Zawidnyj (1903)
| |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
1902 |
| Wodowanie |
wiosna 1903 |
 MW Imperium Rosyjskiego
| |
| Nazwa |
„Karp” → „Zawidnyj” (od 1902) |
| Wejście do służby |
koniec 1903 |
| Wycofanie ze służby |
18 kwietnia?/1 maja 1918 |
 Kaiserliche Marine
| |
| Nazwa |
R 13 |
 Flota Czerwona
| |
| Nazwa |
„Marti” |
| Los okrętu |
złomowany w 1923 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
350 ton |
| Długość |
64 metry |
| Szerokość |
6,4 metra |
| Zanurzenie |
2,59 metra |
| Napęd | |
| 2 maszyny parowe potrójnego rozprężania 4 kotły, moc 5700 KM, 2 śruby | |
| Prędkość |
26 węzłów |
| Zasięg |
1200 Mm przy prędkości 12 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| 1 działo kal. 75 mm 5 dział kal. 47 mm (5 × I) 6 torped, 12–18 min | |
| Wyrzutnie torpedowe |
3 × 381 mm (3 × I) |
| Załoga |
62–69 |
Zawidnyj (ros. Завидный), wcześniej Karp, później R 13 i Marti – rosyjski niszczyciel z początku XX wieku, jedna z 22 zbudowanych jednostek typu Bojkij. Okręt został zwodowany wiosną 1903 roku w krajowej stoczni Nawal w Nikołajewie, a do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego został wcielony pod koniec 1903 roku, z przydziałem do Floty Czarnomorskiej. „Zawidnyj” wziął udział w I wojnie światowej. W maju 1918 roku został zdobyty przez Niemców, a w listopadzie 1918 roku przejęli go Brytyjczycy i następnie porzucili. W 1920 roku nazwę niszczyciela zmieniono na „Marti”, jednak nie powrócił już do służby i złomowano go w 1923 roku.
Projekt i budowa[edytuj | edytuj kod]
Okręt był jednym z 22 niszczycieli zbudowanych w krajowych stoczniach, będących ulepszoną i powiększoną wersją zaprojektowanych w brytyjskiej stoczni Yarrow jednostek typu Sokoł[1][2]. Zbudowany został w stoczni Nawal w Nikołajewie[1][2]. Stępkę okrętu pod nazwą „Karp” („ros. Карп”)[1] położono w 1902 roku, a zwodowany został jako „Zawidnyj” („Завидный”) wiosną 1903 roku[2][3][a]
Dane taktyczno-techniczne[edytuj | edytuj kod]
„Zawidnyj” był niewielkim, czterokominowym niszczycielem, klasyfikowanym do 1907 roku jako torpedowiec[1][2]. Długość całkowita wynosiła 64 metry, szerokość 6,4 metra i maksymalne zanurzenie 2,59 metra[1][b]. Wyporność jednostki wynosiła 350 ton[1][4][c]. Okręt napędzany był przez dwie pionowe maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 5700 KM, do której parę dostarczały cztery kotły Normand[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 26 węzłów[1][2]. Okręt mógł zabrać zapas węgla o maksymalnej masie 80 ton, co zapewniało zasięg wynoszący 1200 Mm przy prędkości 12 węzłów[1][2].
Uzbrojenie artyleryjskie okrętu stanowiły: umieszczone na nadbudówce dziobowej pojedyncze działo kalibru 75 mm L/48 Canet oraz pięć pojedynczych dział trzyfuntowych Hotchkiss M1885 L/40 kalibru 47 mm[1][2]. Jednostka wyposażona była w jedną dziobową stałą i dwie pojedyncze obracalne pokładowe wyrzutnie torpedowe kalibru 381 mm, z łącznym zapasem sześciu torped[1][2]. Ponadto okręt mógł zabrać na pokład 12–18 min[1][2].
Załoga okrętu liczyła 62–69 oficerów, podoficerów i marynarzy[1][2].
Służba[edytuj | edytuj kod]
„Zawidnyj” został wcielony do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego w końcu 1903 roku[1][2]. Jednostka weszła w skład Floty Czarnomorskiej[5]. W 1914 roku dokonano modernizacji uzbrojenia jednostki: zdemontowano wszystkie wyrzutnie torped kalibru 381 mm i wszystkie działka kalibru 47 mm, instalując w zamian dwie pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 450 mm oraz drugą armatę kalibru 75 mm Canet i sześć pojedynczych karabinów maszynowych kalibru 7,62 mm[1][2].
W trakcie I wojny światowej „Zawidnyj” wchodził w skład Floty Czarnomorskiej[6]. W styczniu 1915 roku 5 dywizjon niszczycieli („Zawidnyj”, „Zawietnyj”, „Zorkij” i „Zwonkij”) przybył do Batumi w celu atakowania tureckiej żeglugi przybrzeżnej[7]. 17 marca?/30 marca 1915 roku krążownik „Kaguł” oraz niszczyciele „Zawidnyj”, „Żutkij” i „Żywuczij” ostrzelały rejon Kilimli w prowincji Zonguldak, powodując nieznaczne straty[8].
18 kwietnia?/1 maja 1918 roku „Zawidnyj” został zdobyty w Sewastopolu przez Niemców, którzy nadali mu oznaczenie R 13, jednak nie został wcielony do służby[2][9]. W listopadzie 1918 roku okręt przejęli Brytyjczycy, którzy wycofując się w kwietniu 1919 roku uszkodzili go w Sewastopolu[9][10]. W 1920 roku nazwa jednostki została zmieniona na „Marti” („Марти”), na cześć André Marty′ego[9]. Jednostka nie weszła już do służby i została złomowana w 1923 roku[9][d].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 207 podaje, że okręt został wodowany w 1902 roku.
- ↑ Niemal identyczne wartości podaje Gogin 2024 ↓. Natomiast Olender 2021 ↓, s. 620 podaje, że długość wynosiła 60,2 metra, szerokość 6,4 metra i zanurzenie 1,8 metra.
- ↑ Identycznie podają Leyland i Brassey 1906 ↓, s. 300. Natomiast Gogin 2024 ↓ podaje wyporność normalną 427–445 ton i pełną 520–530 ton.
- ↑ Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 207 podają, że okręt został wycofany ze służby w 1938 roku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 207.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Gogin 2024 ↓.
- ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 297.
- ↑ Olender 2021 ↓, s. 620.
- ↑ Leyland i Brassey 1906 ↓, s. 300.
- ↑ Brassey 1915 ↓, s. 185.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 167.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 237.
- ↑ a b c d Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 298.
- ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 573.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik (red.). London: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 978-0-85177-133-5. (ang.).
- Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
- Ivan Gogin: BOYKIY torpedo boats (1902 – 1907). Navypedia. [dostęp 2024-05-17]. (ang.).
- Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
- Piotr Olender: Wojna rosyjsko-japońska 1904–1905. Działania na morzu. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2021. ISBN 978-83-8178-686-7.
- The Naval Annual, 1906. J. Leyland, T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1906. (ang.).
- The Naval Annual, 1915. T.A. Brassey (red.). London: William Cloves and Sons, 1915. (ang.).
