Pełnoletniość

Pełnoletniość^[1] (pełnoletność^[2]) – określony przepisami prawa cywilnego status prawny osoby fizycznej, uzyskiwany zwykle po osiągnięciu określonego wieku (osoba bez takiego statusu nazywana jest niepełnoletnim, a potocznie nieletni). Osiągnięcie pełnoletniości wiąże się zazwyczaj z osiągnięciem pełnej zdolności do czynności prawnych oraz możności bycia podmiotem praw i obowiązków.

Pełnoletniość w Polsce[edytuj | edytuj kod]

W Polsce pełnoletnim jest ten, kto ukończył lat osiemnaście (art. 10 Kodeksu cywilnego). Przed osiągnięciem tego wieku małoletnia^[a] może uzyskać pełnoletniość przez zawarcie małżeństwa. Zgodnie z art. 10 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jest to możliwe z ważnych powodów za zgodą sądu opiekuńczego w przypadku kobiety, która ukończyła lat szesnaście, gdy z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem założonej rodziny. Wniosek o zezwolenie musi złożyć sama zainteresowana (art. 561 Kodeksu postępowania cywilnego). Nabytej w ten sposób pełnoletniości nie można utracić po unieważnieniu małżeństwa (art. 10 Kodeksu cywilnego) ani rozwodzie^[b].

Niektóre skutki pełnoletniości to:

uzyskanie pełnej zdolności do czynności prawnych (art. 11 KC), a wskutek tego możliwość samodzielnego zawierania wszelkich umów
wygaśnięcie władzy rodzicielskiej lub opieki nad dzieckiem (art. 92 i 170 KRiO)
niemożność uznania ojcostwa i przysposobienia dziecka (art. 76 § 1 i 114 § 1 KRiO).

Pełnoletniość a inne pojęcia[edytuj | edytuj kod]

Termin pełnoletni nie jest tożsamy w prawie z terminem osoba mająca ukończone 18 lat (w związku z możliwością uzyskania pełnoletniości przez małoletnią poprzez zawarcie małżeństwa).
Do zatrudnienia na umowie o pracę wymagane jest ukończenie 18 lat (art. 22 § 2 Kodeksu pracy), ale nie wyklucza to możliwości podjęcia pracy przez młodocianego (art. 190 KP).
Obowiązek szkolny trwa do ukończenia ośmioletniej szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia (art. 35 ust. 2 Prawa oświatowego (Dz.U. z 2021 r. poz. 1082)).
Obowiązek nauki trwa do ukończenia 18. roku życia (art. 35 ust. 1 Prawa oświatowego i art. 70 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej).
Cywilnoprawna odpowiedzialność deliktowa niepełnoletniego zaczyna się już od 10. roku życia (art. 426 KC).
Możliwość bycia pełnomocnikiem nie zależy od stopnia zdolności do czynności prawnych (art. 100 KC).
Karalność według prawa karnego nie obejmuje nieletnich, a więc rozpoczyna się generalnie od 17. roku życia (z pewnymi wyjątkami). Obecnie tak jest też według Kodeksu wykroczeń.
Zabrania się sprzedaży i podawania napojów alkoholowych osobom do lat 18^[3].
Zabrania się sprzedaży wyrobów tytoniowych osobom do lat 18^[4].
Zabrania się sprzedaży sprzedaży napojów z dodatkiem tauryny i kofeiny osobom do lat 18^[5].

Dorosłym może być każda osoba dojrzała biologicznie lub psychicznie, natomiast pełnoletnim jest jedynie osoba spełniająca warunek wiekowy i tylko wyjątkowo dodatkowe przesłanki – dlatego zarówno osoba dorosła może nie być osobą pełnoletnią, jak i pełnoletnia nie być osobą dorosłą.

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Dotyczy to tylko kobiety; mężczyzna nie może zawrzeć związku małżeńskiego przed ukończeniem 18 lat.
↑ Jednak do zawarcia kolejnego związku małżeńskiego przed ukończeniem 18. roku życia wymagane jest ponowne zezwolenie sądu.