Człowiek witruwiański

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Człowiek witruwiański
Ilustracja
Autor

Leonardo da Vinci

Data powstania

1490

Medium

piórko, atrament i ołówek na papierze

Wymiary

34,3 × 24,5 cm

Miejsce przechowywania
Lokalizacja

Gallerie dell’Accademia

Człowiek witruwiański – rysunek autorstwa Leonarda da Vinci z ok. 1490 roku, znajdujący się w zbiorach Gallerie dell’Accademia w Wenecji. Dzieło stanowi rewizję koncepcji Witruwiusza na temat proporcji ludzkiego ciała[1]. Człowiek witruwiański jest najbardziej znanym rysunkiem Leonarda[1], uchodzi za symbol łączenia sztuki z nauką[2].

Człowiek witruwiański należy do cyklu rysunków poświęconych proporcjom ludzkiego ciała i matematycznych relacji między jego częściami[3]. Leonardo tworząc rysunki inspirował się dziełem De architectura (pol. O architekturze ksiąg dziesięć) Witruwiusza poświęconemu harmonijnym proporcjom[4][5]. Prace Witruwiusza zostały w średniowieczu zapomniane, w 1415 roku ponownie odkrył je Gianfrancesco Poggio Bracciolini[6][7]. Leonardo zainteresował się rysunkiem pod koniec lat 80. XV wieku, gdy ukazało się drukiem wydanie De architectura po łacinie[6]. W kwietniu 1489 roku Leonardo rozpoczął prowadzenie pomiarów ludzkiego ciała[8][7]. Leonardo czytając pracę Witruwiusza zgadzał się ze stwierdzeniem, że starożytni słusznie określali człowieka mianem mniejszego świata[9].

Jest to rysunek piórkiem i akwarelą na szkicu metalowym sztyftem, naniesiony na kartę papieru o wymiarach 34,3 × 24,5 cm[10][1]. Papier ma ślady mocnego dociskania sztyftu[11]. W centrum znajduje się postać mężczyzny[10]. Jego twarz (uchodząca za autoportret Leonarda) wyraża gniew[12], spojrzenie jest intensywne[13]. Mężczyzna ma dwie pozycje. W pierwszej ma złączone nogi i ręce wyciągnięte poziomo. Ta pozycja jest wpisana w kwadrat o boku 24 dłoni (lub 96 palców)[10]. Na środku kwadratu znajdują się genitalia[14]. W drugiej stoi w rozkroku i ma uniesione ramiona[10]. Druga postać jest wpisana w koło, którego środkiem jest pępek[15]. Sylwetka mężczyzny została przedstawiona poglądowo, jednak Leonardo wyraźnie zaznaczył kontury i mięśnie[16]. Nad i pod rysunkiem znajdują się notatki Leonarda. Górny tekst mówi o wymiarach części ciała człowieka, podanych w trzeciej księdze De architectura. Pod rysunkiem jest napis: Tanto apre l’omo nelle braccia quanto e la sua altezza (Szerokość rozłożonych w bok ramion równa się jego wzrostowi), odnoszący się do pierwszej pozycji[10]. Leonardo nie stosował się dokładnie do wyliczeń Witruwiusza. Zanotował, że stopa odpowiada jednej siódmej wzrostu człowieka, podczas gdy Witruwiusz twierdził, że jest to jedna szósta[17].

Rysunek jest rzadko prezentowany publiczności. Przez większość czasu karta jest trzymana w zamkniętym pomieszczeniu na czwartym piętrze Gallerie dell’Accademia[11].

Powstały również inne rysunki człowieka witruwiańskiego. Około 1490 roku Francesco di Giorgio narysował co najmniej trzy nowe wersje człowieka witruwiańskiego[18]. W tym samym czasie inną wersję narysował Iacomo Andrea[19]. Francesco di Giorgio i Iacomo Andrea byli przyjaciółmi Leonarda[20]. W 1521 roku Cesare Cesariano narysował Człowieka według Witruwiusza. Jego postać charakteryzuje się ogromnymi dłońmi, zbyt długimi stopami i erekcją[21].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Zöllner 2005 ↓, s. 37.
  2. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 24.
  3. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 265.
  4. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 265–266.
  5. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 227.
  6. ↑ a b Isaacson 2019 ↓, s. 228.
  7. ↑ a b Bastek 2019 ↓, s. 39.
  8. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 229.
  9. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 228–229.
  10. ↑ a b c d e Nicholl 2006 ↓, s. 266.
  11. ↑ a b Isaacson 2019 ↓, s. 234.
  12. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 268, 333.
  13. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 238.
  14. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 236.
  15. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 266, 268.
  16. ↑ Nicholl 2006 ↓, s. 268.
  17. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 237.
  18. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 230.
  19. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 232.
  20. ↑ Isaacson 2019 ↓, s. 230, 232.
  21. ↑ Zöllner 2005 ↓, s. 37, 39.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Grażyna Bastek. Galeria mistrza Leonarda. „Pomocnik Historyczny. Leonardo da Vinci 1452–1519. Człowiek renesansu i jego epoka”. 3, 2019. 
  • Walter Isaacson: Leonardo da Vinci. Kraków: Insignis Media, 2019. ISBN 978-83-66071-41-4.
  • Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.
  • Frank Zöllner: Leonardo da Vinci 1452–1519. Warszawa: Taschen, Edipresse Polska S. A., 2005. ISBN 83-89571-85-4.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Człowiek_witruwiański&oldid=73806861”