Arshile Gorky

Arshile Gorky

Ոստանիկ Մանուկ Ատոյեան

Imię i nazwisko	Wostanik Manug Adoyan
Data i miejsce urodzenia	15 kwietnia 1904 Chorkom k. Wan
Data i miejsce śmierci	21 lipca 1948 Sherman (Connecticut)
Narodowość	ormiańska
Dziedzina sztuki	malarstwo, rysunek
Epoka	sztuka współczesna, ekspresjonizm abstrakcyjny

Arshile Gorky, właśc. Wostanik Manug Adoyan (orm. Ոստանիկ Մանուկ Ատոյեան, ur. 15 kwietnia 1904 w Chorkom k. Wan w Armenii, zm. 21 lipca 1948 w Sherman w stanie Connecticut) – amerykański malarz pochodzenia ormiańskiego, przedstawiciel ekspresjonizmu abstrakcyjnego.

Życiorys

Gorky urodził się we wsi Chorkom, niedaleko miasta Wan w zachodniej Armenii, wchodzącej wówczas w skład Imperium Osmańskiego. Gdy miał cztery lata, jego ojciec wyemigrował do Ameryki, aby uniknąć długów, zostawiając syna. W 1915, gdy rozgrywało się tureckie ludobójstwo narodu ormiańskiego, uciekł do miasta Wan. Matka Gorky’ego zmarła z głodu na jego rękach podczas ludobójstwa. Gorky połączył się z ojcem, gdy przyjechał do Ameryki w 1920, w wieku 16 lat. Mając 31 lat, ożenił się.

W 1922 Gorky wstąpił do New School of Design w Bostonie, zostając tam później nauczycielem. We wczesnych latach 20. znajdował się pod wpływem impresjonizmu, choć pod koniec dekady tworzył prace, które były bardziej postimpresjonistyczne. W tym czasie mieszkał w Nowym Jorku, a inspiracją była dla niego twórczość Paula Cézanne’a. Wśród godnych uwagi prac z tego okresu warto wymienić Landscape in the Manner of Cézanne (1927) i Landscape, Staten Island (1927–1928). Na przełomie lat 20. i 30. eksperymentował z kubizmem, wreszcie przechodząc do surrealizmu. Nighttime, Enigma, Nostalgia (1930–1934) to zwarta seria prac, które charakteryzują ten okres jego twórczości. W 1927 Gorky poznał Ethela Kremera Schwabachera, amerykańskiego ekspresjonistę, z którym przyjaźnił się do końca życia, i który był jego pierwszym biografem.

Pierwszą indywidualną wystawę miał w filadelfijskiej Mellon Galleries w 1931 r.

W latach 30. zaprzyjaźnił się m.in. z Johnem D. Grahamem, Stuartem Davisem i Willemem de Kooningiem (z którym również dzielił studio) podczas uczestnictwa w rządowym programie Federal Art Project. W tamtym okresie jego twórczości patronowały Katherine Sophie Dreier i filantropka Abby Rockeffeler, członkini rodu Rockeffelerów. Jego pracę zaczęto wystawiać w najbardziej znanych amerykańskich galeriach sztuki m.in. w Muzeum Of Modern Art, Whitney Museum of American Art, San Francisco Museum of Modern Art czy w muzeum Guggenheima. W 1939 r. uzyskał obywatelstwo Stanów Zjednoczonych.

W listach do sióstr Gorky często pogrążał się w melancholii i wyrażał tęsknotę i pustkę, nostalgię za ojczyzną, przywoływał też okoliczności śmierci matki.

Dwa lata przed śmiercią przeżył serię katastrof. Jego studio spłonęło, zmagał się z rakiem. W wypadku samochodowym złamał szyję i dotknięty został przejściowym paraliżem ręki, którą malował. Po siedmiu latach małżeństwa odeszła od niego żona, zabierając ze sobą ich dzieci. Gorky odebrał sobie życie w 1948 – powiesił się w wieku 44 lat.

Gorky jako postać fikcyjna

Jako ocalały z Rzezi Ormian, Gorky pojawia się w filmie Atoma Egoyana Ararat.

Armeńskie znaczki pocztowe z 2020 r. z dziełami Gorky'ego.

Galeria

• 
  Organization (1933-1936)
• 
  The Liver is the Cock's Comb (1944)
• 
  Portrait of Master Bill (1929)
• 
  Agonia (1947)
• 
  Bez tytułu (1944)

Bibliografia

• Nouritza Matossian. Black Angel, The Life of Arshile Gorky. Overlook Press, NY 2001.

Linki zewnętrzne

• artnet – Arshile Gorky Art Images