Przejdź do zawartości

Powiat wołomiński

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Powiat wołomiński
powiat
ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

TERC

1434

Siedziba

Wołomin

Starosta

Arkadiusz Werelich

Powierzchnia

955,37 km²

Populacja (31.12.2020)
• liczba ludności


252 408[1]

• gęstość

260,9 os./km²

Urbanizacja

66,55%

Tablice rejestracyjne

WWL, WV

Adres urzędu:
ul. Prądzyńskiego 3
05-200 Wołomin
Szczegółowy podział administracyjny
Plan powiatu wołomińskiego
Liczba gmin miejskich

4

Liczba gmin miejsko-wiejskich

4

Liczba gmin wiejskich

4

Położenie na mapie województwa
Położenie na mapie województwa
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Mapa powiatu

Powiat wołomiński – powiat w Polsce, leżący w centralnej części województwa mazowieckiego, na północny wschód od Warszawy. Został utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Wołomin.

Powiat wołomiński jest najludniejszym powiatem ziemskim województwa mazowieckiego. Najludniejszym miastem powiatu są Ząbki (45 tys. mieszkańców).

Według danych z 31 grudnia 2019 roku[2] powiat zamieszkiwało 249 299 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 251 276 osób[3].

Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]

W skład powiatu wchodzą:

Władza[edytuj | edytuj kod]

  • starosta: Arkadiusz Werelich
  • wicestarosta: Katarzyna Pazio
  • członkowie zarządu: Marta Rajchert, Robert Roguski i Tomasz Kalata.

Rada powiatu[edytuj | edytuj kod]

  • przewodniczący: Adam Pietrzak
  • wiceprzewodniczący: Wiesław Mędrzycki, Cezary Wnuk
  • członkowie rady: Paweł Banaszek, Piotr Borczyński, Paweł Dąbrowski, Radosław Dec, Izabella Dziewiątkowska, Konrad Fuśnik, Tomasz Kalata, Sławomir Klocek, Adam Łossan, Jolanta Madziar, Jerzy Mikulski, Marta Rajchert, Kazimierz Rakowski, Robert Roguski, Ewa Rosa, Jolanta Salak, Grzegorz Siwek, Paweł Solis, Magdalena Suchenek, Igor Sulich, Tomasz Szturo, Robert Szydlik, Paweł Śliwa, Anna Uścińska, Janusz Werczyński, Arkadiusz Werelich

Historia[edytuj | edytuj kod]

1952–1954[edytuj | edytuj kod]

Powiat powstał wołomiński 1 lipca 1952 roku, nominalnie w związku z przeniesieniem siedziby rady narodowej powiatu radzymińskiego z Radzymina do Wołomina i przemianowaniem jednostki na powiat wołomiński[4]. W rzeczywistości powiat wołomiński złożył się z części zniesionych powiatów radzymińskiego i warszawskiego. W skład powiatu weszły[5][6][7][8]:

Po zmianach tych powiat wołomiński obejmował[13]:

5 października 1954, w przeddzień reformy administracyjnej kraju, wprowadzono kilka zmian granic powiatu[14]:

1954–1972[edytuj | edytuj kod]

Jesienią 1954 w Polsce zniesiono gminy zbiorowe, a w ich miejsce utworzono gromady (w nawiasach podano okres funkcjonowania). W powiecie wołomińskim utworzono następujące 39 gromad: Czarna (1954-61), Dąbrówka (1954-72), Duczki (1954-68), Guzowatka (1954-59), Jadów (1954-72), Józefów (1954-61), Kamieńczyk (1954-72), Kąty Grodziskie (1954-72), Kąty-Miąski (1954-61), Klembów (1954-72), Kobyłka (1954-56), Krusze (1954-72), Lipka (1954-61), Lucynów Mały (1954-61), Marki (1954-56), Miąse (1954-61), Międzyleś (1954-72), Mokrawieś (1954-61), Myszadła (1954-61), Okuniew (1954-72), Ossów (1954-68), Płatków (1954-61), Postoliska (1954-72), Poświętne (1954-72), Pustelnik (1954-56), Radzymin (1954-72), Ręczaje Nowe / Nowe Ręczaje (1954-72), Słopsk (1954-59), Strachówka (1954-72), Struga (1954-59), Sulejów (1954-72), Tłuszcz (1954-56), Trzcinka (1954-59), Urle (1954-72), Wola Rasztowska (1954-59), Zabrodzie (1954-72), Załubice Stare (1954-61), Ząbki (1954-55) i Zielonka (1954-55).

