Helena Hermanowska
| Data i miejsce urodzenia |
24 grudnia 1904 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 października 1953 |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Helena Hermanowska z d. Marciszewska ps. „Zaczyn”, „Pietrek”, (ur. 24 grudnia 1904 w Białymstoku, zm. 23 października 1953 tamże) – żołnierz Armii Krajowej w stopniu kapitana, nauczycielka, działaczka harcerska, więźniarka NKWD. Odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się w Białymstoku 24 grudnia 1904 w rodzinie Juliana i Józefy z d. Drozdziewicz. W 1916 wstąpiła do Związku Harcerstwa Polskiego i jednocześnie pracując jako nauczycielka, od 1928 pełniła funkcję hufcowej Hufca ZHP Białystok. Od 1931 komendantka jego Okręgu[1].
W 1939 została zaprzysiężona w stopniu podporucznika w SZP-ZWZ, gdzie w Obwodzie Btałystok-Miasto była szefem kancelarii Komendy tego obwodu, w którym zorganizowała służbę kobiet. Mianowana w maju 1942 szefem Referatu Wojskowej Służby Kobiet w Sztabie Okręgu Białostockiego Armii Krajowej z ps. „Zaczyn”, „Pietrek” przeprowadzając inspekcje służby kobiet w obwodach okręgu. Brała również udział w tajnym nauczaniu[1]. W związku z zeznaniami aresztowanej referentki WSK Komendy Obwodu Augustów poszukiwało ją gestapo. Została jednak ostrzeżona, dlatego zdołała uniknąć nasilonych wówczas aresztowań i mogła kontynuować działalność konspiracyjną podczas II okupacji sowieckiej. Wówczas to Hermanowska m.in. współorganizowała akcję zbiorowych dezercji berlingowców[2]. Kapitan Helena Hermanowska Rozkazem Komendy Okręgu Białostockiego AK Nr 11 z 10 XI 1944 została odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari[a] Pomimo wcześniejszych ostrzeżeń, w dniu 5 grudnia 1944 została aresztowana przez NKWD. Podczas pobytu w więzieniu była katowana, ale nikogo nie wydała. 1 lutego 1945 roku została wywieziona do Kazachstanu do obozu Stalinogorska. W 1947 powróciła do Polski i zamieszkała w rodzinnym mieście przy ul. Stołecznej 8.
Zmarła 23 października 1953, a pochowana została na cmentarzu św. Rocha w Białymstoku (sektor ID, rząd 8, nr grobu 4).
Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – rozkaz Komendy Okręgu Białostockiego AK Nr 11 z 10 listopada 1944[4]
- Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami – maj 1943
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nadanie to zostało ponowione przez płk. Władysława Liniarskiego jako b. Komendanta Okręgu Białostockiego AK przez przedłożenie do Komisji Weryfikacyjnej przy ZG ZBoWiD Listy Nr III z 30 IV 1964 zawierającej nadania Virtuti Militari[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Zawacka 2005 ↓, s. 49.
- ↑ Zostało to zarządzone Rozkazem Komendy Okręgu Białostockiego Nr 575 z 10 X 1944
- ↑ Zawacka 2005 ↓, s. 50.
- ↑ Jego nadanie zostało zweryfikowane przez Ministerstwo Obrony Narodowej w dniu 5 lipca 1993 z nr. legitymacji DK-110-4
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Elżbieta Zawacka: Słownik biograficzny kobiet odznaczonych orderami wojennymi Virtuti Militari. T. II. Toruń: Fundacja „Archiwum i Muzeum Pomorskiej Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek”, 2005, s. 49–50. ISBN 83-88693-08-5.
- Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa HERMANOWSKA HELENA z d. Marciszewska [dostęp 2024-03-10]