Zamek w Korzkwi
 nr rej. A-486 z 12.03.1984
| |
 Baszta bramna zamku korzkiewskiego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Rozpoczęcie budowy |
XIV wiek |
| Ważniejsze przebudowy |
XVI wiek |
| Pierwszy właściciel |
Jan z Syrokomli |
Położenie na mapie gminy Zielonki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°09′44,32″N 19°52′56,81″E/50,162311 19,882447
| |
| Strona internetowa | |
Zamek w Korzkwi – zamek rycerski z XIV wieku znajdujący się na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, wybudowany w systemie tzw. Orlich Gniazd, we wsi Korzkiew, w gminie Zielonki, w powiecie krakowskim, w województwie małopolskim.
Zamek wznosi się na cyplu wzgórza otoczonego zakolem rzeczki Korzkiewki. W skład zespołu zamkowego wchodzą: ruiny zamku, dom mieszkalny, budynek gospodarczy folwarczny oraz park, został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
W 1352 roku sędzia krakowski Jan de Syrokomla, kupił wzgórze Korzkiew i wybudował na nim prostokątną, kamienną, podpiwniczoną wieżę, pełniącą funkcję obronną i mieszkalną[2]. Jego potomkowie pisali się "z Korzkwi" już po 1385 roku, więc zamek musiał już wtedy istnieć[3]. W 1388 roku wspomniany był Mathias burgrabius de Corzkiew, a w 1400 roku wymieniono castrum[3]. Wnuk Jana, Zaklika Korzkiewski dowodził chorągwią nr 47 w Bitwie pod Grunwaldem[4]. Po nim właścicielami byli Mikołaj Korzkiewski, a po nim Stanisław Korzkiewski[5]. Na nim wygasła męska linia Syrokomlów i od jego córki Barbary, zamek kupił w 1468 roku Szczepan Świętopełk Bolestraszycki z Irządz[4]. Po nim zamek odziedziczył Mikołaj Chorążyc, który w 1517 roku sprzedał zamek, który kupił rajca krakowski Piotr Krupek. Jego potomkowie sprzedali w 1545 roku zamek Piotrowi Zborowskiemu za 5500 florenów. W 1572 roku właścicielem był proboszcz kościoła bożogrobców w Miechowie Szymon Szaniawski vel Ługowski[4]. W 1652 roku wymarli Ługowscy i zamek przeszedł w ręce Michała Jordana. Po nim zamek posiadał kasztelan wojnicki Franciszek Jordan i Michał Stefan Jordan, który na zamku gościł króla Augusta III Sasa[4]. Około 1720 roku zamek został przebudowany. Następnie właścicielem był Adam Jordan. On to sprzedał zamek podskarbiemu Teodorowi Wesslowi, właścicielowi Ogrodzieńca, Pilicy i Smolenia. W 1775 roku właścicielem został jego szwagier Eliasz Wodzicki, a po nim jego brat Jakub Wodzicki[4]. W 1805 roku jego żona Eleonora z Dembowskich Wodzicka przeniosła się z zamku do pobliskiego dworku i w ten sposób zamek przestał pełnić funkcję mieszkalną dla właścicieli dóbr. Pod koniec XIX w. zamieniony na spichlerz zamek popadł w ruinę.
Od 1997 r. jego właścicielem jest architekt Jerzy Donimirski, który podjął się odnowienia i odbudowania zamku[6]. Od tego czasu trwają prace budowlane na zamku, który pełni także rolę hotelu. Planowana jest także odbudowa mieszczącego się dawniej w pobliżu zamku dworu, stawów, a także stworzenie małego muzeum i skansenu.
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Najstarszy budynek zespołu zamkowego w postaci wieży z XIV wieku miał wymiary 9,5 x 12 metrów[3]. Grubość murów wieży sięgała 2,5 metra. Od strony południowej i zachodniej zachowały się strzelnice. Od strony południowej do wieży dobudowano nieco później mur obronny na planie nieregularnym. Brama wejściowa na dziedziniec mogła znajdować się od strony południowej. W XV wieku od strony południowej muru obwodowego dobudowano dwie czworoboczne baszty (jedna z nich została w końcu XX wieku nadbudowana i poprowadzono przez nią wjazd na dziedziniec). Pod koniec XV wieku dobudowano klatkę schodową i przybudówkę. W 2 połowie XVI wieku zburzono i zbudowano na nowo ścianę północną i zachodnią, a w skrzydle północno-wschodnim założono czterobiegową klatkę schodową[3]. Przed wejściem do wieży powstała loggia, a przed wejściem do zamku zbudowano budynek bramny. Na tyłach zbudowano zaplecze gospodarcze[3]. Po 1997 roku na dawnych pozostałościach czworobocznej baszty zbudowano wieżę z bramą będącą obecnie główną dominantą zamku.
-
Zamek przed 1911 rokiem -
Zamek przed odbudową -
Zamek w 2008 r. -
Dziedziniec -
Dziedziniec -
Dziedziniec -
Wnętrze
Badania zamku[edytuj | edytuj kod]
- 1968, M. Mączyńska, R. Lelek (archeologia)
- 1969, Waldemar Niewalda (architektura)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ Krasnowolski 2013 ↓, s. 76.
- ↑ a b c d e Leszek Kajzer i inni, Leksykon zamków w Polsce, Wydanie II, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2022, s. 228-229, ISBN 978-83-213-5213-8 [dostęp 2024-05-29].
- ↑ a b c d e *** ZAMEK W KORZKWI *** [online], www.zamkipolskie.com [dostęp 2024-05-29].
- ↑ Waldemar Niewalda, Średniowieczny zamek w Korzkwi, Teki Krakowskie 2/1995
- ↑ Dominirski hotele. www.donimirski.com. [dostęp 2017-05-15].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bogusław Krasnowolski: Leksykon zabytków architektury Małopolski. Kraków: Arkady, 2013. ISBN 978-83-2134744-8.
- Waldemar Niewalda, Średniowieczny zamek w Korzkwi, Teki Krakowskie 2/1995
