Czarnogórski Kościół Prawosławny

Czarnogórski Kościół Prawosławny

Црногорска православна црква

Państwo	Czarnogóra
Siedziba	Cetynia
Data powołania	1993
Wyznanie	Prawosławie
Metropolita	metropolita Czarnogóry Borys
Dane statystyczne
Liczba wiernych	50 000
Położenie na mapie Czarnogóry Cetynia
42°23′16,3″N 18°55′18,0″E
Strona internetowa

Czarnogórski Kościół Prawosławny (czarnog. Црногорска православна црква) – jeden z niekanonicznych Kościołów prawosławnych, obejmujący swoją jurysdykcją część parafii prawosławnych na terenie Czarnogóry i w diasporze.

Od 2023 zwierzchnikiem Czarnogórskiego Kościoła Prawosławnego jest metropolita Borys, który posługuje się tytułem arcybiskupa Cetyni i metropolity Czarnogóry.

Utworzenie

Czarnogórski Kościół Prawosławny został powołany do życia przez duchownego Antonije Abramovicia i grupę czarnogórskich działaczy narodowych 31 października 1993 i w 1999 uzyskał status wspólnoty religijnej, zgodnie z prawem czarnogórskim. Do 1996 na czele Kościoła stał Antonije Abramović, a po jego śmierci nowym zwierzchnikiem wspólnoty został wybrany arcybiskup Michał (Miraš Dedeić). Od 2023, decyzją Zgromadzenia Ogólnego Kościoła, zwierzchnikiem Czarnogórskiego Kościoła Prawosławnego jest metropolita Borys, który posługuje się tytułem arcybiskupa Cetyni i metropolity Czarnogóry.

Kryzys administracyjny

Kościół przez ostatnie lata przeżywał poważny kryzys instytucjonalny, który wywołał szereg skandali i publicznych oskarżeń wśród duchowieństwa. Problemy w Kościele wynikają z autorytarnych rządów poprzedniego metropolity, arcybiskupa Michała, który ustanowił autokratyczny system podejmowania decyzji, co doprowadziło de facto do wykluczenia Synodu i Rady Metropolitalnej z procesu zarządzania Kościołem.

Metropolita Michał, który objął urząd w 1998 roku, nie miał wizji ani energii do rozwijania Kościoła, co stopniowo prowadziło do jego izolacji od duchowieństwa i wiernych. Michał ignorował krytyczne opinie większości duchowieństwa, co stworzyło barierę między nim a większością wiernych. W rezultacie praca Kościoła została sparaliżowana, a jego pozycja w społeczeństwie osłabiona.

Kryzys w Czarnogórskiej Cerkwi pogłębiają również problemy prawne związane z ważnością statutu Kościoła z 2009 roku, która nigdy nie została formalnie opublikowana, co podważa jej moc prawną. Blokowanie prac Synodu przez metropolitę uniemożliwiło jakiekolwiek prawne działania przeciwko niemu, co dodatkowo skomplikowało sytuację

Duchowieństwo i wierni Kościoła w 2023 roku podjęli decyzję o zwołaniu Zgromadzenia Ogólnego Czarnogórskiego Kościoła Prawosławnego w celu uregulowania sytuacji wewnątrz Kościoła. W zgromadzeniu wzięło udział około 10 000 osób, w tym większość duchowieństwa CPC, wielu intelektualistów czarnogórskich oraz prominentnych Czarnogórców.

Podczas zgromadzenia podjęto trzy kluczowe decyzje:

1. Przejście na emeryturę metropolity Michała: Zgromadzenie postanowiło, że metropolita Michał, ze względu na swój wiek i zmniejszone zaangażowanie w ostatnich latach, przechodzi na emeryturę, zachowując honorowy tytuł metropolity do końca życia. Decyzja ta była uznaniem jego wkładu w Kościół, ale także odpowiedzią na jego autorytarne rządy, które doprowadziły do kryzysu we wspólnocie.
2. Wybór nowego metropolity: Na nowego metropolitę wybrano biskupa Borysa, biskupa eparchii Ostroškiej. Jego wybór był odpowiedzią na potrzebę zmiany przywództwa i przywrócenia normalnego funkcjonowania Kościoła. Biskup Borys jest postrzegany jako osoba z wizją i energią potrzebną do odbudowy CPC i wzmocnienia jego pozycji w społeczeństwie.
3. Uznanie Antoniego Abramovicia za świętego: Zgromadzenie oficjalnie uznało zmarłego metropolitę Antoniego Abramovicia za świętego. Był on pierwszym metropolitą Kościoła po jego reaktywacji w 1993 roku i odegrał kluczową rolę w odrodzeniu Kościoła.

Podjęte decyzje zostały zaakceptowane przez większość wiernych i duchowieństwa Kościoła, co podkreśliło legitymizację zgromadzenia jako reprezentatywnego organu decyzyjnego. Jednakże, wybór nowego metropolity nie spotkał się z aprobatą rządu Czarnogóry, który ze względu na prorosyjskie nastawienie, uważa, że emerytowany metropolita Michała nadal jest zwierzchnikiem Kościoła.

De facto, wokół emerytowanego metropolity zgromadzona jest niewielka garstka wiernych oraz jeden prezbiter i jeden diakon, zaś pozostała część episkopatu nie utrzymuje z nim żadnego kontaktu. Bezwzględna większość wiernych, duchownych, zaakceptowała wybór nowego metropolity, jednocześnie angażując się w odbudowę życia cerkiewnego w swoim kraju, czego dowodem była wielotysięczna frekwencja na Zgromadzeniu Ogólnym.

Organizacja

11 stycznia 2007 zebrał się po raz pierwszy Święty Synod Czarnogórskiego Kościoła Prawosławnego, który w pierwszym dekrecie potwierdził status autokefaliczny Kościoła. Na czele Świętego Synodu stoi metropolita Borys. Terytorium Czarnogóry podzielono na pięć eparchii: Cetyńską, Duklańską, Primorską, Ostrošką i Beranską. Kościół posiada również wikariaty we Włoszech, Rumunii oraz USA.

Działalność

Duchowni należący do Czarnogórskiego Kościoła Prawosławnego pełnią posługę liturgiczną w kilkunastu świątyniach wokół Cetinje, a także w wybudowanej niedawno świątyni w Kotorze. W czasie świąt nabożeństwa odbywają się także pod gołym niebem. Duchowni związani z Kościołem działają także w Australii (Nowa Południowa Walia) i Argentynie (prowincja Chaco).

Uznanie

Czarnogórski Kościół Prawosławny w 1993 ogłosił autokefalię jednostronnie, przez żaden kanoniczny Kościół prawosławny nie jest uważany za takowy. W zgodnej ocenie kanonicznych Kościołów jedyną legalną administraturą prawosławną w Czarnogórze jest metropolia Czarnogóry i Przymorza, część Serbskiego Kościoła Prawosławnego. Cerkiew Czarnogórska utrzymuje natomiast kontakty z innymi niekanonicznymi Kościołami Włoch i Gruzji, w przeszłości również z Bułgarskim Kościołem Prawosławnym (Synodem alternatywnym). Jednakże, sam metropolita Borys wielokrotnie w mediach wskazywał na dążenie jego wspólnoty do uznania jej za autokefaliczną Cerkiew i otrzymania tomosu z rąk Patriarchy Ekumenicznego.

Bibliografia

• Strona oficjalna Czarnogórskiego Kościoła Prawosławnego (ang. • serb.)
• The Legal Foundations of the Montenegrin Orthodox Church (MOC). montenet.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)].