zielone drzewo o kulistej koronie. W zależności od odmiany osiąga od 7 do 10 m wysokości.
Liście: Ulistnienie naprzemianległe. Liście pierzaste, złożone z 7–11 jajowatych listków.
Kwiaty: Zebrane w 12–20 kwiatowe grona. Są czerwone, drobne, mają 5-dzielny kielich, 5-płatkową koronę, 1 słupek i 10 pręcików.
Owoc: Żółtawa jagoda o wydłużonym kształcie i pięciu podłużnych żebrach, które w owocach w pełni dojrzałych mają brązowe wierzchołki. Otoczona jest woskowaną skórką.

Biologia[edytuj | edytuj kod]

Roślina tworzy kwiaty niemal przez cały rok, lub przynajmniej przez dwa sezony, np. na Florydzie intensywnie kwitnie od kwietnia do maja i powtórnie od września do października. Owoce dojrzewają po upływie 6–8 tygodni. Siewka opuszcza okrywy nasienne posiadając nie tylko liścienie, ale i już wykształcone, choć jeszcze małych rozmiarów młodsze liście.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Roślina uprawna, uprawiana głównie dla swoich owoców. Owoce przeznaczone do dłuższego transportu zbierane są z drzewa ręcznie, przed osiągnięciem dojrzałości.

Sztuka kulinarna. Owoce są jadalne, mają słodko-kwaśny smak. Pojawiają się w Polsce w sprzedaży od jesieni do wiosny, są jednak mało znane. Można je po starannym umyciu jeść na surowo w całości, ze skórką i nasionami. Zawierają chrupiący, soczysty miąższ bez włókien. Można je przechowywać w lodówce przez ok. 3 tygodnie. Pokrojone na plastry mogą stanowić dekorację różnych potraw. Surowe mogą stanowić dodatek do surówek i sałatek, można je podawać także z mięsami lub rybami po krótkim podsmażeniu na maśle. Odmiany o bardziej kwaśnym smaku można przeznaczyć na marynaty, sosy, dżemy lub wino. Po nakłuciu skórki można je w całości suszyć lub kandyzować.

Ostrzeżenie. Nie polecane dla osób z chorymi nerkami, ze względu na dużą zawartość kwasu szczawiowego, który w połączeniu z wapniem sprzyja powstawaniu kamieni nerkowych. Posiadają też bardzo dużo potasu, co także nie jest polecane dla wszystkich. W Malezji znane są przypadki śmierci po spożyciu (dużych ilości) popularnego tam mrożonego soku z karamboli^{[potrzebny przypis]}.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-19] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-07-20].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4. (Charakterystyka)
Jens Rohwer: Atlas roślin tropikalnych. Warszawa: Horyzont, 2002. ISBN 83-7311-378-9.
Karambola – Averrhoa carambola. gazeta.pl. [dostęp 2008-01-31]. (Zastosowanie)

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-19] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-07-20].

[1]

[2]

[3]