Z czasem liczba gromad stopniowo malała (vide powyżej); powstały także nowe gromady Kuligów (1961-72), Obrąb (1961-72), Ostrówek (1961-72)[16] i Wołomin (1969-72)[17].

1 stycznia 1956 z powiatu wołomińskiego wyłączono i włączono do nowo utworzonego powiatu wyszkowskiego w tymże województwie[18]:

1 stycznia 1956 gromadom Ząbki i Zielonka nadano status osiedla[19].

29 lutego 1956 do powiatu wołomińskiego (do gromady Radzymin) przyłączono wieś Załącze z powiatu nowodworskiego (z gromady Nieporęt)[20].

1 stycznia 1957 utworzono trzy osiedla: Kobyłka (z gromady Kobyłka), Marki (z gromad Marki i Pustelnik) i Tłuszcz (z gromady Tłuszcz)[21].

1 kwietnia 1957 zniesiono miasto Rembertów, włączając je do Warszawy, oprócz terenów po wschodniej stronie linii kolejowej nr 449, które włączono do osiedla Zielonka[22].

1 stycznia 1958 do miasta Wołomina włączono osadę Helenówek z gromady Ossów[23].

31 grudnia 1959 do osiedla Marki włączono miejscowość Struga ze znoszonej gromady Struga[24].

31 grudnia 1960 osiedlu Zielonka nadano status miasta[25].

31 grudnia 1961 dokonano następujących zmian[26][27]:

1 stycznia 1967 osiedlom Marki, Tłuszcz i Ząbki nadano status miasta[28].

1 stycznia 1969 od powiatu wołomińskiego odłączono część wsi Arciechów o powierzchni 16,24 ha (z gromady Kuligów), włączając ją do powiatu nowodworskiego (do gromady Serock); do powiatu wołomińskiego (do gromady Kuligów) włączono natomiast część powiatu nowodworskiego (wieś Popielarze z gromady Serock)[29][30].

W latach 1970. Łąki występują już w spisie miejscowości gromady Radzymin w powiecie wołomińskim[31].

1973–1975[edytuj | edytuj kod]

1 stycznia 1973 zniesiono gromady, a w ich miejsce ponownie wprowadzono gminy zbiorowe. W przygotowaniach do reformy zmieniono granice powiatu[32]:

Po zmianach tych powiat wołomiński podzielono na[33]:

9 grudnia 1973 do powiatu wołomińskiego (do gminy Strachówka) włączono sołectwa Szamocin, Marysin i Wiktoria z powiatu węgrowskiego (z gminy Korytnica)[35]. Tego samego dnia z miasta Kobyłka wyłączono obszar przyległy do ulicy Koziej, włączając go do miasta Wołomina[36].

W wyniku reformy administracji państwowej z 1 czerwca 1975 roku wszystkie powiaty uległy likwidacji. Obszar powiatu wołomiński wszedł w skład trzech województw: warszawskiego, ostrołęckiego i siedleckiego.

1999–[edytuj | edytuj kod]

Powiat wołomiński, o znacznie zmienionym obszarze, przywrócono w województwie mazowieckim w wyniku reformy 1999. Gmina Zabrodzie, do 1975 w powiecie wołomińskim, znalazła się w reaktywowanym powiecie wyszkowskim[37].

1 stycznia 2005 do miasta Wołomina włączono sołctwo Cięciwa (część obszaru ewidencyjnego Ostrowik o powierzchni 201,797 ha) z gminy Poświętne[38].

1 stycznia 2009 zmieniono granice miasta Tłuszcz, przez włączenie do niego części wsi Postoliska o nazwie Zakrzewie (10,14 ha) z gminy Tłuszcz[39].

1 stycznia 2014 od powiatu wołomińskiego (z gminy Radzymin) odłączono obszaru obrębu ewidencyjnego Łąki o powierzchni 41,00 ha, włączając go do powiatu legionowskiego (do gminy Nieporęt)[40].

1 stycznia 2023 status miasta przywrócono Jadowowi, przez co gmina Jadów zmieniła status z wiejskiego na miejsko-wiejski[41].

