Łesia Ukrainka

Łesia Ukrainka
	Łarysa Petriwna Kosacz-Kwitka
	; Korczak
Rodzina	Kosacz
Ojciec	Petro Kosacz
Matka	Olena Pcziłka
Mąż	Kłyment Kwitka

Łesia Ukrainka
Леся Українка
Imię i nazwisko	Łarysa Petriwna Kosacz-Kwitka
Data i miejsce urodzenia	25 lutego 1871 ; Nowogród Wołyński (Zwiahel), gubernia wołyńska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	1 sierpnia 1913 ; Surami, gubernia tyfliska, Imperium Rosyjskie
Narodowość	ukraińska
Dziedzina sztuki	literatura
	Ważne dzieła
	Pieśń lasu
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach

Łesia Ukrainka (ukr. Леся Українка), właśc. Łarysa Petriwna Kosacz-Kwitka (ukr. Лариса Петрівна Косач-Квітка), herbu Korczak (ur. 13 lutego^?/25 lutego 1871 w Nowogrodzie Wołyńskim (Zwiahlu), zm. 19 lipca^?/1 sierpnia 1913 w Surami) – ukraińska poetka, pisarka i krytyczka literacka.

Pochodzenie i twórczość[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się w rodzinie prawnika Petra Kosacza herbu Korczak i pisarki Olhi Kosacz (Ołena Pcziłka). Jej wujem był ukraiński językoznawca i historyk Mychajło Drahomanow. Wykształcenie zdobyła w domu, gdyż od dzieciństwa chorowała na gruźlicę kości. Debiutowała w 1884 roku dwoma wierszami opublikowanymi w lwowskim czasopiśmie „Zoria” („Gwiazda”). Oprócz licznych wierszy, tomy: Na kryłach piseń („Na skrzydłach pieśni”, 1893), Dumy i mriji („Myśli i marzenia”, 1899), Widhuky („Recenzje”, 1902), opublikowała również kilkanaście dramatów. Jej twórczość była odbiciem silnych emocji i duchowego niepokoju, a jednocześnie wiary w zwycięstwo dobra i sprawiedliwości. Czując się spadkobierczynią kultury europejskiej, często nawiązywała do starożytności, a także do współczesnych sobie prądów literatury zachodniej. W jej dziełach wyraźnie widoczne są rysy symbolizmu. Za najdoskonalszy z utworów Łesi Ukrainki uważa się dramat poetycki Lisowa pisnia (Pieśń lasu)^[1].

Jako krytyczka literacka, Łesia Ukrainka opublikowała szereg artykułów poświęconych historii i współczesności literatury europejskiej, w tym polskiej. Jest również autorką licznych przekładów na język ukraiński, m.in. Homera, Heinego, Hugo, Byrona i Mickiewicza.

Była opozycyjnie nastawiona wobec władzy carskiej, przynależała do organizacji marksistowskich na Ukrainie. W 1902 dokonała przekładu Manifestu komunistycznego Karola Marksa na język ukraiński, za co pozostawała pod dozorem policyjnym.

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

W 1901 zmarł jej pierwszy narzeczony Serhij Merżynski. Pod koniec życia wyszła za mąż za etnologa Kłymenta Kwitkę, związek ten jednak – jako mezalians – nie został zaakceptowany przez jej matkę. W tym samym czasie do gruźlicy dołączyła choroba nerek. Łesia Ukrainka zmarła podczas pobytu w sanatorium w Surami (obecnie Gruzja). Jej grób znajduje się na cmentarzu Bajkowa w Kijowie.

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Główna, centralna ulica Łucka nosi imię Łesi Ukrainki^[2]. Jej podobizna znajduje się na banknocie 200 hrywien.

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Grób Łesi Ukrainki na Starym Bajkowie w Kijowie
Ukraiński karbowaniec przedstawiający Łesię Ukrainkę
Radziecki znaczek upamiętniający 100. rocznicę urodzin Łesi Ukrainki
Podobizna na awersie ukraińskiego banknotu 200 hrywien
Pomnik Łesi Ukrainki na Uniwersytecie Saskatchewan
Pomnik autorstwa Mychajła Czereszniowskiego wzniesiony w 1975 w High Park w Toronto. Wygrawerowany jest cytat: „Kto sam się wyzwoli, ten będzie wolny; kto kogoś wyzwoli, ten weźmie go w niewolę”^[3]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

(2616) Lesya

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Florian Nieuważny, Fenomen Łesi Ukrainki, [w:] Łesia Ukrainka, Pieśń lasu, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1989, ISBN 83-06-01787-0.
↑ Історія та факти головної вулиці Луцька, про які ви не знали [online], lutsk-future.com.ua [dostęp 2021-07-21] (ukr.).
↑ Tł. za: Między Sąsiadami – Між сусідами // Almanach Fundacji św. Włodzimierza Chrzciciela Rusi Kijowskiej w Krakowie. – 1999. – Nr 9. – S. 265. Por. też D. Puchacz Pożegnanie z ziemią. Problem zamorskiej emigracji zarobkowej w twórczości Wasyla Stefanyka. Próba zrozumienia czy usprawiedliwienia ukraińskiego chłopa // Krakowskie Zeszyty Ukrainoznawcze.– 1998. – T. VII–VIII. – S. 204–208.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Cykl Melodie z tomu Myśli i marzenia w tłumaczeniu Marcina Krzysztofa Roszkowskiego w bibliotece Wolne Lektury (Licencja Wolnej Sztuki)
Mykoła Żarkych Łesia Ukrainka i Polska
Pomnik poetki (ang.)

[1] Florian Nieuważny, Fenomen Łesi Ukrainki, [w:] Łesia Ukrainka, Pieśń lasu, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1989, ISBN 83-06-01787-0.

[2] Історія та факти головної вулиці Луцька, про які ви не знали [online], lutsk-future.com.ua [dostęp 2021-07-21] (ukr.).

[3] Tł. za: Między Sąsiadami – Між сусідами // Almanach Fundacji św. Włodzimierza Chrzciciela Rusi Kijowskiej w Krakowie. – 1999. – Nr 9. – S. 265. Por. też D. Puchacz Pożegnanie z ziemią. Problem zamorskiej emigracji zarobkowej w twórczości Wasyla Stefanyka. Próba zrozumienia czy usprawiedliwienia ukraińskiego chłopa // Krakowskie Zeszyty Ukrainoznawcze.– 1998. – T. VII–VIII. – S. 204–208.

[1]

[2]

[3]