Paszport
Paszport – dokument tożsamości wydany przez uprawniony organ państwa, uprawniający do przekraczania granic państwowych (niektóre państwa mogą wymagać dodatkowo wiz wjazdowych).
W technice paszport to dokument wystawiany dla urządzeń wymagających szczególnego nadzoru podczas eksploatacji – np. zbiorników ciśnieniowych kontrolowanych przez uprawnione firmy i urzędy dozoru technicznego, aby zapobiec ich rozerwaniu. Firmy zapisują w paszporcie wykonane próby mające na celu jak najwcześniejsze wykrycie ewentualnych uszkodzeń, a urzędy dozoru technicznego – dopuszczenia do eksploatacji tak wypróbowanego urządzenia na kolejne okresy.
W rolnictwie paszport to dokument zwierzęcia wykazujący jego historię od narodzin do ewentualnego uboju.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze paszporty wprowadzili Rzymianie[1]. Dla bezpieczeństwa oraz bezpiecznego przepływu towarów wystawiali oni zaświadczenie bezpiecznego przejazdu, które należało okazać władzom kraju, w którym się przebywało. Zawierało ono ostrzeżenie dla urzędników, którzy nie honorowaliby tego zaświadczenia[a][2].
Przez wiele wieków w większości krajów nie istniał obowiązek posiadania paszportu jako dokumentu potrzebnego do podróży zagranicznej, od przełomu XVIII i XIX wieku wyjątkiem były Imperium Rosyjskie oraz Imperium Osmańskie. Pierwsze współczesne uregulowania prawne i dokumenty do podróży zagranicznych zaczęto wprowadzać dopiero w XIX wieku. Pierwsze powszechne paszporty i obowiązek posiadania ich do przekraczania granic wprowadzono we Francji (1867), Imperium brytyjskim (1873), Królestwie Włoch (1873) oraz USA (1889)[3]. W następstwie I wojny światowej znacznie zaostrzono prawo paszportowo-celne w Europie.
Po II wojnie światowej w krajach tzw. bloku sowieckiego wydawanie pozwoleń na wyjazdy zagraniczne i paszportów stało się bardzo ograniczone. Dzięki przemianom politycznym po 1989 oraz rozszerzeniu się Strefy Schengen, paszporty nie są już niezbędne do podróży pomiędzy większością krajów Europy.
Przykładowe okładki paszportów[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Paszporty w Polsce[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- dokument podróży (Polska)
- paszport biometryczny, paszport wewnętrzny
- publiczny rejestr on-line autentycznych dokumentów tożsamości i dokumentów podróży (baza PRADO)
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Z Listu 45 Pliniusza Młodszego do cesarza Trajana dowiadujemy się o problemie korzystania z paszportów, których okres ważności upłynął. W odpowiedzi cesarz zabrania posługiwania się takimi egzemplarzami i wysyła namiestnikowi nowe egzemplarze dokumentów. Były to tzw. diploma, dwie drewniane tabliczki pokryte woskiem z imieniem cesarza, dane uprawnionego, potwierdzenie praw do korzystania z infrastruktury oraz termin ważności paszportu (Korespondencja Pliniusza Młodszego z cesarzem Trajanem – Tekst i tłumaczenie. Wydawnictwo KUL, 2017, Komentarz s. 211).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Simply... The History Of Borders. New Internationalist, 1991-09-05. [dostęp 2022-08-30]. (ang.).
- ↑ Beata Wojtkowska, Magda Jaranowska, Dawne cywilizacje, Warszawa: Wydawnictwo SBM, 2008, ISBN 978-83-612-8082-8, OCLC 751052138.
- ↑ Marta Grzywacz. Jak Europa zaczęła zwiedzać. „Ale Historia”. 32/2014 (134), s. 12−13, 2014-08-11. Agora Sa.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ustawa z dnia 27 stycznia 2022 r. o dokumentach paszportowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1302)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- passportindex.org. Passport Index. [dostęp 2019-01-05].