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Stopa bezrobocia w powiecie wołomińskim w latach 2000–2010 na tle Polski[42][43][44]

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2006):

  Ogółem Kobiety Mężczyźni
  osób % osób % osób %
Ogółem 202 444 100 104 551 51,64 97 893 48,36
Miasto 134 733 66,55 70 616 34,88 64 117 31,67
Wieś 67 711 33,45 33 935 16,76 33 776 16,68
  • Piramida wieku mieszkańców powiatu wołomińskiego w 2014 roku[45].


Zabytki architektury[edytuj | edytuj kod]

  • Dwór w Jadowie – Obecny zespół dworski zachowuje wygląd z czasów jego gruntownej przebudowy po 1860 roku przez rodzinę Kotarbińskich ówczesnych właścicieli majątku. Władali nim do 1945 roku, kiedy przejęto go na skarb państwa i zamieniono na gospodarstwo rybackie.
  • Dwór „Zosia” w Czarnej został zbudowany w drugiej połowie XVIII wieku dla Tomasza de Tylii, podstolego ziemi warszawskiej. Jest to budowla parterowa, drewniana, o konstrukcji zrębowej. Nowi właściciele dokonali renowacji krajobrazowego parku założonego w pierwszej połowie XIX wieku.
  • Dwór w Chrzęsnem – Zbudowany w 1635 roku dla w stylu renesansowym z pewnymi cechami barokowymi dla Stefana Grzybowskiego, kasztelana lubelskiego, starosty warszawskiego. Na piętrze stropy belkowe oraz rokokowe kominki z piaskowca z połowy XVIII wieku. Obok dworu budynek administracyjny, spichlerz oraz resztki parku.
  • Pałac w Woli Rasztowskiej – Położony blisko szosy Radzymin – Jadów, otoczony resztkami parku krajobrazowego z pierwszej połowy XIX wieku. Został zbudowany około 1680 roku. Jest to budowla barokowa. Obecnie w pałacu znajduje się miejscowa szkoła podstawowa.
  • Pałac w Markach to rezydencja rodziny Briggsów, właścicieli wielkiej fabryki przędzalniczej. Zbudowany w latach 1883–1890 według projektu Antoniego Beilla.
  • Kościół pw. Świętej Trójcy w Kobyłce – zbudowany w roku 1742 w stylu późnego baroku przez architekta włoskiego Guido Antonio Longhiego z fundacji biskupa Marcina Załuskiego. Przekształcony i rozbudowany w 1763 roku dla jezuitów przez innego włoskiego architekta, Jakuba Fontanę. Posiada bogate wyposażenie rokokowe. W 1999 roku w niszach fasady kościoła od strony wschodniej odrestaurowano freski przedstawiające drogę krzyżową.

Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]

Na terenie powiatu wołomińskiego położone są w całości lub częściowo rezerwaty przyrody:

  1. Bagno Jacka
  2. Dębina
  3. Grabicz
  4. Horowe Bagno
  5. Mosty Kalińskie
  6. Śliże[46]

Logo powiatu wołomińskiego[edytuj | edytuj kod]

Nowe logo powiatu, którego autorem jest Jarosław Łossan, wybrane w lipcu 2008 r., składa się z:

  • 12 zielonych czworokątów, które symbolizują 12 gmin powiatu wołomińskiego
  • 11 żółtych czworokątów, symbolizujących obszary współpracy, takie jak np. turystyka, edukacja, kultura[47].

Kolory użyte w logo oznaczają:

  • zielony – urodzaj, zdrowie, wzrost, bogactwo
  • żółty – szczęście, nadzieja, mądrość, energia
  • szary – to kolor neutralny, stanowi kontrast dla każdej innej barwy[potrzebny przypis].

