Władykaukaz

Władykaukaz
Владикавка́з
Дзӕуджыхъӕу
	; Panorama Władykaukazu
	Herb
Państwo	Rosja
Republika	Osetia Północna
Burmistrz	Ruslanbek Ikajew
Powierzchnia	291,61 km²
Wysokość	680 m n.p.m.
Populacja (2020); • liczba ludności; • gęstość	; 303 597; 1041,11 os./km²
Nr kierunkowy	(+7) 8672
Kod pocztowy	362000–362999
Tablice rejestracyjne	15
	Położenie na mapie Osetii Północnej Władykaukaz
	Położenie na mapie Rosji Władykaukaz
	43°01′N 44°39′E/43,016667 44,650000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Władykaukaz (ros. Владикавка́з, oset. Дзӕуджыхъӕу) – stolica i największe miasto Republiki Północnej Osetii-Alanii, położone w południowo-wschodniej części kraju, u stóp Kaukazu, nad rzeką Terek. Ludność składa się w większości z Osetyjczyków, Rosjan, Ormian i Gruzinów. We Władykaukazie była duża polska diaspora i kościół. Wcześniej nosiło nazwy Ordżonikidze (1931–1944, 1954–1990) oraz Dzaudżikau (1944–1954).

Historia[edytuj | edytuj kod]

Miasto zostało założone w 1784 jako twierdza w okresie rosyjskiej ekspansji na Kaukazie. Przez wiele lat była ona główną bazą wojskową w regionie. W 1799 zbudowano przez góry tzw. Gruzińską Drogę Wojenną, która łączyła miasto z Gruzją na południu, zaś w 1875 powstała linia kolejowa łącząca miasto z Rostowem nad Donem (Kolej Władykaukaska), która od 1900 uzyskała połączenie z azerbejdżańskim Baku. Władykaukaz stał się głównym centrum przemysłowym regionu, przede wszystkim w zakresie przetwórstwa ropy naftowej.

W czasie wojny domowej miasto było kilkakrotnie przedmiotem walk między siłami białych i czerwonych. W marcu 1918 r. uzbrojone oddziały robotnicze z Groznego wypędziły z niego utworzony po rewolucji lutowej i obaleniu caratu tymczasowy rząd Kozaków terskich (Tersko-Dagestański). Miasto ogłoszono stolicą Tereckiej Republiki Radzieckiej. Latem tego samego roku antybolszewiccy powstańcy kozaccy opanowali Władykaukaz ponownie, lecz w sierpniu zostali z miasta wyparci przez popierające czerwonych oddziały inguskie. Władykaukaz został wówczas poważnie splądrowany^[2]^[3]. W lutym 1919 miasto zajęła Armia Ochotnicza gen. Denikina, by ostatecznie zostać wypartą przez Armię Czerwoną w marcu 1920^[3].

W okresie bezpośrednio po I wojnie światowej we Władykaukazie funkcjonowała polska placówka o charakterze konsularnym.

W czasie II wojny światowej w listopadzie 1942 próbowała miasto zdobyć armia niemiecka (operacja Fall Blau), która dotarła do przedmieść, ale została odparta.^[4] Był to najdalej wysunięty na południowy wschód punkt frontu wschodniego, do którego dotarły wojska hitlerowskich Niemiec (najdalszy na wschód to osada Terekli-Mekteb)^[5].

Od 1931 do 1944, a potem od 1954 do 1990, miasto nosiło nazwę Ordżonikidze (Орджоники́дзе) pochodzącą od nazwiska gruzińskiego bolszewika Sergo Ordżonikidze. W latach 1944–1954 nosiło nazwę Dzaudżikau (Дзауджика́у). Nazwa Władykaukaz oznacza „Rządzący Kaukazem”.