Żleb pod Wysranki
 Po lewej stronie polany Upłaz Żleb pod Wysranki. W głębi Kominiarski Wierch | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Rodzaj obiektu | |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
| 49°15′06,1200″N 19°52′24,9600″E/49,251700 19,873600 | |
Żleb pod Wysranki – duży żleb i dolinka po wschodniej stronie Doliny Kościeliskiej w Tatrach Zachodnich. Ma wylot tuż ponad polaną Stare Kościeliska, poniżej mostka i Lodowego Źródła[1][2].
Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Żleb pod Wysranki to nazwa ludowego pochodzenia i pochodzi od Wysranek – południowo-wschodniego i zalesionego grzbietu wznoszącego się nad tym żlebem. Nazwa wywoływała zgorszenie niektórych nadwrażliwych, stąd też kilkakrotnie usiłowano ją zmienić. Walery Eljasz-Radzikowski proponował nazwę Żleb pod Wyzranki (od słowa wyzierać), a inni w latach 40. usiłowali wprowadzić nazwę Dolinka Zbójnicka. Obydwie nazwy nie przyjęły się i ostała się pierwotna, ludowa nazwa[3]. W XVIII w. i pierwszej połowie XIX w. na Starych Kościeliskach działały huty metali i były tutaj domki robotników[4]. Pochodzenie nazwy jest więc oczywiste – u wylotu żlebu znajdowały się domki robotników, a w tamtych czasach nie budowano WC wewnątrz domów, również sławojki pojawiły się dużo później.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Władysław Cywiński tak opisuje Żleb pod Wysranki: „Czy to żleb, czy dolinka? Nie ma i być nie może matematycznie ścisłego rozgraniczenia obu tych pojęć. Charakter opisywanego tu tworu jest różnoraki. W dole wąski kanion skalny z gładkimi, pionowymi progami. Wyżej płytki, lesisty, mało stromy parów. Potem V-kształtna dolinka, kolejne skaliste, wyposażone w progi przewężenie i wreszcie pod Upłazem, mało stromy, płytko wcięty, trawiasty kociołek”[3]. Górą dolinka biegnie pomiędzy polaną Upłaz i Zdziarami Upłaziańskimi, dochodząc do Siodła za Piecem. W zalesione zbocze Zdziarów wcina się Skalnisty Żlebek stanowiący dalsze przedłużenie w górę Żlebu pod Wysranki[1].
Dnem dolnej części Żlebu pod Wysranki spływa niewielki potok. Przekracza go znakowany szlak turystyczny do Jaskini Mroźnej, wejście do której znajduje się w Wysrankach. Dolną częścią żlebu prowadzi też nieznakowana ścieżka do Zbójnickich Okien[5]. W górnej części znajduje się jeden z otworów Jaskini Czarnej oraz Jaskinia przy Sikawce i Jaskinia Zakopiańska, w dolnej części – Jaskinia w Małym Krakowie[6].
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
– jednokierunkowy szlak ze Starych Kościelisk do Jaskini Mroźnej. Po przejściu jaskini zejście inną ścieżką do Doliny Kościeliskiej naprzeciwko Sowy. Czas dojścia do jaskini: 30 min[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Tatry Polskie. Mapa turystyczna 1:20 000, Piwniczna: Agencja Wydawnictwo „WiT” S.c., 2009, ISBN 83-89580-00-4.
- ↑ Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2022-04-29].
- ↑ a b Władysław Cywiński, Czerwone Wierchy, część wschodnia, t. 2, Poronin: Wyd. Górskie, 1995, ISBN 83-7104-010-5.
- ↑ Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ Jaskinie, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [online], jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2016-06-26].