Sąsiednie powiaty[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

https://samorzad.gov.pl/web/powiat-wolominski/sklad-rady

  1. ↑ Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
  2. ↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019.
  3. ↑ GUS, TABL. II. LUDNOŚĆ, RUCH NATURALNY ORAZ MIGRACJE LUDNOŚCI WEDŁUG POWIATÓW W PIERWSZYM PÓŁROCZU 2020 R., 30 czerwca 2020.
  4. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 maja 1952 r. w sprawie zniesienia powiatu warszawskiego, utworzenia powiatów piaseczyńskiego, pruszkowskiego, nowodworskiego i miejsko-uzdrowiskowego Otwock oraz zmiany granic, siedziby i nazwy powiatu radzymińskiego w województwie warszawskim. [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2018-11-21] (pol.).
  5. ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 27, poz. 185.
  6. ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 181.
  7. ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 177.
  8. ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie. 1952, nr 6, poz. 37
  9. ↑ Zwiększoną o enklawę Pod Arciechowem o powierzchni 11 ha z miasta Radzymina.
  10. ↑ Zwiększoną o enklawę Za Łosiem o powierzchni 104 i 3,9 ha z miasta Radzymina.
  11. ↑ Zwiększoną o enklawę Pod Dąbkowizną o powierzchni 38,4 h i półenklawę Łąki z miasta Radzymina.
  12. ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 39, poz. 272
  13. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, PRL, GUS, Warszawa, 1952
  14. ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie. 1954, nr 11
  15. ↑ Obwieszczenie Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 8 marca 1956 r. w sprawie sprostowania błędów w tekstach uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi, ogłoszonych w Dzienniku Urzędowym Wojewódzkiej Rady Narodowej Nr 11 z dnia 1 grudnia 1954 r. pod poz. 67. (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 14 kwietnia 1956 r., Nr. 3, Poz. 14)
  16. ↑ Uchwała Nr IV-19/61 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 27 września 1961 r. w sprawie zmian granic i nazw, utworzenia i zniesienia niektórych gromad oraz przeniesienia siedzib niektórych gromadzkich rad narodowych (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 15 grudnia 1961 r., Nr. 13, Poz. 292)
  17. ↑ Uchwała Nr XVI-67/68 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 29 czerwca 1968 r. w sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie warszawskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 5 sierpnia 1968 r., Nr. 10, Poz. 89)
  18. ↑ Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 282
  19. ↑ Dz.U. z 1955 r. nr 45, poz. 299
  20. ↑ Uchwała Nr VI/15/55 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 30 czerwca 1955 r. w sprawie zmian granic niektórych powiatów (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 14 kwietnia 1956 r., Nr. 3, Poz. 12)
  21. ↑ Dz.U. z 1956 r. nr 58, poz. 277
  22. ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 24, poz. 113
  23. ↑ Dz.U. z 1957 r. nr 58, poz. 299
  24. ↑ Dz.U. z 1959 r. nr 70, poz. 443
  25. ↑ Dz.U. z 1960 r. nr 60, poz. 345
  26. ↑ Dz.U. z 1961 r. nr 59, poz. 322
  27. ↑ Dz.U. z 1961 r. nr 59, poz. 326
  28. ↑ Dz.U. z 1966 r. nr 52, poz. 318
  29. ↑ Dz.U. z 1968 r. nr 26, poz. 174
  30. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 lipca 1968 r. w sprawie zmiany granic niektórych powiatów w województwie warszawskim w województwie warszawskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 5 sierpnia 1968 r., Nr. 10, Poz. 88)
  31. ↑ Statystyczna charakterystyka miejscowości w gromadach : pow. Wołomin, woj. warszawskie (1971)
  32. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 324
  33. ↑ Uchwała Nr XX/93/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie warszawskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 12 grudnia 1972, Nr 20, Poz. 407).
  34. ↑ Miasto Radzymin posiadało wspólną radę z gminą wiejską
  35. ↑ Dz.U. z 1973 r. nr 40, poz. 236
  36. ↑ Dz.U. z 1973 r. nr 40, poz. 237
  37. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów. [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2018-11-21] (pol.).
  38. ↑ Dz.U. z 2004 r. nr 169, poz. 1767
  39. ↑ Dz.U. z 2008 r. nr 137, poz. 860
  40. ↑ Dz.U. z 2013 r. poz. 869
  41. ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 1597
  42. ↑ Powiatowy Urząd Pracy w Wołominie.
  43. ↑ Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-02-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-05)].
  44. ↑ Portal Moje Bezrobocie.
  45. ↑ Powiat wołomiński w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  46. ↑ Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2016-05-13].
  47. ↑ [1], Forum ZIelonka – Nowe logo powiatu.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Województwo mazowieckie
Miasta na prawach powiatu
Powiaty
Inne zagadnienia

Powiat wołomiński
Miasta
Gminy miejskie
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Herb powiatu wołomińskiego

Powiat wołomiński (1952–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Osiedla (1954-72)
Gminy wiejskie
(1952-1954 i 1973-75)
Gromady
(1954-72)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Powiat_wołomiński&oldid=73947457”